Mustaqillik yillarida Qoraqalpog’iston Respublikasi Reja

1	Amudaryo tumani
Mangʻit (shahar)
2	Beruniy tumani	Beruniy (shahar)
3	Chimboy tumani	Chimboy
4	Ellikqalʼa tumani	Boʻston
5	Kegeyli tumani	Kegeyli
6	Moʻynoq tumani	Moʻynoq
7	Nukus tumani	Oqmangʻit
8	Qanlikoʻl tumani	Qanlikoʻl
9	Qoʻngʻirot tumani	Qoʻngʻirot
10	Qoraoʻzak tumani	Qoraoʻzak
11	Shumanay tumani	Sho'manoy
12	Taxtakoʻpir tumani	Taxtakoʻpir
13	Toʻrtkoʻl tumani	Toʻrtkoʻl
14	Xoʻjayli tumani	Xoʻjayli

Tashkil topishi

 1924-yili Turkiston ASSRning Amudaryo viloyati va Xiva xonligining Xo'jayli hamda Qo'ng'irot tumanlari hududida Qozog'iston ASSR tarkibida Qoraqalpog'iston Avtonom viloyati tashkil etildi.
1930-yildan RSFSR tarkibiga kirdi.
1936-yil O'zbe­kiston SSR tarkibiga kirdi
1932-yilda Qoraqalpog'iston Avto­nom Respublikasiga aylantirildi
SSSR tarqalib ketganidan so'ng
mustaqil O'zbekiston tarkibi-dagi suveren Qoraqalpog'iston Respublikasi maqomini oldi.
asrlar mobaynida qoraqalpoqlar bilan o'zbek xalqi o'rtasida do'stlik, qardoshlik munosabatlari qaror topgan, turmush tarzlari va dunyoqarashlarida mushtaraklik vujudga kelgan edi.

Mustaqilligi va respublika maqomining huquqiy asosiga ega bo'lishga intilishi

O’zbekiston Konstitutsiyada

• Konstitutsiyaning 21-moddasiga asosan Qoraqalpog'iston Res­publikasi fuqarosi ayni paytda O'zbekiston Respublikasi fuqarosi hisoblanadi.
• To‘rtinchi bo‘lim XVII bob. Qoraqalpog’iston Respublikasi
• 70-modda.
• Suveren Qoraqalpog‘iston Respublikasi O‘zbekiston Respublikasi tarkibiga kiradi. Qoraqalpog‘iston Respublikasining suvereniteti O‘zbekiston Respublikasi tomonidan muhofaza etiladi.
• 71-modda.
• Qoraqalpog‘iston Respublikasi o‘z Konstitutsiyasiga ega. Qoraqalpog‘iston Respublikasining Konstitutsiyasi O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga zid bo‘lishi mumkin emas.
• Bu qoraqalpoq xalqiga O'zbekiston xalqlarining barcha huquqlardan foydalanish imkonini beradi. Ularning haq-huquqlari va erkinliklarini kafolatlaydi.
• 72-modda.
• O‘zbekiston Respublikasi qonunlari Qoraqalpog‘iston Respublikasi hududida ham majburiydir.
• 73-modda.
• Qoraqalpog‘iston Respublikasining hududi va chegaralari uning roziligisiz o‘zgartirilishi mumkin emas. Qoraqalpog‘iston Respublikasi o‘z ma’muriy-hududiy tuzilishi masalalarini mustaqil hal qiladi.

O’zbekiston Konstitutsiyada

• 74-modda.
• Qoraqalpog‘iston Respublikasi O‘zbekiston Respublikasi tarkibidan Qoraqalpog‘iston Respublikasi xalqining umumiy referendumi asosida ajralib chiqish huquqiga ega.
• 75-modda.
• O‘zbekiston Respublikasi bilan Qoraqalpog‘iston Respublikasining o‘zaro munosabatlari O‘zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog‘iston Respublikasi o‘rtasida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi doirasida tuzilgan shartnomalar hamda bitimlar bilan tartibga solinadi. O‘zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog‘iston Respublikasi o‘rtasidagi nizolar murosaga keltiruvchi vositalar yordamida hal etiladi.