Muqaddima

SIYDIK CHIQARISH 
Buyrak kanalchalarida hosil bo`lgan siydik buyrak jomiga tushib, uni toldiradi. 
Jomlardagi bosim ko‘tarlib, ma‘lum darajaga yetganda, muskullari qisqaradi, ayni vaqtda 
siydik yo
‘
Harming silliq muskullari bo
‘
shashadi va siydik qovuq tomon oqa boshlaydi 
Siydik yo`llarining (ureteming) minutiga 1—5 marta qisqarishi siydik oqimim 
tezlashtiradi Qovuqdagi siydik miqdori asta-sekin ko'payib boradi. Ammo, ma‘lum 
vaqtgacha qovuq bo'shligida bosim ortmaydi, chunki devoridagi muskullar tarangligi 
o'zgarmaydi. Qovuq malum darajagacha sivdikka toiganda ham bo'shligidagi bosimning 
ortmasligi silliq muskularning plastikligiga bog‘liq. 
Qovuqdagi siydik miqdori 150 ml ga yetishi bilan devoridagi mexanoretseptorlar 
qo
‘
zg‘aladi
?
odam siydik qistaganini seza boshlaydi Siydik miqdori qovuqda 250—300 
ml ga etishi bo
‘
shlig‘idagi bosimni 12—15 sm suv ustuniga ko'taradi, markazga 
intiluvchi impulslar sonini keskin oshiradi juda zahartang qiladi, qovuq reflsks yo`li bilan 
bo'shatiladi. Siydikning ma‘lum vaqtgacha qovuqdan chiqib ketmasligini qovuq sfinkteri 
va siydik chiqarish kanali — uretra sfinkteri ta‘minlaydi Qovuq sfinkteri silliq muskul 
tolalaridan iborat. Uning inson idrokiga bo
‘
ysunmay digan faoliyatini tos nervi 
tarkibidagi parasimpatik tolalar boshqarib turadi Uretra sfinkteri ko‗ndalang targil 
muskul tolalaridan tuzilgan, odam uning faoliyatiga o`z xohishi bilan olat nervi orqali 
ta‘sir ko'rsatadi. Siydikning qovuqdan chiqishi uchun silliq muskullar qisqarishi va ayni 
vaqtda sfinkterlari bo` shashi shart. Bu muskullariing uyg‘un faoliyatini siyish markazi 
boshqarib turadi. Bu markaz orqa miyannng 3—‘ dumg
‘
aza segmentlarida joylashgan. 
Qovuqqa siydik to`planishi va devorining cho`zilishi tufayli retseptorlarida vujudga 
kelgan afferent impulslar orqa miya orqali MNT ning yuqori qismlariga, miya 
po‗stlog
‘
igacha yetib keladi va siydik, qistashni shakllaydi. Bosh miya po‗stlog
‘
i nazorati 
siya. boshlash, kuchaytirish. to` xtatib turish imkonini beradi. 

---

243