Mundarija so‘zboshi
Download 54.65 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- MEXANIKA I bob. Kinematika
- III bob. Qattiq jismlar mexanikasi
- IV bob. Saqlanish qonunlari
- V bob. Òebranishlar va to‘lqinlar
- MOLEKULAR FIZIKA VA TERMODINAMIKA ASOSLARI VI bob. Molekular-kinetik nazariya asoslari
- VII bob. Moddalarning agregat holatlari
- VIII bob. Òermodinamika asoslari
- ELEKTRODINAMIKA ASOSLARI IX bob. Elektr maydon
- X bob. O‘zgarmas tok qonunlari
- XI bob. Òurli muhitlarda elektr toki
- XII bob. Magnit maydon
- XIII bob. Elektromagnit induksiya
- XIV bob. Elektromagnit tebranishlar
- XV bob. Elektromagnit to‘lqinlar
- Abduqahhor Gadoyevich G‘aniyev, Abdurashid Karimovich Avliyoqulov, Gulnora Ashurovna Almardonova F I Z I K A I qism
- G‘aniyev A. G‘. Fizika
|
392 MUNDARIJA So‘zboshi ..............................................................................................3 Òabiatni o‘rganishda fizikaning o‘rni. Fizika va texnika taraqqiyoti ................4 Fizikaning rivojlanish tarixiga oid ma’lumotlar .............................................6 Tabiatni o‘rganish ilmiga O‘rta Osiyo buyuk allomalarining qo‘shgan hissalari ............................................................................................................7 O‘zbekistonda fizika va texnika taraqqiyoti sohasida olib borilayotgan tadqiqotlar ...................................................................................................... 10 Fizik kattaliklarning Xalqaro birliklar sistemasi .......................................... 12
1- §. Harakat haqida umumiy tushuncha. Jismlarning fazodagi vaziyatini aniqlash. Sanoq sistemasi ............................................ 16 2- §. Vektor kattaliklar. Vektorlar ustida amallar. Vektorlarning koordinata o‘qlaridagi proyeksiyalari ........................................... 19 3- §. Ko‘chish va yo‘l. O‘rtacha va oniy tezlik. Tekis harakat tezligi .... 22 4- §. Òezlanish va uning tashkil etuvchilari ......................................... 25 5- §. Òo‘g‘ri chiziqli tekis o‘zgaruvchan harakat. Yuqoriga tik otilgan jismning harakati. Gorizontal va gorizontga qiya otilgan jism harakati ................................................................................. 28 6- §. Egri chiziqli harakat va uni xarakterlovchi kattaliklar ................ 35
7- §. Nyuton qonunlari va ularning tajribaviy asoslari. Inersiyal va noinersiyal sanoq sistemalari ....................................................... 43 8- §. Teng ta’sir etuvchi kuch va kuchning tashkil etuvchilari. Kuchlar ta‘sirining mustaqillik prinsiði ...................................... 47 9- §. Statika. Jismning muvozanati ........................................................ 49 393 10- §. Butun olam tortishish qonuni ...................................................... 50 11- §. Tortishish maydoni. Og‘irlik kuchi va vazn. Vaznsizlik ................. 51 12- §. Kosmik tezliklar ............................................................................. 55 13- §. Suyuqliklar va gazlarda bosim. Paskal va Arximed qonunlari ....... 56 14- §. Suyuqlik va gazlarning oqishi. Uzluksizlik va Bernulli tenglamalari .................................................................................... 59 15- §. Jismlarning suyuqlik va gazlardagi harakati................................... 60
62
Asosiy xulosalar .............................................................................................. 68
16- §. Inersiya va kuch momentlari. Qattiq jism aylanma harakati dinamikasining tenglamasi ............................................................ 70 17- §. Impuls momenti. Aylanma harakat qilayotgan jismning muvozanati .................................................................................... 73 Masala yechish namunalari ...........................................................................75 Test savollari ..................................................................................................78 Asosiy xulosalar ..............................................................................................78 IV bob. Saqlanish qonunlari 18- §. Harakat miqdori. Impuls. Kuch impulsi. Nyutonning ikkinchi qonunining impuls yordamidagi ifodasi...................................... 80 19- §. Impulsning saqlanish qonuni. Impuls momentining saqlanish qonuni ............................................................................................ 81 20- §. Energiya, ish va quvvat .................................................................. 84 21- §. Mexanik energiya............................................................................ 86 22- §. Energiyaning saqlanish qonuni ...................................................... 87 Masala yechish namunalari ...........................................................................88 Test savollari ..................................................................................................90 Asosiy xulosalar ..............................................................................................91 V bob. Òebranishlar va to‘lqinlar 23- §. Garmonik tebranishlar va ularning xarakteristikalari. Prujinali va matematik mayatniklar .............................................................. 92
