Mustaqil ish Bajardi: Qodirjonov Shoxrux

Mustaqil ish

Bajardi:Qodirjonov Shoxrux

ФАКТОРИНГНИНГ МОҲИЯТИ, ТУРЛАРИ ВА КОРХОНАЛАРНИ МОЛИЯЛАШТИРИШДАГИ ЎРНИ

Тошкент 2022

Факторинг, фактор-агент, оддий ва содда қилиб айтадиган бўлсак “молиявий воситачи” маъносини англатувчи ушбу иқтисодий атама жуда қадим замонларда турли ном ва кўринишларда қўлланилиб келинган.
Бунга қадимги Ипак йўли орқали ҳаракат қилган савдогарлар товарни сотиб олгандан сўнг уни истеъмолчиларга қўшимча устама асосида тўловни кечиктириб, яъни ҳозирда қўлланиладиган “рассрочка”да бўлиб-бўлиб тўлаш шарти билан етказиб берганлигини мисол сифатида келтириш мумкин.
Факторинг сўзи инглизча factoring, factor сўзидан олинган бўлиб: воситачи, савдо агенти маъносини билдиради.
Факторинг операцияси - тўлов муддати кечиктириш шартлари асосида савдо фаолияти билан шуғулланувчи ишлаб чиқарувчи, хизмат кўрсатувчи, маҳсулот етказиб берувчиларга кўрсатиладиган молиявий хизматлар мажмуидир.
Талабларни сотиб олувчи фактор (фактор банк ёки компания)
Товарни сотиб олувчи ёки хизматдан фойдаланувчи (кредитор).
Товар сотувчи ёки хизматлар кўрсатувчи (дебитор)
Факторинг операциясида асосан учта субъект иштирок этади.
Сотувчи корхона учун:
-сотилган ёки кўрсатилган хизматлар учун тўловни зудлик билан олади ва айланма маблағларда узилиш бўлмайди;
-ишлаб чиқариш ёки хизматлар кўрсатиш билан боғлиқ жараённинг узлуксизлиги таъминаланади;
-сотиб олувчи сони ва сотилаётган товарлар ҳажми ортади;
-сотиб-олувчининг тўловсизлик муаммоси унда ташвиш уйғотмайди.
Сотиб олувчи корхона учун:
-товар кредити олади, ишлаб чиқариш узлуксизлиги таъминаланади;
-сотиб олиш ҳажми ортади ва рақобатбардошлиги таъминланади;
-келгусида сотувчи билан ҳамкорликни йўлга қўйиш имконияти ортади.
Тижорат банки учун:
-хизмат турлари ва мижозларининг кўлами кенгаяди;
-активлар диверсификацияси таъминланади ва риск даражаси камайтирилади;
-вақтинчалик молиявий ресурсларини самарали жойлаштириш ҳисобига комиссион даромад олади.