Mustaqil ish mavzu: Erkin savdo va proteksionizm siyosati topshirdi: Guruh 924-20 Samanqulov Davron qabul qildi: S. A. Saitov jizzax-2021 reja

Iqtisodiy modellar
Erkin savdoning taklif etilayotgan afzalliklarini tushunishning ikkita oddiy usuli Devid Rikardonazariyasi qiyosiy ustunlik va tarif yoki import kvotasining ta'sirini tahlil qilish orqali. Talab va taklif qonuni va soliqning iqtisodiy ta'siridan foydalangan holda iqtisodiy tahlil yordamida erkin savdoning nazariy foydalari va kamchiliklarini ko'rsatish mumkin.^[16][17]
Aksariyat iqtisodchilar buni hatto tavsiya qilishadi rivojlanayotgan xalqlar ularning tarif stavkalarini ancha past belgilashi kerak, ammo iqtisodchi Xa-Jun Chang, sanoat siyosatining tarafdori, rivojlanayotgan mamlakatlarda yuqori darajalarni oqlash mumkin deb hisoblaydi, chunki bugungi kunda ular bilan rivojlangan davlatlar o'rtasidagi unumdorlik farqi rivojlangan davlatlar texnologik rivojlanishning shu darajasida bo'lgan paytdagiga qaraganda ancha yuqori. Bugungi kunda rivojlanmagan davlatlar, Changning fikricha, ancha raqobatbardosh tizimning zaif o'yinchilari.^[18][19] Changning nuqtai nazariga qarama-qarshi dalillar shundan iboratki, rivojlanayotgan mamlakatlar chet eldan texnologiyalarni qabul qilishlari mumkin, rivojlangan davlatlar o'zlari yangi texnologiyalarni yaratishi kerak edi va rivojlanayotgan mamlakatlar eksport bozorlariga 19-asrda mavjud bo'lganlarga qaraganda ancha boy sotishlari mumkin.
Agar tarif uchun asosiy asos bo'lsa bolalar sanoatini rag'batlantirish, u muvaffaqiyatli bo'lishi uchun mahalliy ishlab chiqarilgan mahsulotlarni import qilinadigan tovarlar bilan raqobatlashishiga imkon beradigan darajada yuqori bo'lishi kerak. Sifatida tanilgan ushbu nazariya import o'rnini bosuvchi sanoatlashtirish, hozirgi paytda rivojlanayotgan davlatlar uchun asosan samarasiz deb hisoblanadi.^[18]
Tariflar

Pushti mintaqalar - bu tarifning mavjudligi sababli jamiyat uchun aniq zarar
O'ng tomondagi jadval import bojini joriy etishning ba'zi xayoliy tovarlarga ta'sirini tahlil qiladi. Tarifdan oldin jahon bozorida (va shu sababli ichki bozorda) tovarning narxi P_dunyo. Tarif ichki narxni P ga ko'taradi_tarif. Narxning yuqoriligi mahalliy ishlab chiqarishning Q dan oshishiga olib keladi_S1 Q ga_S2 va ichki iste'molning Q dan pasayishiga olib keladi_C1 Q ga_C2.^[20][21]
Bu ijtimoiy farovonlikka uchta asosiy ta'sir ko'rsatadi. Iste'molchilarning ahvoli yomonlashadi, chunki iste'molchilarning ortiqcha qismi (yashil mintaqa) kichrayib boradi. Ishlab chiqaruvchilarning ahvoli yaxshi, chunki ishlab chiqaruvchilarning ortiqcha qismi (sariq mintaqa) kattalashtirilgan. Hukumat qo'shimcha soliq tushumiga ham ega (ko'k mintaqa). Biroq, iste'molchilarga zarar ishlab chiqaruvchilar va hukumat yutuqlaridan kattaroqdir. Ushbu ijtimoiy yo'qotishning kattaligi ikkita pushti uchburchak tomonidan ko'rsatiladi. Tarifni olib tashlash va erkin savdoga ega bo'lish jamiyat uchun aniq foyda bo'ladi.^[20][21]
Ushbu tarifni aniq ishlab chiqaruvchi mamlakat nuqtai nazaridan deyarli bir xil tahlil qilish parallel natijalarni beradi. Ushbu mamlakat nuqtai nazaridan tarif ishlab chiqaruvchilarning ahvolini yomonlashtiradi va iste'molchilarning farovonligini pasaytiradi, ammo ishlab chiqaruvchilarning sof zarari iste'molchilar foydasidan kattaroqdir (bu holda soliq tushumlari bo'lmaydi, chunki tahlil qilinayotgan mamlakat tariflarni yig'mayapti). Shunga o'xshash tahlillarga ko'ra eksport tariflari, import kvotalari va eksport kvotalari deyarli bir xil natijalarni beradi.^[16]
Ba'zida iste'molchilarning ahvoli yaxshilanadi, ishlab chiqaruvchilarning ahvoli yomonlashadi, ba'zida iste'molchilarning ahvoli yomonlashadi va ishlab chiqaruvchilarning ahvoli yaxshi bo'ladi, ammo savdo cheklovlarining joriy etilishi jamiyat uchun sof zararni keltirib chiqaradi, chunki savdo cheklovlaridagi zararlar savdo cheklovlaridan ko'proqdir. Erkin savdo g'oliblar va yutqazuvchilarni vujudga keltiradi, ammo nazariya va empirik dalillar shuni ko'rsatadiki, erkin savdodan olinadigan yutuqlar miqdori zararga qaraganda katta.^[16]