394 24- §. Òo‘lqinlar. Òo‘lqin xarakteristikalari, to‘lqinlarning qaytishi va sinishi ............................................................................................ 96 25- §. Òovush to‘lqinlari .......................................................................... 98 Masala yechish namunalari ......................................................................... 102 Test savollari ................................................................................................ 104 Asosiy xulosalar ............................................................................................ 105 MOLEKULAR FIZIKA VA TERMODINAMIKA ASOSLARI VI bob. Molekular-kinetik nazariya asoslari 26- §. Molekulalarning xarakteristikalari. Molekulaning kattaligi .......... 107 27- §. Ideal gaz va uning parametrlari .................................................. 110 28- §. Molekulalararo o‘zaro ta’sir kuchlari va energiyasi ................... 113 29- §. Ideal gazning tajribaviy qonunlari. Klapeyron — Mendeleyev tenglamasi ..................................................................................... 117 30- §. Ideal gaz molekular-kinetik nazariyasining asosiy tenglamasi ... 122
31- §. Real gaz. Real gazning holat tenglamasi ..................................... 130 32- §. Bug‘lanish va kondensatsiya. Òo‘yingan bug‘. Van-der-Vaals izotermalari. Kritik holat .............................................................. 132 33- §. Gazlarni suyultirish ....................................................................... 136 34- §. Havoning namligi. Shudring nuqtasi ............................................ 138 35- §. Atmosfera va gidrosfera. Sayyoralarning atmosferasi ................... 140 36- §. Qaynash. Bug‘ hosil bo‘lishi va kondensatsiyasida issiqlik balansi tenglamasi ........................................................................ 144 37- §. Suyuqlikning xossalari. Sirt tarangligi. Sirt qatlami energiyasi .. 147 38- §. Ho‘llash. Egri sirt ostidagi bosim. Kapillarlik .............................. 151 39- §. Qattiq jismlar. Mono va polikristallar. Polimerlar ....................... 154 40- §. Qattiq jismlarning erishi va qotishi. Faza. Fazaviy o‘tishlar. Uchlanma nuqta ............................................................................. 160 41- §. Qattiq jismlarning mexanik xossalari .......................................... 163 42- §. Moddalarning issiqlikdan kengayishi .......................................... 167 395 Masala yechish namunalari ......................................................................... 172 Test savollari ................................................................................................ 174 Asosiy xulosalar ............................................................................................ 174 VIII bob. Òermodinamika asoslari 43- §. Sistemaning ichki energiyasi va uning o‘zgarishi. Issiqlik sig‘imi .............................................................................. 177 44- §. Òermodinamika birinchi qonunining izojarayonlarda qo‘llanilishi ................................................................................... 184 45- §. Òermodinamikaning ikkinchi qonuni .......................................... 186 46- §. Issiqlik mashinasining ish prinsiði. Issiqlik mashinasining foydali ish koeffitsiyenti. Karno sikli .......................................... 188 47- §. Issiqlik dvigatellari. Òabiatni muhofaza qilish .............................. 191
48- §. Elektr zaryadi. Elektr zaryadining saqlanish qonuni ................. 200 49- §. Kulon qonuni ............................................................................... 202 50- §. Elektrostatik maydon. Elektrostatik maydon kuchlanganligi ........ 204 51- §. Elektrostatik maydon uchun superpozitsiya prinsiði. Diðol maydoni ............................................................................. 208 52- §. Elektrostatik maydon kuchlarining ishi ....................................... 209 53- §. Potensial. Potensiallar farqi ......................................................... 211 54- §. Elektrostatik maydon kuchlanganligi va potensiallar farqi orasidagi bog‘lanish. Ekviðotensial sirtlar ................................. 214 55- §. Dielektriklar. Dielektriklarning qutblanishi .................................. 217 56- §. Elektr maydondagi o‘tkazgichlar ............................................... 221 57- §. Elektr sig‘imi. Kondensatorlar. Kondensatorlarni ulash ............ 223 58- §. Zaryadlangan kondensator energiyasi ....................................... 228 59- §. Elektrostatik maydon energiyasi ................................................. 229
396 Test savollari ................................................................................................ 232 Asosiy xulosalar ............................................................................................ 233
X bob. O‘zgarmas tok qonunlari 60- §. Òok kuchi va tok zichligi .............................................................. 235 61- §. Òashqi kuchlar. Elektr yurituvchi kuch va kuchlanish ................ 238 62- §. Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni ................................... 241 63- §. O‘tkazgichlarning qarshiligi. O‘tkazgich qarshiligining temperaturaga bog‘liqligi .............................................................. 243 64- §. Òo‘la zanjir uchun Om qonuni ................................................... 246 65- §. O‘tkazgichlarni ulash ................................................................... 247 66- §. Elektr energiya manbalarini ulash ............................................ 250 67- §. Òokning ishi va quvvati. Joul — Lens qonuni ........................ 251 Masala yechish namunalari ......................................................................... 254 Test savollari ................................................................................................ 256 Asosiy xulosalar ............................................................................................ 257
XI bob. Òurli muhitlarda elektr toki 68- §. Metallarda elektr toki ................................................................... 258 69- §. Chiqish ishi ................................................................................. 260 70- §. Emissiya hodisalari va ularning qo‘llanilishi ................................ 262 71- §. Elektrolitlarda elektr toki. Elektrolitik dissotsiatsiya. Elektroliz .... 266 72- §. Elektroliz uchun Faradey qonunlari ............................................ 268 73- §. Elektrolizning texnikada qo‘llanilishi ............................................ 270 74- §. Yarimo‘tkazgichlarning tuzilishi .................................................. 271 75- §. Yarimo‘tkazgichlarning o‘tkazuvchanligi va uning temperaturaga, yoritilganlikka bog‘liqligi ..................................... 273 76- §. Yarimo‘tkazgichli asboblar ............................................................ 276
279
Test savollari ................................................................................................ 281 Asosiy xulosalar ............................................................................................ 282
XII bob. Magnit maydon 77- §. Magnit maydon. Òokli kontur ...................................................... 283 78- §. Magnit maydonning induksiya vektori. Magnit maydon kuchlanganligi .............................................................................. 287 397 79- §. Bio—Savar—Laplas qonuni.......................................................... 291 80- §. Amper qonuni ............................................................................. 294 81- §. Parallel toklarning o‘zaro ta’siri ................................................. 296 82- §. Magnit oqimi ............................................................................... 298 83- §. Òokli o‘tkazgichni magnit maydonda ko‘chirishda bajarilgan ish. Elektr o‘lchov asboblarining ish prinsiði ............................ 299 84- §. Magnit maydonning harakatlanayotgan zaryadga ta’siri. Lorens kuchi ................................................................................ 300 85- §. Yerning magnitosferasi va uning quyosh shamoli bilan o‘zaro ta’siri ............................................................................................ 302 86- §. Dia-, para- va ferromagnetiklarning tabiati ............................... 304 87- §. Axborotlarni magnit usulida yozish. EHMning magnit xotirasi. Magnit disklari va ularning qo‘llanilishi ...................................... 308 Masala yechish namunalari ......................................................................... 311 Test savollari ................................................................................................ 313 Asosiy xulosalar ............................................................................................ 314 XIII bob. Elektromagnit induksiya 88- §. Elektromagnit induksiya hodisasi. Faradey tajribalari .................. 315 89- §. Uyurmali elektr maydon. Uyurmali toklar ................................. 318 90- §. Konturning induktivligi. O‘zinduksiya. O‘zaro induksiya .......... 320 91- §. Òransformatorlar .......................................................................... 324 92- §. Magnit maydon energiyasi .......................................................... 327 Masala yechish namunalari ......................................................................... 328 Test savollari ................................................................................................ 330 Asosiy xulosalar ............................................................................................ 331 XIV bob. Elektromagnit tebranishlar 93- §. Erkin elektromagnit tebranishlar. Òebranish konturida energiyaning almashinishi ......................................................... 332 94- §. Avtotebranishlar. So‘nmas tebranishlar generatori ................... 336 95- §. Majburiy elektromagnit tebranishlar. Rezonans ......................... 338 96- §. O‘zgaruvchan tok. O‘zgaruvchan tok generatori ....................... 341 97- §. O‘zgaruvchan tok zanjiridagi faol, sig‘im va induktiv qarshiliklar .................................................................................. 343 98- §. O‘zgaruvchan tok zanjiri uchun Om qonuni ........................... 347 99- §. O‘zgaruvchan tokning ishi va quvvati ....................................... 350 100- §. O‘zbekistonda elektrlashtirish istiqbollari .................................. 352
Masala yechish namunalari ......................................................................... 354 Test savollari ................................................................................................ 357 Asosiy xulosalar ............................................................................................ 357 XV bob. Elektromagnit to‘lqinlar 101- §. Uyurmali elektr maydon. Siljish toki ....................................... 359 102- §. Elektromagnit maydon uchun Maksvell nazariyasi .................. 360 103- §. Elektromagnit to‘lqinlar va ularning xossalari .......................... 363 104- §. Gers vibratori. Ochiq tebranish konturi ................................... 367 105- §. Radioning kashf etilishi. Radioaloqa haqida tushuncha ............ 369 106- §. Modulatsiya va detektorlash ....................................................... 371 107- §. Òeleko‘rsatuvlarning fizik asoslari. Òoshkent — televideniye vatani .......................................................................................... 376 108- §. Elektromagnit to‘lqinlarning foydalanilishi ............................... 378 109- §. Zamonaviy aloqa vositalari. O‘zbekistonda aloqa tizimi ............ 380
Abduqahhor Gadoyevich G‘aniyev, Abdurashid Karimovich Avliyoqulov, Gulnora Ashurovna Almardonova F I Z I K A I qism Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun darslik 14-nashri „O‘qituvchi“ nashriyot-matbaa ijodiy uyi Toshkent — 2014 Muharrir N. Gaiðov Rasmlar muharriri Sh. Xo‘jayev Texnik muharrir S. Nabiyeva Kompyuterda sahifalovchi F. Hasanova Musahhih A. Ibrohimov Nashriyot litsenziyasi AI¹ 161 14.08.2009. Original maketdan bosishga ruxsat etildi 16.12.2014. Bichimi 60´90 1 /
. Kegli 11 shponli. Òayms garn. Ofset bosma usulida bosildi. Ofset qog‘ozi. Shartli b. t. 25,0. Hisob-nashriyot t. 22,6. Adadi 4989 nusxa. Buyurtma ¹ Original-maket O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining „O‘qituvchi“ nashriyot-matbaa ijodiy uyida tayyorlandi. Toshkent — 206, Yunusobod dahasi, Yangishahar ko‘chasi, 1-uy. Shartnoma ¹ 07–78–14.
G‘aniyev A. G‘. Fizika: Akad. litsey va kasb-hunar kollejlari uchun darslik / A. G‘. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov, G. A. Almardonova; (A. G‘. G‘aniev tahriri ostida); O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta-maxsus ta’lim vazirligi, O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi. 14-nashri. — Òoshkent: „O‘qituvchi“ nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2014. — Q.I. 400 b. I. Avliyoqulov A. K., Almardonova G. A. ISBN 978-9943-02-777-0 22.3 G‘21 UO‘Ê: 53(075) ÊBÊ 22.3 ya 721 Download 54.65 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|