Mundarija kirish I bob

Ishning maqsadi Ishning maqsad va vazifalari Xaltachali zamburugʻlar sinfi vakillari bilan tanishish, ularning inson faoliyatidagi ahamiyatini o’rganish, foydali zamburug’lardan amaliyotda foydalanishni keng joriy etish.
Kurs ishining vazifalari Xaltachali zamburug’larni ko’payishi hamda tarqalishi bilan tanishish Xaltachali zamburug’ vakillarining hozirgi zamon ta’lim tizimidagi o’rni va ularning foydali jihatlarini aniqlash ishning asosiy vazifalaridan biri hisoblanadi.
Kurs ish obyekti va predmeti. Asosiy tadqiqot obyektlari Xaltachali zamburugʻlar sinfi vakillari. Xaltachali zamburug’larni umumiy tuzilishi, ko’payishi, foydali va zararli jihatlari hamda o’ziga xos belgilarini o’rganish.
Ishning ilmiy va amaliy ahamiyati. Xaltachali zamburug’larni dorivorlik ahamyati mavjud bo’lib. Ba'zi askomitset qo'ziqorinlari genetik muhandislik protseduralari orqali nisbatan oson o'zgarishi mumkin. Keyin ular qon quyqalarini eritish uchun ishlatiladigan insulin, inson o'sish gormoni yoki TPa kabi foydali oqsillarni ishlab chiqarishi mumkin Zamburug’larni o’rganishda, avvalo, ularni qanday sharoitda va muhitda o’sishini aniqlash lozimdir. Zamburug’lar dunyosi vakillarining ichki va tashqi tuzilishi hamda ko’payishini o’rganish ko’lami foydali zamburug’larni foydali jihatlarini, tushuntirib berishda amaliy ahamiyatga ega hisoblanadi.


Kurs ishining tuzilishi va hajmi:
Mazkur kurs ishi kirish, 2 ta bob, 5 ta reja, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar va ilovalar qismidan iborat. Kurs ishining ilovalar qismida 8 ta rasm va 1 ta maqola bor hamda 10 ta adabiyot, 5 ta elektron manbalardan foydalanildi. Kurs ishi 28 sahifadan iborat.

