Mustaqil ish Mavzu: Yozuv qurollari va materiallari haqida ma’lumot bering. Bosh harflar uchun koʻrgazmali qurollar tayyorlash

Mustaqil ish Mavzu: Yozuv qurollari va materiallari haqida ma’lumot bering. Bosh harflar uchun koʻrgazmali qurollar tayyorlash

REJA: 1. Yozuv qurollari va o`quv materiallari 2. Husnixat daftariga qo’yiladigan talablar. 3. Ruchka va undan foydalanish. 4. Xattaxta va undan foydalanish. 5. Bo’r xattaxtaga yozishda yozuv quroli

O’quvchilami chiroyli yozishga o’rgatishda, ularda husnixat malakalarini hosil qilishda yozuv qurollari va materiallarining sifati katta rol o’ynaydi. Yozuvning chiroyli bo’lishi ko’p jihatdan yozuv quroli va materialiga bogliqdir. Yozuv qurollari va materiallari quyidagilar: 1. Xattaxta. 2. «To’g`ri o’tir» plakati. 3. Alifboning yozma shakli. 4. Haflar alohida yozilgan ko’rgazma. 5. Husnixat daftari. 6. Rangli bo’rlar. 7. Ruchka. 8. Yozuv daftari. Bola maktabga qadam qo’ygan kundanoq yozuv qurollaridan to’g`ri foydalanishga, ularni ozoda saqlashga o’rgatib boriladi.

O’qituvchi o’quvchining yozuv qurollari va materiallarini muntazam nazorat qilib boradi. Dastur talabi boyicha 1-sinf o’quvchilari uchun yozuv yoli 4 mm, bosh harflar uchun 8 mm bolgan qiya chiziqlari siyrak bolgan 2 chiziqli daftar tavsiya etiladi. 2-4-sinflarda chiziqlari 8 mm 1 chiziqli daftar tutilishi lozim. Kichik harflarning bo’yi 3 mm, bosh harflarning bo’yi 6 mm, raqamlarning bo’yi harflardan 2 marta qisqa bo’ladi. 1- sinfning 2-yarim yilligidan dastur talabiga ko`ra ona tili darsining 6-8 daqiqasi husnixatga ajratiladi. 1-2-sinfda husnixat uchun maxsus alohida darftar tutiladi, 3-4-sinflarda ona tili daftariga yozadilar.

1-2-sinflarda foydalaniladigan daftarda qiya chiziqlar orasidagi masofa 30 mm va qiya chiziqlarsiz kichik harflar yoziladigan parallel chiziqlar orasidagi masofa 4 mm ga teng bo’lgan ikki chiziqli daftar tavsiya etiladi. Qiya chiziqlari siyrak bo’lgan ikki chiziqli darftarda yozish o’quvchilarda harflarning eni va ular orasidagi masofani, harflarning qiyaligini ko’z bilan chamalash imkoniyatini beradi. 1-sinfdan boshlab husnixat daqiqasida sana va oy yozdiriladi. Xat boshidan yozish, daftar hoshiyasiga rioya qilish, mavzu (Kichik osti ilmoqli element), yozuv materialini yangi qatordan yozish kabi ko`nikmalar shalllantiriladi. Daftadga grafik va orfografik xatolarni to’g`irlash yo’li o’rgatiladi. Grafik xatolarning tagiga chizish, orfografik xatolarning ustiga qisqagina chiziq tortib, ustiga to`g`risini yozishga o`rgatiladi. Daftar uy vazifasi berilgach, yig`ib olinadi, tekshiriladi va baholanadi. 3-4- sinflarda husnixat materiallari ona tili daftariga yozdiriladi.

O`quvchilarning husnixat bilan yozishlari uchun daftar qog`ozining sifati va ruchkaning qulay bo`lishining ahamiyati muhim. Hozirda yozuv quroli sifatida sharikli ruchkadan foydalanish tavsiya etiladi. Sharikli ruchka yozish uchun qulay, ingichka, engil, barmoqlar orasida tutishga mos. Yozayotganda ruchka uchi bilan barmoq oralig`i 1,5-2 smga teng bo’lishi shart. Aks holda barmoqni ruchka uchidan uzoq ushlash yoki juda yaqin tutish yozuv sifatini buzadi, harflarni xunuk yozishga sabab bo`ladi.

