Mustaqil ishi qabul qildi: Jurayeva N. Bajardi: Maxsumova D. Irratsional ifodalarni integrallash
Download 53.38 Kb.
|
matematika 3 mavzu
dt. butun son. Bu holda p= bo’lsa, unda+b= almashtirish qilinadi. Bunda, , , bo’ladiva binomial integral quyidagiratsionalkasrliintegralgakeladi: Navbatda integralni qaraymiz.Aytaylik, soni kasrlarning umumiy mahraji bo’lsin., almashtirish qilamiz. U holda, har bir kasr ko’rsatkichli daraja butun ko’rsatkichli darajaga almashadi va natijada, integral ostidagifunksiya t ningratsionalfunksiyasidaniboartbo’ladi. Endi ko’rinishdagiintegralniqaraymiz. Bu integral almashtirishbilanratsionalfunksiyaniintegrallashgakeltiriladi. Bu yerda k soni kasrlarning umumiy maxraji. Ba’zihollarda ko’rinishdagi aniqmas integrallar ham uchraydi.Bunday integrallarEyleralmashtirishlari deb ataluvchiquyidagialmashtirishlaryordamidaratsionalfunksiyaniintegrallashgakeltiriladi. I. Eylerningbirinchialmashtirishi. Agar bo’lsa, almashtirish qilamiz. U holda, + bo’ladi. Bundan ni ning ratsional funksiyasi sifatida aniqlaymiz. Bu yerda ham ning ratsional funksiyasidan iborat bo’ladi.Shunday qilib, bo’lib u ning ratsional funksiyasi bo’ladi. II. Eylerningikkinchialmashtirishi. Agar bo’lsa, almashtirish qilamiz. (aniqlikuchun oldidagi ishorani olamiz). U holda ()2=()2, Bundan ni ning quyidagi ratsional funksiyasini aniqlaymiz. . Shunday qilib, va lar orqali ratsionalifodalanganiuchun x, dx va larning t orqaliifodalariniberilganintegralgaqo’yib t ganisbatanratsionalfunksiyaningintegraligakelamiz. III. Eylerninguchinchialmashtirishi. Aytaylikva lar uchxadning haqiqiyildizlaribo’lsin. = deb olamiz. U holda, ++c=(x-)(x-) bo’lgani uchun =, (x-)(x-)2t2, (x-)=2bo’ladi.Bundanesani hosil qilamiz. x, dx va lar t ning ratsional funksiyasi bo’lganligi uchun, berilgan integral t ning ratsional funksiyasini integralidan iborat bo’ladi. Ba’zibirirratsionalfunksiyalarnitrigonometrikalmashtirishlaryordamida ham hisoblashmumkin. integralni qaraymiz. Bu yerda ao va0 deb olamiz. Ildizostidagiuchhadningko’rinishinio’zgartiramiz. =a2+, deb olsak, bo’ladi va tenglik hosil bo’ladi. Bu yerda ni va larni qiymatlari turlicha bo’lishi mumkin. Ularningqiymatlarigaqarab, ba’zibirbelgilashlardanso’ngberilgan integral quyidagiintegrallardanbirigakeltiriladi. I. , , III.. Bunda I-integral t= tgz almashtirish orqali, II-integral almashtirish orqali, III-integral almashtirish orqali integralni hisoblashga keltiriladi. Download 53.38 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling