Mustaqil iash

Qattiq jismning suyuklikda eruvchanligi uzgarmas bosimda temperatura ortishi bilan ortadi, lekin kattik modda eriganda issiklik chiksa, bu moddaning eruvchanligi temperatura ortishi bilan kamayadi.

Eritmalarning muzlash va qaynash haroratlari

Eritmalar toza erituvchilarga nisbatan yukorirok temperaturada kaynaydi va pastrok temperaturada muzlaydi. Erituvchi bilan eritmaning kaynash temperaturalari orasidagi farkni eritmaning kaynash temperaturasining kutarilishi, muzlash temperaturalari orasidagi farqni esa eritmaning muzlash temperaturasining pasayishi deyiladi.

1000 gr erituvchida 1 mol modda eritilishidan xosil bulgan eritma muzlash temperaturasining pasayishi ayni erituvchi uchun o`zgarmas qiymatga ega bo`lib, uni shu erituvchining krioskopik konstantasi deyiladi.

Qaynash temperaturasining kutarilishi xam o`zgarmas qiymatga ega bo`lib, uni erituvchining ebulioskopik konstantasi deyiladi. Suv uchun Ke=0.52°; Kk=1.86°

.

Eritmalarning muzlash harorati-muzlash haroratining pasayish qiymati bilan xarakterlanadi. Osmotik bosim membrananing va eritmada erigan moddaning tabiatiga bog‘liq bo‘lmay, eritmaning konsentrasiyasiga bog‘liq, hatto undan katta bo‘lishi mumkin. Osmos xodisasi odam, hayvon va o‘simlik organizmlari hayotida katta ahamiyatga ega. Hujayralarga dorilarning, to‘yintiruvchi moddalarning kirishi, modda almashinish mahsulotlarining chiqib ketishi osmosga asoslangan.

.

Osmotik bosimlari teng 2ta eritma o‘zaro izotonik bo‘ladilar. Bir xil haroratda turli moddalarning bir xil molyar konsentrasiyali eritmalari izotonik bo‘ladi, ya’ni osmotik bosimlari teng bo‘ladi.1887 yilda Vant-Goff har xil eritmalarning osmotik bosimlarini tekshirish natijalariga asoslanib shunday hulosaga keldi: suyultirilgan eritmalarda erigan modda o‘zini xuddi shu sharoitdagi gazga o‘xshab tutadi. Erigan modda gaz holatida bo‘lib, eritma hajmiga teng hajmni egallaganda xosil qiladigan bosimi shu eritmaning osmotik bosimiga teng bo‘ladi.

.

Elektrolitlar eritmasi Raul va Vant-Goff qonunlariga bo‘ysunmaydi. Vant-Goff tajriba natijalariga asoslangan holda: «elektrolitlar eritmasida molekulaning dissosiasiyalanishi hisobiga erigan modda zarrachalari soni ko‘p bo‘ladi», -degan xulosaga keldi. Shu sababli, elektrolit eritmalarida noelektrolit eritmalariga nisbatan qaynash harorati va osmotik bosimining ortishi hamda erituvchining to‘yingan bug‘ bosimi va muzlash haroratlarining pasayishi xuddi shu konsentrasiyali noelektrolitlarnikiga nisbatan yuqori bo‘lishi kuzatiladi. Bu o‘zgarishlar moddaning dissosiasiyalanish darajasiga bog‘liq.