Mustaqil ishi mavzu: Foyda solig’ining iqtisodiy mohiyati va joriy etilish bosqichlari. Reja

3. Rivojlangan horijiy davlatlarda yuridik shaxslarning foydasini soliqqa tortishning o’ziga xosligi.
Rivojlangan xorijiy davlatlarda ham yuridik shaxslar o’z faoliyatlari davomida ega bo’lgan daromadlaridan foyda solig’i to’lashadilar. Ushbu davlatlar soliq tizimida ham korxonalar olinadigan foyda solig’i alohida ahamiyatga ega bo’lib, mazkur soliqning ko’pgina umumiy hususiyatlarga egaligi bilan ayni paytda bir-biridan farq qilishini ham ta’kidlash lozim. Ushbu fikrni davom ettirgan holda quyida korxonalar daromadini soliqqa tortishning rivojlangan xorijiy davlatlar tajribasini tahlilini keltiramiz (jadvalga qarang).
jadval
Xorijiy davlatlarda korxonalardan olinadigan foyda solig’ining stavkalari miqdorlari¹

t/r	Davlatlar	Foyda solig’i miqdori, foizda
1.	Yaponiya	37
2.	Italiya	36
3.	Ispaniya	35
4.	Niderlandiya	34,5
5.	Avstriya	34
6.	Frantsiya	33,3
7.	Buyuk britaniya	30
8.	Qozog’iston Respublikasi	30
9.	Germaniya Federativ Respublikasi	25
10.	Rossiya Federatsiyasi	24
11.	O’zbekiston Respublikasi	14

Jadval ma’lumotlarini tahlil qiladigan bo’lsak, foyda solig’i stavkasi dunyoda iqtisodiy salohiyati bo’yicha faqat AQShdan keyingi o’rinda turgan Yaponiya mamlakatida 37 foizni yoki korxonalar moliyaviy natijasining 1/3 qismidan ko’pini tashkil etmoqda. Bu O’zbekiston Respublikasida o’rnatilgan soliq stavkasiga qaraganda esa 3 barobardan ham ko’pni tashkil etmoqda. Umuman olganda nomlari keltirilgan davlatlar ichida O’zbekistondan bir pog’ona oldin Rossiya Federatsiyasi bo’lib, undagi stavka ham bizdagiga qaraganda ikki barobar ko’p bo’lmoqda.
AQSh soliq tizmida foyda solig’ini tahlil etar ekanmiz, federal byudjeti daromadlarining umumiy hajmida salmog’iga ko’ra uchinchi o’rinni korporatsiyalarning daromadalaridan olinadigan soliq egallaydi².