Mustaqil ish: talabalar leksikasi

Mustaqil ish: RIM RAQAMLARI. RIM KALENDARI. RIM ISMLARI…

DAVRONOV SADRIDDINBEK
Rim raqamlari — qadimgi rimliklar qoʻllagan raqamlar.
Rim raqamlari 7 ta: MCMLIX
. Rim raqamlar aslida lotin harflari boʻlib, ularning son qiymatlari quyidagicha:

SIMVOL	I	V	X	L	C	D	M
QIYMAT	1	5	10	50	100	500	1000

Har qanday natural sonni Rim raqamlari yordamida yozish mumkin, bunda quyidagi qoidaga rioya qilinadi:
katta raqam kichigidan oldin yozilsa, raqamlar qoʻshiladi.
Masalan, LI = 50 + 1 = 51; CI = 100 + 1 = 101; XI = 10 + 1 = 11.
kichik raqam kattasidan oldin yozilsa, katta raqamdan kichigi ayriladi.
Masalan IL = 50 — 1 = 49; IC = 100 — 1 = 99; IX = 10 — 1 = 9.

Sonlarni yozishda ayni bir Rim raqamlari ketma-ket 3 martadan koʻp qatnashmaydi.
Masalan, XXX = 30, ammo 40 oʻrniga XXXX emas, balki XL = 50 — 10 = 40 yoziladi. Rim raqamlari yordamida sonlar ustida arifmetik amallar bajarish noqulay. Rim raqamlari endilikda asrlar, asar boblari, oylarning raqamlari, tartib sonlarini belgilashda qoʻllaniladi.
Masalan, XXI asr, VII bob, sentyabr — IX oy, III chorak.[1]
Qadimgi rim xalqlari hozirgi kunda ham „rim raqamlari“ nomi bilan saqlanib kelayotgan raqamlash tizimdan foydalanganlar. Biz va butun dunyo, bu tizimdan hozirda ham bayram kunlarini belgilashda, konferentsiyalarning tartib raqamini belgilashda, kitobning boblarini (masalan, soʻz boshi betlarini), tarixdagi asrlarni, she’rlarning bandlarini va hokazolarni raqamlashda juda keng foydalanamiz.
*Siz MART OYI YULIY TSEZAR SUIQASD QILINGAN KUN- 15 mart bo'lganligini bilishingiz mumkin, ammo bu bir oyning Id'lari 15-chi kunga to'g'ri kelishini anglatmaydi
*Rim taqvimi aslida oyning dastlabki uch bosqichiga asoslangan bo'lib, kunlar bir hafta kontseptsiyasiga ko'ra emas, balki oy fazalaridan orqaga qarab hisoblangan. Yangi oy Kalendlar kuni edi, oyning birinchi choragi nonslar kuni edi, va Idlar to'linli kunga tushib qoldi. Oyning Kalendlar bo'limi eng uzoq vaqt bo'ldi, chunki u ikki oylik fazalarni, to'liq oydan yangi oyga qadar uzatdi. Boshqacha qilib aytganda:
Kalends = Yangi oy (ko'riladigan oy yo'q)
Nons = 1 choraklik oy
Ides = To'liq oy (tungi osmonda butun oy ko'rinishi)
^*^ Bugungi kunga kelib, Rim ismlari juda mashhur emas. Bu qisman, ularning aksariyati unutilganligi va ularning ma'nosi mutlaqo noma'lumligi bilan bog'liq. Agar siz tarixga nazar tashlasangiz, Rim imperiyasining shafqatsizligida bolalar va kattalarga hayot davomida ismlar berilgan, keyin esa ular umumiy familiyalarga aylangan. Rim nomlarining o'ziga xosligi shu paytgacha tarixchilar orasida haqiqiy qiziqish uyg'otmoqda.
Qadim zamonlarda, hozirgi paytda odamlar ham uch qismdan tashkil topgan. Agar biz shaxsni familiya, familiya va otasining ismi bilan ataganimizda, unda rimliklar bir nechta boshqa xususiyatlarga ega edilar. Rimliklarning birinchi ismi prenomenga o'xshaydi. Bu Petya, Mishamga o'xshardi. Bunday ismlar juda kam edi - faqat o'n sakkiz. Ular faqat erkaklar uchun ishlatilgan va kamdan-kam uchragan, ko'pincha bir yoki ikkita katta harflar bilan etiketlenmişti. Bu hech kim yozmagan. Bugungi kunga kelib, bu ismlarning bir necha ma'nosi yetib keldi. Va Appius, Gneeva va Quintovni bugungi kunda bolalarda topish qiyin.
ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT