Mustaqil ish Mavzu: Termik kreking: kimyoviy reaksiyalar, kreking mahsulotlari

P-1-og‘ir xomashyo pechi-engil kreking pechi; p-2-engil xomashyo pechi-chuqurlashtirilgan kreking jarayoni pechi; p-1-tashqari chiqarilgan reaktsion kaiyera; K-2 yuqori bosimli parlatkichi; K-3-kondensator -xolodilьtori; Ye-4-ishqoriy cho‘ktirgich; Ye-1- yuqori bosimli gaz almashtirgich; T-2- kondensator -xolidilьtor; Ye-4-ishqoriy cho‘ktirg‘ich; M-1-aralashtirgich; N-1-N-7-nasoslar
Yirik firmalar ham o’zlarining jarayonlarini joriy qilishgan: “Esso” 1970 yilda - model IV (1952 g.) modifika­tsiyasi, katalizator uchun U-simon transport liniyalari, lift-reaktor va katalizatorning zich qaynar qatlami mavjud; “Esso” Flexicracking 1972 yilda - kreking faqatgina lift-reaktorda o’tkaziladi; “UOP” 1972 yilda–faqat lift-reaktor, va unga xom-ashyo uzatilishiga va retsiklga ega; “Kellogg” 1972 yilda - model “Orthoflow S” xom-ashyo uchun lift-reaktor va retsikl uchun boshqa lift-reaktor, shuningdek an’anaviy reaktor; “Kellogg” 1973 yilda–“Orthoflow” modellaridan farqlanuvchi yangi konseptsiya, bitta kuchli lift-reaktorga ega, katalizator bevosita bug`latish sek­tsiyasiga bo’shatiladi, regeneratorda ikkita bosqich, katalizator liniyalari uchun maxsus klapanlar; model «Texaso» 1972 y. – xom-ashyo uchun lift-reaktor va retsikl uchun boshqa lift-reaktor (birinchi bosqich), undagi kreking kichik reaktorning zich qatlamida tugaydi (ikkinchi bosqich); model “FCC-Gulf” (1972 y.) – xom ashyoning butun krekingi lift-reaktorda o’tkaziladi, bunda turli xom-ashyo uchun reaktsiya turli vaqtini boshqarish uchun balandligi bo’yicha xom-ashyo kiritiladi; “Standard Oil” firmasining “Ultracat Cracking” jarayoni (1973 y.) xom-ashyo va retsikl uchun bitta kuchli lift-reaktor, shuningdek uglerod oksidni 98% gacha yondirish bilan katalizator regeneratsiyasi yangi texnologiyasini ishlatadi.
Yangi katalizatorlarga o’tishda murakkam masala bo’lib, misol uchun, lift- reaktorda katalizator va xom-ashyoni bir tekis kontaktiga erishish bo’ldi. Vertikal lift-reaktor devorlari oldida katalizator va xom-ashyo oqimi zichligi yuqoriga chiquvchi mavhum suyultirilgan oqim turli tezliklari sababli uning o’qi oldidagi zichligiga nisbatan kattaroq bo’ladi. O’q oldidagi oqim tezligi devorlar oldidagi tezligiga nisbatan 2 marta kattaroq bo’lishi mumkin. Lift-reaktor bo’yicha qancha yuqoriga chiqilsa, lift-reaktor kesimi bo’yicha oqim taqsimlanishi tekisroq bo’ladi, bunga esa yuqoriga chiquvchi katalizator qatlamiga lift-reaktor balandligi bo’yicha xom-ashyoni injektsiyalash uchun pulverizatorlar (oil nozzle) soni yordam beradi. Bu shuningdek katalizatorning ancha bir jinsli granulometrik tarkibini, lift-reaktor geometrik o’lchamlarini (turli diametrdagi sektsiyalar balandligi, xom-ashyo kiritilishi miqdori va sathi va boshq.) optimallashtirishni talab qiladi.
Termik krekinglash texnologik tizimi
Termik krekinglash texnologik tizimi
I-xom ashyo; II-gaz; III-barqarorlashtiruvchi kolonna yuqorisidan chiquvchi fraksiya; IV-barqaror benzin; V-kerosin-gazoyl fraksiyasi; VI-kreking qolqig’i
P-1 va P-2 pechlarda termik kreking jarayoni borib, krekinglash mahsuloti bu pechlardan K-1 reakstion kolonnaga, undan yuqori bosimli bug’latish kolonnasi K-2 ga uzatiladi. K-2 kolonnada suyuqlik bug’ sistemasidan krekingqoldiq ajratiladi va K-4 kolonnaning pastki qismiga beriladi. K-4 da kreking qoldiqdan kerosin-gazoyl fraksiyasi bug’lari ajralib, kolonna yuqorisidan chiqariladi. K-2 kolonna yuqorisidan chiqarilayotgan bug’lar K-3 rektifikastion pastki qismiga uzatiladi. K-3 kolonna yuqorisidan benzin bug’lari va gaz chiqarilib, XK-1 sovitgich va E-1 gaz separatori vositasida nostabil benzin va gazga ajratiladi. Nostabil benzin T-3 isitgich orqali K-5 stabilizastion kolonnaga berilib, undan engil uglevodorodlar bug’latiladi va E-1 da ajralgan gaz bilan birga gazni fraksiyalash qurilmasiga uzatiladi. Stabil benzin K-5 kolonna pastidan chiqariladi. K-6 kolonna tagligiga yig’ilgan og’ir fraksiya P-1 pechga uzatilib, unda termik krekinglash jarayoni amalga oshiriladi.
Savollar
1. Termik kreking jarayoniga beriladigan xom ashyo va olinadigan mahsulot?
2. Termik kreking jarayonida neftning uglevodorodlari qanday o‘zgaradi?
3. Termik kreking jarayonlaridan olinadigan mahsulotlarning sifatiga jarayonning bosimi qanday ta'sir ko‘rsatadi?
4. Krekning qoldiq sanoatda nima sifatida qo‘llaniladi?
5. Respublikaning qaysi neftni qayta ishlash zavodida termik krekning jaryoni qo‘llaniladi?
6. Termik krekning jarayonida tashqaridan xavo beriladimi?

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT