Mustaqil ish mavzu: Tekshirdi: Toshkent 2023 Mavzu

5) Onalar salomatligi
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Mingyillik rivojlanish maqsadlari beshinchi bosqichi ayollarning tug'ish paytida o'lish imkoniyati ko'proq bo'lgan qashshoq, yuqori tug'ish mamlakatlarida onalar salomatligini mustahkamlashdan iborat. Ushbu maqsadga erishishning maqsadi - onalar o'limini to'rtdan uchga qisqartirishdir. Masalan, Gonduras, bu kabi holatlarda o'lim sabablarini aniqlash uchun monitoring tizimini boshlaganidan so'ng, onalar o'limini yarimga kamaytirish orqali bu maqsadga erishish yo'lida.
6) OIV / OITS va boshqa kasalliklar bilan kurashish
Bezgak, OIV / OITS va sil kasalligi kambag'al, rivojlanayotgan mamlakatlarda uchta muhim ijtimoiy muammo. Ushbu kasalliklarga qarshi kurashish uchun BMTning Mingyillik rivojlanish maqsadlari oltinchi MRM kasalliklarni davolash yoki kamaytirish uchun ta'lim va bepul dori-darmonlarni etkazib berish orqali OIV / OITS, sil va bezgakning tarqalishini to'xtatishga urinib ko'radi.
7) Ekologik barqarorlik
Iqlim o’zgarishi  va o'rmonlar, er, suv va baliq ovlash ekspluatatsiyasi sayyorada sayg'oqni saqlab qolish uchun tabiiy resurslarga bog'liq bo'lgan eng kambag'al populyatsiyaga va boy mamlakatlarga zarar etkazishi mumkinligi tufayli BMTning Mingyillik Rivojlanish Maqsadi butun dunyo miqyosidagi barqarorlik. Ushbu maqsadga erishish uchun barqaror rivojlanishni mamlakat siyosatiga kiritish, ekologik resurslarning yo'qolishini kamaytirish, toza ichimlik suvi bilan ta'minlanmagan odamlarning sonini yarim baravarga qisqartirish va yashovchilarning hayotini yaxshilash kiradi.
8) Global hamkorlik
Nihoyat, Mingyillik rivojlanish maqsadining sakkizinchi maqsadi global hamkorlikni rivojlantirishdir. Ushbu maqsad fuqarolarning javobgarligini rag'batlantirish va resurslardan oqilona foydalanish orqali dastlabki etti MRMga erishish uchun kambag'al mamlakatlarning javobgarligini belgilaydi. Boshqa tomondan, boy xalqlar kambag'allarni qo'llab-quvvatlash va yordam berish, qarzni to'lash va adolatli savdo qoidalarini davom ettirish uchun mas'uldirlar.
Ushbu sakkizinchi va oxirgi maqsad "Mingyillik rivojlanish maqsadlari" loyihasi uchun muhim rol o'ynaydi va shuningdek, BMTning global tinchlik, xavfsizlik, inson huquqlari va iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyotni rivojlantirishga qaratilgan urinishlarida Birlashgan Millatlar Tashkilotining maqsadlarini aniqlaydi.
2000 yilda jahon tarixida va Birlashgan Millatlar Tashkiloti tarixida muhim voqea bo`ldi. Mingyillik Sammiti muhim global da`vatlarga e`tiborni qaratish uchun 189 mamlakat rahbarlarini to`pladi. Ular ushbu dunyoni butun insoniyat uchun yaxshiroq qilish majburiyatini o`z zimmalariga oldilar. Davlatlar qashshoqlikka qarshi kurashish, xizmatlarning asosiy turlaridan bahramand bo`lishni yaxshilash, kasalliklar tarqalishini kamaytirish va atrof muhitni himoyalash uchun kuch-g`ayratni birlashtirish borasida noyob imkoniyatga ega bo`ldilar. “Mingyillik Deklaratsiyasi” 21 asrga mo`ljallangan Global kun tartibini belgilab berdi hamda Mingyillik Rivojlanish Maqsadlari (MRM) sifatida ma`lum bo`lgan cakkizta konkret maqsadga erishishga qaratilgan vazifalarni qo`ydi. Shunday qilib, “Mingyillik Deklaratsiyasi” jahon yetakchilarining azmu qarorlarini aks ettiradi, 2015 yilgacha bo`lgan davrda rivojlanishning “yo`l xaritasi” hisoblanadi.
1-maqsad
O’ta qashshoqlikka barham berish
