Mundarija ma'ruza matеriallari

Tayanch iboralar: dengiz satxidan joylashgan, hisobot ma’lumoti, adabiyotlar ma’lumoti, tarixiy rayonlar, o‘simliklar jamoasi, qavat (yarus), drude bo‘yicha ko‘pligi, balandlik, ko‘p yillik o‘simliklar rivojlanish bosqichi, fenofaza, hayotiy barqarorligi.

Yer sathining umumiy maydoni 510 mln. kvadrat km ni tashkil qiladi. Quruqlik ulushi 149 mln.kvadrat km bo‘lib, Jaxon okeani esa 361 mln. kvadrat km ni egallaydi. Quruqlik xamda okean o‘simlik va xayvonlar bilan qamrab olingan. U yoki boshqa xolatlarda ularning turlari juda katta. Xozirgi kunda 500000 atrofidagi o‘simlik turlari va 1 mln dan ortiq xayvonlar aniqlangan.

Xar bir kontinent (qit’a), uning keng fiziko-geografik tumanlari uchun o‘ziga xos bo‘lgan florasi, ya’ni o‘simliklarning (sovokupnost) oilasi, turkumi va turlari bo‘ladi. Ular fitotsenoz deyiladi, ya’ni o‘simlik turlarining tabiiy jamoasi.
Xar qanday o‘simliklar jamoasida aloxida turlarning ko‘p qismini tashkil etuvchi, asosiy massani hosil qiladigan er ustki organlar – dominantlar va o‘simliklar jamoasini nisbatan kam maydonlarini tashkil etadigan turlar.
Dominantlar katta muxitni xosil qiluvchi xususiyatga ega bo‘lib, edifikator – jamoa quruvchilari nomini olgan.
Edifikatorlarga misol qilib, archazorlar jamoasidagi (archa o‘rmonlari) archani olish mumkin. Archalar juda ko‘p bo‘lib, ular o‘ziga xos fitoiqlimni tashkil etadi: yorug‘likni keskin pasaytiradi, xavo namligi yuqori va x.k.. Archa shoxlari, qubbalarning to‘kilishi bilan tuproqqa xam o‘z ta’sirini ko‘rsatadi.
Quruqlikning floristik bo‘linishi.
Xar bir davlat, xar bir viloyatning quruqligi o‘zining tarixiy tuzilishiga ega bo‘lgan florasi, ya’ni oila, turkum va turlar to‘plami bilan boshqa davlatlar florasidan ozmi ko‘pmi farqlanadi.
Bu farqlar o‘zining geologik, orfografik, tuprog‘ining turli-tumanligi, ayniqsa iqlim sharoitlari bilan tushuniladi.
Boshqa faktorlar: geografik izolyasiya, migratsiya xamda differnsial yo‘q bo‘lish
Floristik sistemaning birliklari (fitoxorionlar): Floristik rayonlarga zamonaviy bo‘linishi quyidagi birliklar (fitoxorionlar) ko‘zda tutiladi
Sovremennыy podxod k floristicheskomu rayonirovaniyu predusmatrivaet sleduyuщie edinitsы (fitoxorionы) floristicheskoy sistemы:
- xukmronlik (sarstva);
- viloyatlar (oblasti);
- qishloqlar (provinsii);
- okruglar (okrugi).

Er sharining quruqlik florasi

6 ta floristik xukmronlikka (sarstv) bo‘linadi:

Golarktik xukmronlik.

(Evropaning barcha qismi, Afrikaning shimoliy tropik bo‘lmagan qismi, Osiyoning barcha tropik bo‘lmagan va deyarli barcha Amerikaning shimoliy qismlarini qamrab olgan)
2. Paleotropik xukmronlik.
(Avstraliyadan tashqari barcha er yuzini
qamrab olgan.)
3. Neotropik xukmronlik.
(Kaliforniya yarim oroli va Floridaning janubiy tropik qismi, Meksikaning quyi va suv bo‘ylari, barcha Markaziy Amerika xamda Janubiy Amerikaning ko‘p qismini qamrab olgan). 5 ta oblastlarga bo‘linadi: Karib, Amazonka, Markaziy Braziliya, Andiysk, Gviansk tog‘oldi (nagore).
4. Kapsk xukmronligi.
(eng kichigi xisoblanadi, faqat Kapsk viloyati kiradi).
5. Avstraliya xukmronligi.
Bunda 3 ta aniq chegaralangan floristik viloyatlarga bo‘linadi: SHimoli-SHarqiy, Janubi–G‘arbiy va Markaziy Avstraliya yoki Eremeysk.