Muqaddima
Download 4.57 Mb. Pdf ko'rish
|
Normal Fiziologiya Qodirov
|
RANG KO’RISH
Odam 7 millionga yaqin rangni ajratish qobiliyatiga ega. Odamzod o ‘ z taraqqivotida ana shu imkonnyatidan toiiq foydalanishga intilgan. Natijada xilma-xtt bo ‘ yoqlarni, bu‘umlarni bo ‘ yash, rangli fotografiya, kino va televizorni kashf etgan. Rang ko ‘ rishning murakkab mexanizmlariga o ‘ tishdan oldin yorug‘lik va rang nimaligini eslash kerak Yorug‘lik, foton deb atalgan zarrachalardan iborat. Har bir foton-elektromagnit toiqinlari bog‘larni. Bu toiqinlar maium uzunlikka ega. Odam ko ‘ zi toiqin uzunligi ‗00 nm dan 700 nm gacha bo`lgan nurlarni ko ‘ radi. Bizning ko ‘ zimizga tushadigan yomg‘ (oq rang) turli toiqin uzunligiga ega bo`lgan nurlar yig ‘ indisidir. Agar quyosh nuri prizmadan o ‘ tkazilsa, ayrim toiqinli nurlar biri-biridan ajralib, spektr hosil qiladi. Spektming bir uchida toiqin uzunligi katta bo`lgan qizil nurlarni. ikkinchi uchida kalta toiqinli binafsha nurlarni, o'rtada yashil nurlarni ko ‘ ramiz. Demak, rangsiz yorug ‘ malum rang‘li nurlarning aralashmasidir. Rangsiz yomg'ni spektming hamraa tarkibiy qismlarini emas, balki ikkita rangni aralashtirganimizda ham olish mumkin. Sariq va havo rang aralashsa rangsiz yorug ‘ hosil bo`ladi. Spektmi tashkil qiluvchi ranglardan qizil, sariq va havo rang asosiy ranglar hisoblanadi. Ularning birini ikkinchisiga aralashtirib, boshqa ranglar hosil qilsa bo`ladi, Masalan, havo rang sariqqa qo ‘ shilsa yashil rang hosil bo`ladi. Yorug‘lik jismlarga tushganda u yutilishi, qaytarilishi va o ‘ tkazilishi mumkin. Ko ‘ pincha bu jarayonlar u yoki bu darajada bir vaqtda ro‘y berishi. Jismni ko ‘ rish uchun u aks ettirgan nurlar ko ‘ zga tushishi kerak. Jism yuzasining nur yutish va qaytarish qobiliyatlari turlicha bo ‘ ‘lishi mumknn. Masalan, o ‘ simlik barglari qizil (uzun toiqinli) va binafsha (kalta toiqinh) ranglarni yaxshi yutadi va toiqin uzunligi o ‘ rtacha bo`lgan yashil nurlarni qaytaradi. Shu sababli, bargni yashil rangda ko ‘ ramiz. 0 ‘ ziga tushgan nurlarning bir qismini yutib, boshqa qismini aks ettiradigan moddalar pigmentlar deyiladi. Pigment spektming qaysi qismini yaxshi qaytarsa, u o ‘ sha qaytarilgan nurlar rangiga ega bo`ladi. |
