Muqaddima

2
SO
4
+CaO + H
2
O = CaSO
4 + 
2H
2
O 
so‘ndirilgan ohak bilan neytrallash
H
2
SO
4
+CaCO
3
= CaSO
4 + 
CO
2
+
2H
2
O 
magnezit bilan neytrallash
H
2
SO
4
+MgCO
3
= MgSO
4 + 
CO
2
+
H
2
O 
Texnik - iktisodiy hisoblarga asosan yuqoridagi usullarning eng arzoni 
so‘ndirilgan ohak Sa(ON)
2 
bilan neytrallash hisoblanadi. 
Oqava suvlardan metal kationlaridan tozalash ularni suvda erimaydigan 
birikmasini, ya’ni gidrooksid va karbonat holatiga o‘tkazilib cho‘ktiriladi, masalan: 
ohak va suv tarkibidagi qo‘rgoshin kationlari quyidagicha tozalanadi: 
Pb
2+
+ 2ON
- 
= Pb(ON)
2
2 Pb
2+
+2ON
-
+ CO
3
2- 
= Pb
2
(ON)
2
CO
3 
2 Pb + CO
3
2- 
= Pb
2
CO
3
Bu usulda eng arzon va samaradorligi yuqorisi so‘ndirilgan ohakda, marmar va 
ohaktoshda amalga oshadi. Rangli va qimmatbaho metallar rudalarini boyitishda 
hamda qayta ishlashda nihoyatda zaharli bo‘lgan tsianli eritmalar qo‘llaniladi. 

---

173 
Tsianli brikmalar inson hayotiga o‘zining salbiy ta’siri jihatidan birinchi o‘rinda 
turadi, shu sababli oqava suvlarni tsianli birikmalardan tozalash asosiy omillardan 
bo‘lib, uning bir necha usullari ishlab chiqilgan. Ya’ni tsianidlarni ferro va 
ferrotsionidlar kabi zararsiz birikmalariga o‘tkazish, suvda erimaydigan birikma va 
kompleks birikmalar shular jumlasiga kiradi. Odatda fabrikalarda tsianidlarni 
oksidlovchi sifatida xlorli ohak suvi SaOSl, kaltsiy gippoxlorid (SaOSl)
2
, natriy 
gipoxlorid, suyuq xlor va boshqalar qo‘llaniladi. Ularni ta’siri quyidagi umumiy 
kimyoviy reaktsiyalar bilan ifodalash mumkin. 
2SNO
- 
+ 3OCl
-
+ 3H
+
= 2CO
2 
+ 3Cl
-
+ N
2
+ H
2
O. 
Kengi yillarda keng qo‘llanilayotgan usullardan biri zararsiz ferrotsianid hosil 
etish usuldir, bunda asosiy reagent sifatida FeSO
4
7H
2
O qo‘llanilib, u quyidagicha 
amalga oshadi: 
2CN
-
+ Fe
2+
Fe (CN)
2
6CN
-
+ Fe
2+



4
6
)
(CN
Fe


2
2
2
3
)
(
)
(
CN
Fe
CN
Cи
Fe
СN
Cи





 
Shuningdek oqava suvlarni ksantogenatdan tozalashda xlor gazidan yoki ozondan 
foydalaniladi: 
2ROCS
2
Na + 16Cl
2
+ 20H
2
O 2ROH +3Na
2
SO
4
+3Н
2
SO
4
+32HCl +2CO
2 
Xulosa qilib aytganda oqava suvlarni zararli moddalardan tozalashning bir qator 
usullari mavjud bo‘lib, ulardan qanday foydalanish esa boyitish fabrika 
ma’murmiyati va injener texnik xodimlar tomonidan tanlangan texnologiyaga 
bog’liqdir.