|
Hazrati Mavlono Rumiyning insonni komillik darajasida ko‘rishni orzu qilgan holda ishlab chiqqan tasavvufiy konsepsiyasi, boshqa bunday konsepsiyalardan muayyan darajada farq qiladi. Rumiy ham shunday fikrlarni bildirib o’tgan. Rumiyning ta’limotida turli tuman qarashlar mavjudligi.
Rumiy va uning merojin ilmiy tadqiq qilishda hamma vaqt uning serqirra shaxs ekanligi.Rumiy ko’plab shogirtlarni tarbiyalab kamolga yetkazganligi. Komil inson haqidagi Jaloliddin Rumiyning tizimi tarkibidagi elementlar bir-biri bilan bog‘liq, biri ikkinchisini taqozo etadi. U komil insonga har tomondan baho beradi.
Maks Sheler nemis faylasufi va sotsiologi, falsafiy antropologiyaning asoschilaridan biri "Falsafiy antropologiyaning vazifasi aniq ilmiy ta'riflar asosida insonning yagona sistematik nazariyasini ishlab chiqishdan iborat".
Maks Sheler odam haqida hayvonlar o'z harakatlarida atrofdagi dunyo chegaralarida yopiq, uning bir qismidir. Inson dunyodan tashqarida, u o'zidan yuqoriga ko'tarilishga, undan oshib o'tishga qodir.Insonning uyi - tevarak-atrofdagi olam emas, balki cheksizlikdir.Odam va hayvon o'rtasidagi muhim farq - uning o'zini o'zi anglash, o'ziga yaxlit baho berish qobiliyatidir.
|
Malvaliya – butun dunyoning bilish uchun avvalo o’zini bilish kerak degan Rumiy insonlarning ichida haqiqiylarigina dunyoni anglay olishadi.Malvaliya – sog’lom fikr bilim manbai degan. Rumiy komil inson haqida fikr yuritgan. Malvaliya – taraqqiyotida bandaning ilohga nafaqat muhabbat bilan birga ilohning bandalari muhabbati etirof etilgan
Shaxs ruh mavjudligining yagona muhim shaklidir. Faqat shaxsiy asosda ruhning ijodiy o'zini o'zi anglash imkoniyati mavjud. Shunday qilib, dualistik tabiatiga ko‘ra, Sheller kontseptsiyasida inson “makrokosmos – narigi dunyo” bilan muayyan munosabatda bo‘lgan ma’lum bir butunlik – mikrokosmos sifatida ifodalanadi.
I.M.Sheller: "Inson - tabiiy odam hayvondir. U hayvonot olamidan rivojlanmagan, balki hayvon bo'lgan, mavjud va shunday bo'lib qoladi". Biroq, odam va hayvonot olamining qolgan qismi o'rtasida muhim farq bor. Bu farq insonda ruhning mavjudligi bilan bog'liq.
|