Sharikli ruchkada maxsus siyoh bilan to’ldirilgan sterjenning bo’lishi undagi ancha vaqt foydalanish imkoniyatini yaratadi. Ruchka sterjeni siyohi faqat binafsha rangda bo’lishi talab qilinadi. O’qituvchi darftarni tekshirganda qizil pastali ruchkadan foydalanadi. Ruchka papkada maxsus penalda saqlanadi. Partada esa ruchkani qo’yish uchun maxsus joy bo’ladi. O’quvchi ruchakasidagi siyoh tugagan taqdirda, lozim bo’lganda foydalanish uchun ruchka va sterjenlar bo’lishi zarur. Xattaxta sinfda o’quvchi uchun yozuv materialidan biri sanaladi. O’quvchining husnixati daftar va xattaxtada takomillashtirib boriladi, shuning uchun xattaxtada yozuvni amalga oshirish uchun uning rangi jigar rang va to’q yashil bo’lishi lozim. Bunda xat aniq va chiroyli korinishga ega boladi.

Sinf taxtasini shunday holatda joylashtirish kerakki, oynadan tushayotgan yorug`lik unda aks etmasligi va o’quvchilar sinfning turli joyidan unga yozilgan yozuvni bemalol o’qiy olishlari mumkin bo’lsin. O’qituvchi sinf taxtasiga yozayotgan paytida qo’llarining harakatini yopib qo’ymasligi lozim. Boshlang`ich sinf o’quvchilari foydalanadigan xattaxtaning uch qismdan iborat bo’lishi, xattaxtaning bir bo’lagiga yozuv daftarining, ikkinchi bo’lagiga katak daftarining chiziqlari chiziladi. Bu chiziqlar yordamida o’quvchi chiroyli yozuvga o’rganadi. Shuningdek, yozuv taxtasi o’quvchi bo’yiga moslab yuqori va pastga harakatlantirishga moslangan bo’lishi lozim. Harf va sonlarni yozish uchun gorizontal va yotiq chiziqlarning orasidagi masofa o’quvchilarning daftarlaridagi chiziqlarga nisbatan yirikroq bo`ladi.

Bo’r xattaxtaga yozishda yozuv quroli sanaladi. Bo`rning yog`li va yumshoq bo’lishi, ya`ni sifati yozuv sifatini ta’minlaydi. U 15x15 mm qalinlikda va 50 mm uzunlikdan kam bo’lmagan shaklda tayyorlab qo’yiladi. Bunday shakldagi bo’r parchasini barmoqlar orasida ushlash va qo’lni yengil harakatlantirish, turli qalinlikdagi elementlarni yozish qulay bo`ladi. Bo’r o’rta va bosh barmoqlarning o’rtasida yengil ushlanadi. Bosib yozish faqatgina ko’rsatkich barmoq orqali nazorat qilinadi. Ko’rsatgich barmoq bo’rning ustida, uning chekka qismda turishi lozim, aks holda bosib yozish jarayonida bo’r sinib ketishi mumkin. Nomsiz va jimjiloq barmoqlar xiyla kaftga tomon bukilgan bo’lishi kerak.

Mavzu yuzasidan test topshiriqlari. 1. 1-sinflar uchun necha chiziqli daftar tavsiya etilgan? A) 1 B)2 C)tavsiyaga muvofiq daftar tutmaydilar 2. 3-4-sinflarda husnixat materiallari nimaga yozdiriladi? A) yordamchi chiziqlari mavjud 1-sinf daftarlariga B) alohida husnixat daftari beriladi C) ona tili daftariga 3. Yozayotganda barmoq uchi va ruchka oraligʻi qancha boʻlishi lozim? A) 1.5-2sm. B) 2-3 sm. C) 2-2,5sm Mavzu yuzasidan savollar 1. Xattaxta rangi qanday boʻlishi lozim? 2. Boʻr qanday shaklda tayyorlanishi lozim?

Bosh harflar uchun koʻrgazmali qurollar