“Mutaxassisilik tarixidan” mavzusini Klaster usulida yoritib berish. Reja

Kasbga oid hujjat namunalari bilan ishlash. (rezyume, ariza, 
tavsifnoma, ma’lumotnoma
) 
Nutq 
madaniyati madaniyatli
, ma’lumotli, ziyoli insonning muhim fazilati 
hisoblanadi. Bunday inson tafakkur qila bilishi va o‘z tafakkurini to‘g‘ri, aniq, 
chiroyli ifodalay bilishi kerak. Buning uchun esa fikr aniq, izchil, asosli 
bo‘lib, 
tilning grammatik
, so‘z va orfografik me’yorlariga rioya etilishi muhimdir. 
Ma’lumki, har bir kishi mustaqil ishlab chiqarish faoliyatini boshlar ekan, turli-

---

tuman hujjatlar yozishga to‘g‘ri keladi. Ish hujjatlarini yoza bilish – olingan 
bilimlarni amaliy hayotga bevosita qo‘llash demakdir. Ish hujjatlarisiz birorta 
muassasa va tashkilot faoliyat ko‘rsata olmaydi. Ish qog‘ozlari kishilarning uzoq ish 
va mehnat munosabatlari jarayonida tarkib topgan muayyan shakl va izchillikda 
tuzilgan 
yoki 
yozilgan 
hujjatlardir. 
Hujjatlar 
xizmat 
va 
shaxsiy 
hujjatlarga 
bo‘linadi. 
Xizmat 
hujjatlari muassasa
, tashkilot, korxona yoki ularning vakolatiga ega bo‘lgan 
mansabdor shaxslari nomidan bo‘ladi. 
Bayonnoma
, tavsifnoma, dalolatnoma shular 
jumlasidandir. 
Alohida fuqarolar nomidan yozilgan hujjatlar – 
tarjimayi hol
, ariza, ishonchnoma va 
shu 
kabi 
shaxsiy 
hujjatlardir. 
Hujjatlar tarixiy manba, dalillash yoki guvohlik vositasi bo‘lib xizmat qiladi. 
Ma’lumki, hujjatlar xilma-xil va miqdoran juda ko‘p. 
Hujjatlarning maqsadi
, 
yo‘nalishi, hajmi, shakli va boshqa bir qator sifatlari ham turlichadir. Shunday ekan, 
hujjatlar tiliga qo‘yiladigan umumiy talablar bilan bir qatorda har bir turkum 
hujjatlar oldiga qo‘yiladigan ko‘pgina lisoniy talablar ham mavjud. 
Muayyan 
turdagi hujjat
, albatta, o‘ziga xos lisoniy xususiyat va sifatlar bilan belgilanadi. Bu 
xususiyat va sifatlarni har taraflama va chuqur tasavvur qilmasdan turib, mukammal 
hujjatchilikni yaratish haqida gap ham bo‘lishi mumkin emas. Shuning uchun bu 
o‘rinda 
hujjatlar 
tasnifi 
masalasi 
alohida 
ahamiyat 
kasb 
etadi. 
Hujjatshunoslikdagi ana shu an’anaga ko‘ra ish yuritishdagi hujjatlar eng avvalo 
yaratilish o‘rniga ko‘ra 
tasnif qilinadi
, bu jihatdan ichki va tashqi hujjatlar 
farqlanadi. Ichki hujjatlar ayni muassasaning o‘zida tuziladigan va shu muassasa 
ichida foydalaniladigan hujjatlardir, muayyan muassasaga boshqa tashkilot yoki 
ayrim 
shaxslardan 
keladiganlari 
esa 
tashqi 
hujjatlardir. 
Hujjatlar 
mazmuniga 
ko‘ra 
ikki 
xil 
bo‘ladi: 
Rezyume - tushunchasi murojaat qilish uchun bir necha mamlakatlarda qo'llaniladi 
Rezyumeni . Kontseptsiya, shuningdek, murojaat qilish uchun ishlatilishi mumkin 
muqovali xat bir kishi ishga murojaat qilganda 
yuboradi yoki etkazib beradi
, deb. 
Bu yoki boshqa yo'l bilan, rezyume kiritilgan biografik ma'lumotlar , akademik 

---

ma'lumotlar va batafsil ish tajribasi . Maqsad shundaki, potentsial ish beruvchi buni 
bilishi mumkin qobiliyatlar va qal'alar izlayotgan kishining ishlash . 
Rezyumeni yig'ishda siz barcha murojaat etuvchilar yoki nomzodlar orasida ajralib 
turishini yodda tutishingiz kerak. Ushbu maqsadga erishish uchun, nimani ma'lum 
qilish 
va 
to'g'ri 
tashkil 
etishni 
aniq 
tanlash 
kerak 
ma'lumotlar 
. 
Biografik ma'lumotlar aniq va aniq bo'lishi kerak. Ta'lim bo'yicha bo'lim barcha 
darajadagi turli xil tadqiqotlarni eslatishi va yutuqlarni (darajalar, mukofotlar va 
boshqalar) o'z ichiga olishi kerak. Mehnat 
dunyosidagi tajribaga kelsak
, ularning 
ismlari kompaniyalari , amalga oshirilgan tadbirlar va erishilgan maqsadlar. 
Biroq, rezyume turlari juda ko'p va ular orasida har birini tanlash mumkin uslublar . 
Ularni afzal ko'radiganlar bor rasmiy va tuzilgan rezyumelar , va boshqalarni 
o'zlarini taqdim etishga qaror qilganlar norasmiy va bo'shashgan . Shaxsiy, 
kompaniya 
va 
ish 
xususiyatlariga 
ko'ra 
formatni 
aniqlash 
yaxshidir. 
Rezyume sifati ishga joylashish uchun hal qiluvchi bo'lishi mumkin, chunki ko'plab 
kompaniyalar buni o'zlarining asosiy elementi deb bilishadi postulantlar . Buni to'g'ri 
ishlab chiqish siri hamma uchun mavjud emas va shuning uchun juda ko'p yaxshi 
mutaxassislar 
ofisda kam qobiliyatli
, ammo ish tajribasini matnli hujjatda taqdim 
etishda 
ko'proq 
tajribaga 
ega. 
Rezyumeni tuzishda va yozishda har bir kishi bajarishi kerak bo'lgan birinchi 
maslahat - bu uni haddan tashqari oshirmaslik. keng . Biz barcha ish tajribamizni 
ko'rsatishga tayyor bo'lgan monitor oldida o'tirganimizda, har bir pozitsiyani, har bir 
sanani, vazifalarni chuqur tavsiflash va bir nechta tavsiyalarni eslatib o'tish 
vasvasasiga tushish oson. 
Shu bilan birga
, ish beruvchilar har bir rezyumeni o'qishga 
o'nlab daqiqalarni sarflashlari mumkin emasligini, ayniqsa intervyu paytida birinchi 
marta ko'rib chiqayotganlarini unutmaslik kerak va shuning uchun aniqlik juda 
muhimdir. 
Ariza – muayyan muassasa yoki mansabdor shaxs nomiga biror iltimos mazmunida 
yoziladigan rasmiy hujjat, eng koʻp tarqalgan ish qogʻozi. Masalan, 
bogʻcha 
mudirasi
, maktab direktori, oliy oʻquv yurti rektori, davlat yoki xususiy 
korxona yoxud nodavlat tashkiloti yoki jamiyat 
va hakozo rahbari nomiga ishga
, 

---

oʻqishga kirish va ulardan boʻshatish, ish yoki uy-joy sharoitini yaxshilash, nafaqa 
belgilash, moddiy yordam koʻrsatish, taʼtil berish, jamoat yoki aksiyadorlik 
jamiyatlariga aʼzo boʻlib kirish va hokazo mavzulardagi arizalar. 
Ma’lumotnoma o‘z xususiyati va mazmuniga ko'ra ikkita: xizmat ma’lumotnomasi 
va shaxsiy ma’lumotnomaga bolinadi. Xizmat ma’lumotnomasi-muassasa 
faoliyatiga doir voqea - hodisalarni rasmiy aks ettiradi va tasdiqlaydi. Xizmat 
ma’lumotnomasi axborot xususiyatiga ega bo‘lgan xilma-xil ma’lumotlarni 
o‘z 
ichiga oladi
, zarur hollarda esa raqamli jadvallar ko'rinishida tayyorlanadi. 
Bunday ma’lumotnomalar muassasa faoliyatiga aloqador voqea-hodisalar haqida 
yuqori idora yoki mansabdor shaxsni xabardor qiladi. Taqdim etilayotgan 
ma’lumotlar muassasa, jamoa xo'jaligi, ishlab chiqarish faoliyatining muhim 
masalalari bo'yicha, uning moliyaviy faoliyati, xodim (shtat) 
lar soni
, rejalashtirilgan 
topshiriqlaming bajarilishi, moddiy tovar boyliklarining saqlanish holati: mehnat 
intizomining ahvoli haqida boshqa so‘ralayotgan masalalar to‘g‘risida bolishi 
mumkin. Masalan, Toshkent qishloq xo‘jaligi mashinasozligi zavodida 2007-yildagi 
mehnat intizomi haqida ma’lumotnoma.