Kuniga 1 dollardan kam mablag’ga kun ko’rayotgan kichilar o’ta qashshoq hisoblanadilar. Ular jahon bo’yicha 1,3 mlrd kishini tashkil etadi.
Jahonda har 7 daqiqada bir bola ochlik yoki u bilan bog’liq sabablar tufayli nobud bo’ladi.
Qashshoqlarning eng ko’p qismi – Afrikaning Sahroi Kabirdan janubdagi mamlakatlariga to’g’ri keladi.
Kam ta’minlanganlikni va qoniqarsiz oziqlanishni qisqartirish
Jahon banki tomonidan tayyorlangan 2003-yilgi “Turmush darajasini baholash” ko’rsatkichiga ko’ra, O’zbekiston aholisining 26,2% kundalik oziqlanish ratsionining yaxshilanishiga muhtoj. Bular, asosan, janubiy viloyatlarning uncha katta bo’lmagan shaharlarida va Qoraqalpog’istonda yashovchi oilalardir. Orol dengizi qurib borayotganligi natijasida yuzaga kelayotgan ekologik oqibatlar bu muammoni yanada ildiz otishiga sabab bo’lmoqda.
2-maqsad
Umumiy boshlang’ch ta’limga erishish
Rivojlanayotgan mamlakatlarda 140 milliondan ziyod bolalar maktablarga umuman qatnamagan.
Yaqin sharq va Shimoliy Afrikaning qishloq joylarida yashovchi bolalarning 33%i maktabga bormaydi.
Dunyoda 250 mln ga yaqin bola yashash uchun ishlashga majbur
Boshlang’ich va o’rta maktablarda ta’lim sifatini oshirish
Mamlakatimizda yalpi ichki mahsulotning 7,4% ga yaqini ta’lim sohasiga sarflanadi.
2004-yil may oyida Prezident farmoyishi bilan Maktab ta’limini rivojklantirishning umummilliy dasturi qabul qilindi. Bu dastur maktablarning moddiy-texnik bazsini rivojlantirish bilan bog’liq muammolarni bartaraf etish va uzluksiz ta’limning yaxlit yagona tizimini yaratishga yo’naltirilgan
3-maqsad
Ayollar va erkaklar tengligini rag’batlantirish va ayollarning huquq hamda imkoniyatlarini kengaytirish
Jahonda 876 mln katta yoshli savodsizlarning 75%ini ayollar tashkil etadi
2005-yilda ayollar jahon mamlakatlari parlamentlarida 15% o’rinni egallashgan
Ayollarning bandlik darajasi erkaklar bandlik darajasining uchdan ikki qismiga to’g’ri keladi.
Ayollar va erkaklar tengligini rag’batlantirish va ayollarning huquq hamda imkoniyatlarini kengaytirish
Oliy majlis senati a’zolarining 15% ini ayollar tashlik qiladi.
2004-yil ma’lumotlariga ko’ra O’zbekiston Respublikasi rahbar organlarida ayollar 28,8% ni tashlik qilgan
Ayollar orasida ishsizlarning umumiy soni 61% ni tashkil etadi.
4-maqsad
Bolalar o’limini qisqartirish
Juda ko’p o’lim holatlari zotiljam, ichburug’, qizamiq, bezgak kabi kasalliklar tufayli ro’y bermoqda
1999-2003 yillarda qizamiqdan vafot etish holati jahonda 40% ga qisqardi.
Kam daromadli mamlakatlarda 5 yoshgacha bo’lgan bolalar o’limining 49% qoniqarsiz ovqatlanish sababli yuz beradi.
Bolalar o’limini qisqartirish
Bepul emlash O’zbekistonning so’gliqni saqlash sohasidagi milliy siyosatining ustuvor yo’nalishralidan biridir
Mamlakatimizda A-vitaminini kerakli darajada iste’mol qilish Dasturini muvaffaqiyatli amalga oshirmoqda. 2003-yildan boshlab 5 yoshgacha bo’lgan 2,2 mln bola A-vitamini kapsulalarini yiliga ikki marta bepul oladi
5-maqsad
Onalar salomatligini yaxshilash
Har yili 500 mingga yaqin ayol homiladorlik davri yoki tug’ilish paytida vafot etadi.
Hayot uchun xavfli sharoitda qilingan axborotlar oqibatida vafot etgan ayollar onalar o’limi butun sonining 13%ini tashkil etadi.
Jahonda har yili 80 millionga yaqin istalmagan homiladorlik holati qayd etiladi. Shundan 46 million homila olib tashlanadi.
Onalar salomatligini yaxshilash
2004-yilda homilador ayollarning 74,4%i anemiya kasalligidan azoblangan.
Respublikaning bolalar va onalar o’lmi hamda kasallanishiyuqoriligi kuzatiladigan janubiy va shimoli-g’arbiy viloyatlarda onalar va bolalarning sog’ligi xavf ostida.
6-maqsad
OIV/OITS, bezgak va boshqa kasalliklarga qarshi kurash
OITS dastavval bundan 20 yil oldin aniqlangan bo’lib, hozirgacha OITSdan vafot etganlarning soni 25 mln dan oshib ketdi.
Har kuni 15 000 kishi yangidan OIV yuqtiradi.
OIV yuqtirganlarning 50%ga yaqini yoshlardir
Har yili 8,8 mln kishida sil kasalligi aniqlanadi.
OIV/Oits, sil kasalligi va bezgakka qarshi kurash
Yurtimizda OIV yuqtirgan barcha erkak larning 16%ini 15 yoshdan 24 yoshgacha bo’lgan yigitlar tashkil etadi.
1998-yildan boshlab O’zbekistonda silga qarshi kurash uchun kasallikni aniqlash, oldini olish va davolashning 5 qismini qamrab olgan kompleks dasturdan foydalanilmoqda.
7-maqsad
Ekologik barqarorlikni ta’minlash
1,1 milliard odam ichimlik suvidan yetarli miqdorda bahramand emas.
2,4 milliard kishi zaruriy sanitariya sharoitiga ega emas.
Har yili havoning ifloslanishi natijasida 1,6 million kishi hayotdan ko’z yummoqda.
Dunyoda har kuni 6 million tonnaga yaqin maishiy chiqindi chiqadi.
Ekologik barqarorlikni ta’minlash
O’zbekistonda har yili 30 million kubometr chiqindi chiqadi.
Tashlab yuborilgan qog’oz chiqindisi yilda, konserva bankasi 70 yildan kam bo’lmagan vaqtda chiriydi. Polietilin paket, yerda uni yemiruvchi bakteriyalar yo’qligi sababli, bir necha asr yotadi. Banka v a shisha idish parchasi hatto ming yildan so’ng ha mina kabi “ishga tushishi” mumkin.
8-maqsad
Rivojlanish maqsadida global hamkorlikni shakllantirish
Har bir bola boshlang’ich ma’lumot olishi uchun har yili 10 mlrd. AQSH dollari zarur. Bu AQSh muzqaymoq uichun sarflayotgan mablag’idan kam.
Rivojlanish maqsadida rasmiy yordamning jami 72%ini zaymlar, 28% ini texnik yordam doirasidagi grantlar tashkil qiladi.
O’zbekiston va rivojlanish maqsadida global hamkorlik
Xalqaro tashkilotlar barcha Markaziy Osiyo mamlakatlari hukumatlari bilan hamkorlikda Orol dengizi havzasini tiklash dasturini amalga oshirmoqda.
BMTRD O’zbekiston hukumatining Afg’onistonni mintaqaviy hamkorlik mexanizmlariga qo’shish yo’lidagi harakatlarni qo’llab quvvatlaydi.
Ming yillik sammiti 6 sentyabrdan uch kun davom etgan ko'plab dunyo rahbarlari o'rtasida uchrashuv bo'lib o'tdi^[1] 2000 yil 8 sentyabrgacha^[2] da Birlashgan Millatlar Tashkilotining bosh qarorgohi Nyu-York shahrida. Uning maqsadi 21-asr boshlarida Birlashgan Millatlar Tashkilotining rolini muhokama qilish edi.^[3] Ushbu yig'ilishda dunyo rahbarlari Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ming yillik deklaratsiyasi.^[4] Ushbu uchrashuv dunyo miqyosidagi etakchilarning 2000 yildagi eng yirik yig'ilishi bo'ldi.^[3] Undan keyin Jahon sammiti besh yildan so'ng, bu 2005 yil 14 dan 16 sentyabrgacha bo'lib o'tdi.
Maqsadlar 
The Bosh assambleya Qaror ushbu sammitda qaror qilingan "Birlashgan Millatlar Tashkiloti uchun jonli tasavvurni bayon qilish va tasdiqlash uchun o'ziga xos va ramziy ma'noga ega bo'lgan momentni" qo'lga olishga harakat qilganligini ta'kidladi.^[5]
Ushbu sammitda Birlashgan Millatlar Tashkilotining 189 ta a'zosi dunyoning eng qashshoq mamlakatlaridagi fuqarolarga 2015 yilgacha yaxshiroq hayotga erishish uchun yordam berishga kelishib oldilar. Ushbu taraqqiyotning asoslari Mingyillik rivojlanish maqsadlari. Shuningdek, MRM, Ushbu maqsadlar Ming yillik deklaratsiyasi.^[6] Ushbu sammit turli xil global muammolarga, masalan, qashshoqlik, OITSga qarshi kurash va uning afzalliklarini qanday baham ko'rishga qaratilgan edi globallashuv yanada adolatli.^[7]

Delegatsiyalar

 
Shuningdek qarang: Ming yillik sammiti delegatlari ro'yxati
2000 yil 5 sentyabrda butun dunyo bo'ylab delegatlar AQShga Ming yillik sammitiga borishni boshladilar. The delegatsiya Shimoliy Koreyaning tekshiruvi o'tkazildi Frankfurt xalqaro aeroporti Germaniyada to'xtash paytida Amerika aviakompaniyasi rasmiylari tomonidan.^[8] American Airlines xodimlar delegatsiya a'zolari va ularning narsalarini tintuv qilishni talab qilishdi. Ushbu talablarga javoban Shimoliy Koreya hukumati o'z delegatsiyasini Sammitdan olib chiqib ketdi. Diplomatlar sifatida mansabdor shaxslar qidiruvga berilmasligi kerak edi.^[9]
Muhokamada 150 dan ortiq dunyo rahbarlari, shu jumladan 100 ta ishtirok etdi davlat rahbarlari, 47 hukumat rahbarlari, uch valiahd shahzodalar, beshta vitse-prezident, uchta Bosh vazir o'rinbosarlariva boshqa 8000 delegatlar.^[10] The 77 guruhi XXI asrning boshlarida Birlashgan Millatlar Tashkiloti duch kelgan o'zgarishlarni muhokama qilish uchun ham ishtirok etdi.

Sammit

The Finlyandiya prezidenti Tarja Halonen va Namibiya prezidenti Sem Nujoma Mingyillik sammitiga hamraislik qildi. Bunga sabab bo'ldi Bosh assambleyada raislik ning Teo-Ben Gurirab ichida ellik to'rtinchi sessiya va bu Harri Xolkeri ichida ellik beshinchi sessiya. Shuning uchun davlat rahbarlari sammitga raislik qilish uchun Finlyandiya va Namibiya tanlandi.^[11]
Chorshanba, 6 sentyabr 2000 yil, Mingyillik sammiti ochildi Kofi Annan, Bosh kotib Birlashgan Millatlar Tashkiloti. Sammitga ko'tarilishdan oldin Annan G'arbiy Timorda Indoneziyani qo'llab-quvvatlovchi militsionerlar tomonidan o'ldirilgan Birlashgan Millatlar Tashkilotining to'rt ishchisini bir daqiqa sukut saqlashga chaqirdi. AQSh prezidenti Bill Klinton va Rossiya prezidenti Vladimir Putin uchun iltimos bilan murojaat qildi dunyo tinchligi va qurolsizlanish. Boshqa oltmish uchta ma'ruzachi har biri besh daqiqadan so'zlashdi. Sammit davomida Bill Klinton Isroil Bosh vaziri bilan alohida uchrashuvlar o'tkazdi Ehud Barak va Falastin rahbar Yaser Arafatularni ikki xalq o'rtasida tinchlik kelishuviga erishishga chaqirib,^[3] buni amalga oshirishda haqiqiy yutuqlarga erishilmagan bo'lsa-da. Biroq, har ikki tomon ham bunday kelishuvga erishishga sodiq edi.^[7]
2000 yil 7 sentyabr payshanba kuni turli davlatlar rahbarlari tinchlikni saqlash masalalarini muhokama qildilar. Ular ushbu masalalarni davra suhbatida muhokama qildilar Birlashgan Millatlar Tashkilotining Xavfsizlik Kengashi. Sammit davomida shu kunga yetmish spiker, shu jumladan Xitoy raisi rejalashtirilgan edi Tszyan Tsemin, Janubiy Afrika prezidenti Tabo Mbeki, Shri-Lanka prezidenti Chandrika Kumaratunga, Yaponiya Bosh vaziri Yoshiro Moriva Serra-Leone prezidenti Ahmad Kabba.^[3]
Mingyillik sammitining so'nggi kuni, 2000 yil 8 sentyabr, juma kuni dunyoning 60 ta etakchisi har biri besh daqiqadan beri o'z chiqishlarini aytgandan so'ng yakunlandi. Ma'ruzachilar orasida Indoneziya Prezidenti ham bor edi Abdurrahmon Vohid, Zimbabve prezidenti Robert Mugabe, Nigeriya prezidenti Olusegun Obasanjova Hindiston Bosh vaziri Atal Behari Vajpayee.

Yaqin Sharqdagi tinchlik muzokaralari

Isroil Bosh vaziri Ehud Barak Falastin rahbari Yaser Arafatni u bilan kelishuvga chaqirdi. Sammit davomida Barak shunday dedi:
"Yaqin Sharqda tinchlik o'rnatish uchun imkoniyat hozirda va uni qo'ldan boy bermaslik kerak. Isroilning abadiy poytaxti Quddus endi sharaf, jasorat va birodarlik tinchligini talab qilmoqda. Biz Quddus musulmonlar uchun ham muqaddas ekanligini tan olamiz va butun dunyo bo'ylab nasroniylar va biznikilar tomonidan qadrlanadi Falastin qo'shnilar. Haqiqiy tinchlik bu barcha aloqalarni aks ettiradi.
Yaser Arafat, Ehud Barakning so'zlariga javoban, Falastinliklar ikki mamlakat o'rtasida murosaga erishish yo'lida katta fidoyiliklar ko'rsatib, tinchlikparvarlik harakatlariga o'z hissalarini qo'shishdi.^[7]

Tinchlikparvar kuchlar

Buyuk Britaniyaning Bosh vaziri Toni Bler Birlashgan Millatlar Tashkilotini yangilashga chaqirdi ' tinchlikni saqlash kuchlar. U operatsiyalarni nazorat qilish uchun harbiy shtabni yaratishga chaqirdi.^[12] Amerika prezidenti Bill Klinton ham ushbu tinchlikparvarlik missiyalarining ahamiyatini ta'kidladi.^[13]

Ming yillik deklaratsiyasi

The Ming yillik deklaratsiyasi Mingyillik sammitida qatnashgan dunyo rahbarlari tomonidan qabul qilingan bo'lib, ular "barcha erkaklar, ayollar va bolalarni ahvolga soluvchi va insonparvarlik sharoitlaridan ozod qilish" uchun harakat qilishdi. o'ta qashshoqlik"Sammit yakunida Mingyillik Deklaratsiyasining sakkiz boblari ishlab chiqildi, ulardan Mingyillik rivojlanish maqsadlari, dastlab tomonidan ishlab chiqilgan Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti (OECD), sammitdan keyingi yillarda ayniqsa targ'ib qilingan.^[14] Ushbu sammit delegatlari quyidagi sakkiz bob bo'yicha kelishib oldilar:^[15]

1. 
   Qadriyatlar va tamoyillar
   
2. 
   Tinchlik, xavfsizlik va qurolsizlanish
   
3. 
   Rivojlanish va qashshoqlikni yo'q qilish
   
4. 
   Umumiy muhitimizni muhofaza qilish
   
5. 
   Inson huquqlari, demokratiya va samarali boshqaruv
   
6. 
   Nochorlarni himoya qilish
   
7. 
   Afrikaning maxsus ehtiyojlarini qondirish
   
8. 
   Birlashgan Millatlar Tashkilotini mustahkamlash
   

Kuzatish

 
Mingyillik sammitidan keyin har besh yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining ushbu yo'nalish bo'yicha erishgan yutuqlarini baholash uchun qo'shimcha sammitlar o'tkazilishi kerak. Mingyillik rivojlanish maqsadlari. Mingyillik sammitining birinchi kuzatuvi 2005 yilda bo'lib o'tdi 2005 yilgi Jahon sammiti.
Qabul qilish uchun Birlashgan Millatlar Tashkilotining sammiti 2015 yildan keyingi rivojlanish kun tartibi 2015 yil 25-27 sentyabr kunlari Nyu-Yorkda bo'lib o'tadi va Bosh assambleyaning yuqori darajadagi yalpi majlisi sifatida chaqiriladi.^[16]Interaktiv dialoglar uchun taklif qilingan 6 ta mavzu:

• 
  Qashshoqlikni barcha o'lchamlari bilan yo'q qilish va tengsizlikni bartaraf etish
  
• 
  Iqlim o'zgarishi bilan kurashish va barqaror turmush tarziga erishish
  
• 
  Kuchli, inklyuziv va barqaror iqtisodiyotlarni barpo etish
  
• 
  Tinch jamiyatlar va kuchli institutlarni targ'ib qilish
  
• 
  Yangilangan global sheriklik va amalga oshirishning etarli vositasi
  
• 
  SDG bo'yicha majburiyatlarning bajarilishini ko'rib chiqish; universallik va farqlanishlar
  

Izohlar

 

1. 
   ^ "Bosh assambleyaning 55-sessiyasi, 3-yig'ilish". 6 sentyabr 2000. Arxivlangan asl nusxasi 2007 yil 10-iyulda.
   
2. 
   ^ "Bosh assambleyaning 55-sessiyasi, 8-yig'ilish". 8 sentyabr 2000. Arxivlangan asl nusxasi 2007 yil 26 sentyabrda.
   
3. 
   ^ ^{a b v d e} "BMT sammitining kun tartibi; Nyu-Yorkda tarixdagi eng yirik dunyo rahbarlari yig'ilib, Birlashgan Millatlar Tashkilotining 21-asrdagi rolini muhokama qilishdi". BBC yangiliklari. 2000 yil 7-dekabr. Olingan 22 noyabr 2006.
   
4. 
   ^ "Ming yillik sammiti va uning davomi". Global siyosat forumi. Olingan 22 noyabr 2006.
   
5. 
   ^ "Kelajakni qaytarib olish: Ming yillik sammiti". HighBeam Entsiklopediyasi. HighBeam tadqiqotlari. 22 sentyabr 2000 yil. Olingan 12 mart 2007.
   
6. 
   ^ "http://www.unfpa.org/icpd/". UNFPA. Olingan 23 noyabr 2006. Tashqi havola sarlavha = (Yordam bering)
   
7. 
   ^ ^a b v d "BMT sammitida O'rta-Sharq oldinga siljish yo'q". BBC Yangiliklar. 7 sentyabr 2000 yil. Olingan 7 dekabr 2006.
   
8. 
   ^ "Klinton Frankfurtdagi aeroport qarama-qarshiligidan afsuslanmoqda". People Daily. 8 sentyabr 2000 yil. Olingan 22 noyabr 2006.
   
9. 
   ^ "AQSh Shimoliy Koreyani" haqoratlaganidan "afsusda". BBC yangiliklari. 5 sentyabr 2000 yil. Olingan 22 noyabr 2006.