I BOB Xaltachali zamburugʻlar sinfi. Xaltachali zamburugʻlar umumiy tavsifi. Xaltachali va askosporalarning rivojlanish evalutsiyasi.
Xaltachali zamburug’lar sinfi. Bu sinf vakillari maxsus xaltachalar ichida spora hosil qilishi bilan harakterlanadi. Mitseliysi bir yoki ko'p yadro’li hujayralardan tashkil topgan. Sporalari asosan xaltachalarda yetiladi. Eng soda vakillarida xaltacha to’g’ridan-to’g’ri zigotadan hosil bo’ladi. Mitseliyning ikkita hujayrasi bir-biri bilan qo’shilib hosil bo’lgan zigota xaltachaga aylanadi. Shuning uchun ham bu sinfga kiruvchi zamburug’lar xaltachali zamburug’lar deb ataladi. Bu sinfga tuzilishi va yashovchanligi xilma-xil bo’lgan 250.000 dan ortiq tur kiradi. Xaltacha ichida ko’pincha sakkiztadan spora xaltacha, ya’ni askospora yetishadi. Xaltachalar hosil bo’lishi oldidan jinsiy jarayon bo’lib o’tadi. Bu zamburug’larning ko’p vakillarida xaltachalar mevatanalarida yetiladi. Mevatanachalari quyidagicha bo’ladi.Ko'pgina askomitsetlar tijorat ahamiyatiga ega. Ba'zilari foydali rol o'ynaydi, masalan, pishirish, pivo tayyorlash va vino fermentatsiyasida ishlatiladigan xamirturushlar tayyorlanadi Ularning ko'pchiligi daraxt kasalliklarini keltirib chiqaradi. Oʻsimlik qoʻzgʻatuvchi askomitsetlardan baʼzilari olma qoraqoʻtiri, guruch qoʻziqorini, ergot zamburugʻlari, qora tugun va chang chiriyotganlardir Xamirturushlar spirtli ichimliklar va non ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Penicillium mog'orlari antibiotik penitsillin ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Ascomycota filumining barcha a'zolarining deyarli yarmi suv o'tlari bilan simbiotik birlashma hosil qilib, likenlarni hosil qiladi. Boshqalar, masalan, morels (juda qimmatli qutulish mumkin bo'lgan zamburug'lar) o'simliklar bilan muhim mikorizal aloqalarni hosil qiladi va shu bilan suv va ozuqa moddalarini yaxshi qabul qiladi va ba'zi hollarda hasharotlardan himoya qiladi. Aksariyat askomitsetlar quruqlik yoki parazitdir. Biroq, ba'zilari dengiz yoki chuchuk suv muhitiga moslashgan.
Askomitsetlarning mitseliysi odatda septali gifalardan iborat. Biroq, har bir bo'linishda yadrolarning aniq soni bo'lishi shart emas. Septal devorlarda alohida gifalar bo'ylab sitoplazmatik davomiylikni ta'minlaydigan septal teshiklar mavjud. Tegishli sharoitlarda yadrolar septal teshiklar orqali septal bo'limlar orasida ham ko'chishi mumkin.
Askomikotaning o'ziga xos xususiyati (ammo barcha askomitsetlarda mavjud emas) septumning har ikki tomonida septal teshiklarni boshqaradigan gifal segmentlarni ajratib turadigan voronin tanachalarining mavjudligi. Agar qo'shni gifa yorilib ketgan bo'lsa, voronin tanalari yorilgan bo'limga sitoplazma yo'qolishining oldini olish uchun teshiklarni to'sib qo'yadi. Voronin jismlari kristalli oqsil matritsasi bilan sharsimon, olti burchakli yoki to'rtburchaklar membrana bilan bog'langan tuzilmalardir.Boshqa qo'ziqorin filalariga o'xshab, Ascomycota energiya manbalari sifatida organik birikmalarni talab qiladigan geterotrof organizmlardir. Ular turli xil organik substratlar, shu jumladan o'lik moddalar, oziq-ovqat mahsulotlari yoki boshqa tirik organizmlarda yoki simbiontlar bilan oziqlanish orqali olinadi. Bu oziq moddalarni o'z atrofidan olish uchun askomitsetli zamburug'lar organik moddalarni kichikroq molekulalarga parchalaydigan kuchli ovqat hazm qilish fermentlarini chiqaradi va keyinchalik ular hujayra ichiga olinadi. Ko'pgina turlar barglar, novdalar yoki ignabargli daraxtlar kabi o'lik o'simlik materiallarida yashaydi. Bir nechta turlar o'simliklar, hayvonlar yoki boshqa zamburug'larni parazit yoki o'zaro simbiontlar sifatida kolonizatsiya qiladi.va barcha metabolik energiyani oziq moddalar shaklida o'z uy egalarining to'qimalaridan oladi.
Uzoq evolyutsion tarixi tufayli Ascomycota deyarli barcha organik moddalarni parchalash qobiliyatini rivojlantirdi. Aksariyat organizmlardan farqli o'laroq, ular tsellyuloza yoki lignin kabi o'simlik biopolimerlarini hazm qilish uchun o'zlarining fermentlaridan foydalanishlari mumkin. Hayvonlarda ko'p miqdorda tarkibiy oqsil bo'lgan kollagen va keratin - soch va tirnoqlarni hosil qiluvchi oqsil ham oziq-ovqat manbai bo'lib xizmat qilishi mumkin. G'ayrioddiy misollar orasida devor bo'yoqlari bilan oziqlanadigan Aureobasidium pullulans va samolyot yoqilg'isi bilan oziqlanadigan (aviakompaniya sanoati uchun vaqti-vaqti bilan muammolarni keltirib chiqaradigan) kerosin qo'ziqorini Amorphotheca resinae kiradi va ba'zida yoqilg'i quvurlarini to'sib qo'yishi mumkin.Boshqa turlar yuqori osmotik stressga dosh bera oladiva masalan, sho'rlangan baliqlarda o'sadi va bir nechta askomitsetlar suvda yashaydi.
Ascomycota'da jinsiy ko'payish askusning shakllanishiga olib keladi, bu qo'ziqorin guruhini belgilaydigan va uni boshqa qo'ziqorin filalaridan ajratib turadigan tuzilish. Askus naycha shaklidagi tomir bo'lib, meiosporangium bo'lib, unda meioz natijasida hosil bo'lgan jinsiy sporlar mavjud va ular askosporlar deb ataladi.