Mundarija Kirish 2 I

Kaliybirikmalari. Kaliy gidroksid (uyuvchi kaliy), KON — rangsiz kristall modda, kuchli ishkrr. Suyuqlanish t-rasi 380°, qaynash t-rasi 1325°, zichligi 2,044 g/sm3. Gigroskopik modda. Suvda eruvchanligi 49,4% (0° da), etanolda 27,9% (28° da), metanolda 35,5% (28° da). Kaliy kaliy xlorid eritmasini elektroliz qilib olinadi. Suyuq sovun va kaliyning boshqa birikmalarini olishda, ishqoriy akkumulyatorlarda, H2S, SO2 va SO2 ga adsorbent, NH3 N2O, RN3 va b. uchun qurituvchi sifatida qoʻllaniladi.
Kaliy oksid, K2O — rangsiz kristallar. Suyuklanish t-rasi 740°; zichligi 2,32 g/sm3. Havoda SO2 ni yutib K2SO3 ga aylanadi. Suv bilan shiddatli reaksiyaga kirishib, KON hosil qiladi. Spirt va efir bilan taʼsirlashadi.
Kaliy kaliyga KON, K2O2, KNO2 yoki KNO3 taʼsir etgirib olinadi.
KNO2+3K=2K2O+1/2N2; 3KN3+KNO2=2K2O+5N2 K. o. — maxsus shishalar
komponenti, NH3 sintezida faollovchi modda sifatida qoʻllaniladi.
Kaliy xlorat, Bertolle tuzi, KS1O3 — xlorat kislota (NSYU3)ning kaliyli tuzi. Rangsiz kristall modda, zichligi 2,32 g/sm3, suyuqlanish t-rasi 356°. Suvda oz eriydi. Qizdirilganda parchalanadi va kislorod ajralib chiqadi. Organik moddalar va fosfor taʼsirida portlaydi. Zaharli. Gugurt sanoatida, pirotexnikada va tibbiyotda ishlatiladi.
Kaliy sianid, KCN — rangsiz kristall modda. Suyuqlanish t-rasi 634,5°; zichligi 1,56 g/sm3. Suv, glitserin, formalin, metanol va suyuq ammiakda eriydi. Etanolda yomon eriydi, uglevodorodlarda erimaydi. KON taʼsir ettirib olinadi. Maʼdanlardan oltin va kumushni ajratib olishda, analitik kimyoda kumush, nikel va simob miqdorini aniqlashda, platinani kumushdan ajratib olishda ham galvanik usulda oltin va kumush yugurtirishda qoʻllaniladi. Oʻta zaharli, nafas yoʻllari toʻqimalarini falaj qilib qoʻyishi natijasida odam

					5311000-TJA Kurs loyihasi	Varoq
						5
O`z	Varoq	Hujjat	Imzo	Sana

va hayvonlarning boʻgʻilib qolishiga olib keladi. Bug`latish jarayonida eritmalarning konstentrastiyasi ortadi va natijada uning fizik va issiqlik xossalari o`zgaradi. Bug`latish qurilmalarini hisoblash, loyihalash va ekspluatastiya qilish uchun muhim bo`lgan eritmalarning ba’zi bir xossalarini ko`rib chiqamiz. ^Temperatura^depressiyasi^-^^.^Eritma^Te ^va^erituvchilar^T^qaynash^temperaturalari^o`rtasidagi^farqdir,^ya’ni^^t^=^Te ^–T^temperatura^depressiyasi^debnomlanadi. Eritmalar nazariyasidan ma’lumki, bir xil T temperaturada toza erituvchi ^ustidagi bug`larining bosimi^r^, eritma ustidagi bug`larning bosimi^re ^dan har doim ko`pbo`ladi. Yoki bir xil bosimda toza erituvchining qaynash temperaturasi eritmaning qaynash temperaturasidan past bo`ladi. Eritmalarning temperatura depressiyasi erituvchi va erigan moddalar xossalariga bog`liqdir. Bosim va konstentrastiya ortishi bilan temperatura depressiyasi oshadi. Ko`pincha ushbu ko`rsatkich tajribaviy yo`l bilan aniqlanadi. Ma’lumki, bug`latkichlarda issiqlik yo`qotilishi oqibatida temperaturalarning pasayish hodisasi yuz beradi. Natijada temperaturalar farqi kamayadi va jarayon intensivligi susayadi. Temperaturalar yo`qotilishi , temperatura depressiyasi , gidrostatik va gidravlik depressiya lar yig`indisiga teng, ya’ni:  = + + . ^Agar, eritmaning atmosfera bosimdagi temperatura depressiyasi^atm ^ma’lumbo`lsa, istalgan boshqa bosimlardagi depressiya Tishenko formulasidagi tahminan hisoblab aniqlanish mumkin[2]: 2 ^ 1,62 10^^2 ^T^^(1) r атм bu erda T - ma’lum bosimdagi toza erituvchining qaynash temperaturasi, K; r - ^ma’lumki^bosimdagi^toza^erituvchining^bug`latish^issiqligi,^kJ/kg;^atm ^-^atmosferabosimidagi temperatura depressiyasi, ^oC. ^Agar,^atm ^kattaligi bo`yicha tajribaviy ma’lumotlar yo`q bo`lsa, uni bir nechtausul bilan tahminan hisoblab topish mumkin. Biror bosimda eritmaning bitta qaynash
					5311000-TJA Kurs loyihasi	Varoq
						6
O`z	Varoq	Hujjat	Imzo	Sana

temperaturasi ma’lum bo`lsa - Babo, ikkita temperaturasi ma’lum bo`lganda esa - Dyuring yoki Kireev qoidasiga binoan aniqlash imkoni bor. Babo qoidasiga binoan, biror konstentrastiyali eritma ustidagi bug` bosimining ^pasayishi^(r1 ^-r2^)/r1 ^yoki^r2^/r1 ^temperaturaga^bog`liq^emas^va^o`zgarmas^qiymatga^tengdir: ^p^2^^K^^const(2) p1 ^bu^erda^r1 ^va^r2 ^-^erituvchi^va^eritma^bug`larining^bosimlari.