Mundarija: kirish I. Bob tashqi ta’sirlarni yumshatish va davlat siyosati

Ko'pgina tashqi ta'sirlar iqtisodiyotda uzoq vaqt saqlanib qoladi. Bu quyidagi holatlarning natijasi bo'lishi mumkin:

1) mulkiy huquqlarni aniqlashtirish va qayta taqsimlash uchun tranzaksiya xarajatlari muzokaralar foydasidan oshib ketish;

2) tashqi ta'sirlar muammosiga jalb qilingan juda ko'p ishtirokchilar;

3) tashqi ta'sirlarning o'ziga xos manbalarini aniqlashdagi qiyinchiliklar;

4) muzokarachilarning xarajatlari va foydalari haqidagi assimetrik ma'lumotlar

Tashqi ta'sirlar, tashqi ta'sirlar - bu narxlarda aks ettirilmaydigan bozor operatsiyalarining xarajatlari yoki foydalari. Ular tashqi deb ataladi, chunki ular nafaqat ushbu operatsiyada ishtirok etuvchi iqtisodiy agentlarga, balki uchinchi shaxslarga ham tegishli. Ular tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarish va iste'mol qilish natijasida yuzaga keladi.

Ijobiy tashqi ta'sir bir iqtisodiy agentning faoliyati boshqalarga foyda keltirganda yuzaga keladi.

Salbiy tashqi ta'sir mavjud bo'lganda, iqtisodiy tovar samarali bo'lganidan ko'ra ko'proq hajmda sotiladi va sotib olinadi, ya'ni. salbiy tashqi ta'sirlarga ega bo'lgan tovar va xizmatlarning ortiqcha ishlab chiqarilishi mavjud.

Ijobiy tashqi ta'sir mavjud bo'lganda, iqtisodiy tovar samaraliga nisbatan kichikroq hajmda sotiladi va sotib olinadi, ya'ni. ijobiy tashqi ta'sirga ega bo'lgan tovar va xizmatlarning kam ishlab chiqarilishi mavjud.

Tashqi ta'sirlarni ichki ta'sirga aylantirish (tashqi ta'sirni ichkilashtirish) marjinal xususiy xarajatlarni (va shunga mos ravishda foydalarni) marjinal ijtimoiy xarajatlarga (foydalarga) yaqinlashtirish orqali erishish mumkin. A. Pigu bu muammoni hal qilish uchun tuzatuvchi soliqlar va subsidiyalardan foydalanishni taklif qildi.

Tuzatish solig'i - bu salbiy tashqi ta'sirga ega bo'lgan iqtisodiy tovarlar ishlab chiqarishiga soliq bo'lib, marjinal xususiy xarajatlarni chegaraviy ijtimoiy xarajatlar darajasiga ko'taradi.

Tuzatish subsidiyasi - bu ijobiy tashqi ta'sirga ega bo'lgan iqtisodiy tovarlarni ishlab chiqaruvchilar yoki iste'molchilarga beriladigan subsidiya bo'lib, chegaraviy xususiy foydani chegaraviy ijtimoiy imtiyozlarga yaqinlashtiradi.

Ijtimoiy xarajatlar muammosini tahlil qilish Kouzni J. Stigler Kouz teoremasini deb atagan degan xulosaga keldi. Uning mohiyati haqiqatda yotadi. agar barcha tomonlarning mulkiy huquqlari sinchkovlik bilan aniqlangan bo'lsa va muomala xarajatlari nolga teng bo'lsa, yakuniy natija (ishlab chiqarish qiymatini maksimal darajada oshiradi) mulk huquqlarini taqsimlashdagi o'zgarishlarga bog'liq emas (daromad effektidan tashqari). J.Stigler ham xuddi shunday fikrni quyidagicha ifodalagan: “Mukammal raqobat sharoitida xususiy va ijtimoiy xarajatlar tengdir”.

Eksperimental tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, Coase teoremasi bitim ishtirokchilarining cheklangan soni uchun to'g'ri keladi (ikki yoki uchta). Ishtirokchilar sonining ko'payishi bilan tranzaksiya xarajatlari keskin oshadi va ularning nol qiymatini taxmin qilish to'g'ri bo'lmaydi.

Bozor uchun tashqi ta'sirlarni tartibga solish davlat tomonidan amalga oshiriladi. Zamonaviy iqtisodiyot uchun ishlab chiqarishning ekologik jihati bilan bog'liq tashqi ta'sirlarni davlat tomonidan tartibga solish katta ahamiyatga ega. Talabga asoslangan bozor iqtisodiyoti tobora ko'proq ishtirok etishni rag'batlantirdi Tabiiy boyliklar iqtisodiy muomalaga kiritildi, bu esa oxir-oqibat zamonaviy jamiyatni omon qolish yoqasiga olib keldi. Ekologik vaziyatning yomonlashuvi salbiy holatlarning oldini olishga qaratilgan maxsus davlat regulyatorlarining paydo bo'lishiga olib keldi. ijtimoiy oqibatlar bozor raqobati.