Mundarija: Kirish 3 I bob. Adabiyotlar sharhi

Eritma - murakkab tizimli aralashma bo‘lib, uning tarkibiy qismlari, erituvchi va erigan modda molekulalari, orasida turli ta’sirlar vujudga keladi. Bu ta’sirotlar erituvchining tabiatiga ko‘ra ertilgan moddaning analitik xossasiga turlicha ta’sir etadi. Erish jarayoni


16




eritilayotgan moddaning kimyoviy bog‘ini kovalentlik darajasiga bog‘liq. Eritilayotgan modda-molekulasining kimyoviy bog‘i qutbli bo‘lsa erish jarayonida u ion bog‘lanishgacha yanada qutblanadi.
Bunday birikmalar suvda eritilganda elektrolitga aylanadi va elektr tokini o‘tkazadi. Eritilayotgan modda molekulasidagi kimyoviy bog‘ kovalent tabiatli bo‘lsa u suvda eritilganda molekulalarga ajraladi ammo elektr tokini o‘tkazmaydi (masalan shakarning eritmasi).
Erish natijasida xosil bo‘lgan ionlar, erituvchi molekulalari bilan qurshalgan solvat qobig‘ bilan qoplanadi va bu jarayon solvatlanish deb ataladi (2-rasm). Erituvchi sifatida suv ishlatilganda bu jarayon - gidratlanish deb ataladi. Bunday assotsirlanish, (yiriqlanishda) - kompleks birikmalardagi kabi donor - akseptor bog‘lanish xosil bo‘lgani sababli ularni solvatokomplekslar deb atash mumkin
[Co(H₂O)6]Cl₂ ^f— [Co(H₂O)4]Cl₂


pushti ko‘k





a = ndis / num
Dissotsiatsiya (ionlanish) darajasi a birning ulushlarida yoki foizlarda ifodalanadi. Agar a = 1 (ya’ni 100%) bo‘lsa eritmadagi barcha zarralar ionlarga ajralgan holda bo‘ladi (п_дис = n_yM); agar a birdan kichik (ya’ni 100% dan kam) bo‘lsa demak barcha zarralar emas, balki ularni bir qismi ionlarga ajralgan (п_дис < n_yM) bo‘ladi.