Mutaxassislik fani
Dikolin eritmasi pH muhitini turg‗unlashtirish maqsadida 0,25% natriy sitrat eritmasi bilan tayyorlanadi. Natriy arsenat
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Turg„unlashtiruvchilar (stabilizatorlar) qo„shib tayyorlanadigan in‟eksion eritmalar
- Xlorid kislotasi va natriy xlorid bilan turg„unlatirish.
- Natriy xlorid bilan turg„unlashtirish.
- Natriy ishqori va natriy gidrokarbonat bilan turg„unlashtirish.
- Antioksidantlar bilan turg„unlashtirish.
- Ampulani to‘ldirish usullari
- Korxona sharoitida in‟eksion suv olish texnologiyasi
- Suvsiz erituvchilar va ularning nomenklaturasi.
Dikolin eritmasi pH muhitini turg‗unlashtirish maqsadida 0,25% natriy sitrat eritmasi bilan tayyorlanadi. Natriy arsenat eritmasi 6,8g natriy arsenatga 1,6 g arsenat kislotasi (1 l 100% li eritma tayyorlash uchun) qo‗Shish bilan tayyorlanadi. Kalsiy glyukonat eritmasi alohida tayyorlash texnologiyasiga ega. Buning uchun tayyorlangan eritma 3 soat davomida teskari sovutgich bilan ishlaydigan bug‗latgichda qaynatiladi. Natijada eritma sterillash davomida cho‗kmaga tushadigan kalsiy oksalat tuzlaridan xoli bo‗ladi. Qaynatish jarayoni eritmaga oldindan natriy oksalat kristallarini qo‗Shish bilan olib borilsa, yanada maqsadga muvofiq bo‗ladi. Bemegrid eritmasini saqlash mobaynida (ayniqsa past haroratlarda) bemegrid kristallari cho‗kmaga tushishi mumkin. Eritmani 50 0 haroratgacha qizdirish kristallarni qaytadan erishiga olib keladi. Eufillin (2,4%) eritmasining turg‗unligini ta‘minlash uchun, tarkibida 14- 18% emas balki 18-22% toza preparat saqlagan eufillindan foydalanish, shuningdek karbonat kislotasidan to‗liq xoli bo‗lish uchun qo‗shimcha qaynatilgan in‘eksion suvdan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Bu talablarning barchasi eufillinni gidrolizga uchrashidan saqlaydi. Bu gurug‗ preparatlarining asosiy qismi o‗tuvchi bug‗ yordamida 100 0 haroratda 30 daqiqa davomida sterillanadi. Shunday bo‗lsada ayrim preparatlar alohida sterillash me‘yorini talab qiladi. Masalan, bemegrid bug‗da, 105-110 0 haroratda, bosim ostida 30 daqiqa davomida sterillanadi. Kalsiy xlorid eritmasi bosim ostida 120 0 haroratda bug‗da, 15-20 daqiqa davomida (o‗tuvchi bug‗ yordamida 30 daqiqa) sterillanadi. Kalsiy glyukonat eritmasi avtoklavda 110 0 haroratda 1 soat davomida sterillanadi. Tiamin xlorid eritmasi bosim ostida, 120 0 haroratda 15 daqiqa davomida sterillanadi. Glyukoza erimasi metilen ko‗ki bilan o‗tuvchi bug‗ yordamida 100 0 haroratda 1 soat mobaynida sterillanadi. Bunday sharoitda eritmada oksidalanish jarayonlari kuzatilmaydi. Albatta bu erda oksidlanish qaytarilish xossasiga ega bo‗lgan metilen ko‗ki eritmasi antioksidant rolini o‗ynaydi. Geksametilentetramin eritmasi oddiy xona haroratiga nisbatan turg‗un. Haroratning ko‗tarilishi bilan geksametilentetramin gidrolizga uchraydi. Shuning uchun uning eritmalari aseptik sharoitda, sterilizatsiyasiz tayyorlanadi. In‘eksiya uchun ishlatiladigan geksametilentetraminni o‗zi farmakopeya talab qilgan ko‗rsatkichlardan tashqari yana aminlar, ammoniy tuzlari va uning para formalarini saqlamasligi kerak. 115 2. Har xi turg‗unlashtirish usullari bilan tayyorlanadigan suvli in‘eksion eritmalar: Kam turg‗unlikka ega bo‗lgan moddalarning eritmalari inert gazlarining (azot, karbonat antgidridi, argon) oqimida ampulalarga quyiladi. Agar eritmalar Shprits usulida ampulalarga quyiladigan bo‗lsa, avval ampulalarga Shprits yordamida inert gazlari yuboriladi. Bir vaqtning o‗zida eritmaning o‗zi ham inert gazlariga to‗yintiriladi. Turg„unlashtiruvchilar (stabilizatorlar) qo„shib tayyorlanadigan in‟eksion eritmalar Alkaloidlar va yana bir qator organik assolarning tuzlaridan eritmalar tayyorlashda asosan ularning turg‗unligini aynan xlorid kislotasi yordamida ta‘minlash talab qilinadi. Alkaloid tuzlarining suvli eritmalarida xosil bo‗lgan kuchsiz asos va kuchli kislota alkaloid tuzlarini gidrolizga uchrashini ta‘minlaydigan kuchsiz nordon reaksiya jarayonini sodir qiladi. Xlorid kislotasi va natriy xlorid bilan turg„unlatirish. Glyukozaning 5, 10, 25 va 40% li in‘eksion eritmalari (mos ravishda 10, 20, 25 va 50 ml xlorrid kislotasi). Glyukoza eritmalari saqvlanish davomida noturg‗un bo‗lib, uning turg‗unligiga asosan muhit pHi ta‘sir ko‗rsatadi. pH 1,0 – 3,0 bo‗lganda geterotsiklik aldegid – oksimetilfurfurol xosil bo‗ladi. U eritmani sariq rangga bo‗yaydi. pH 3,0 – 5,0 bo‗lganda bu jarayon ancha sekinlashadi pH 5,0 dan ortganda glyukoza zanjirining parchalanishi va organik kislotalarning xosil bo‗lishi yanada qiyinlashadi. Shuningdek bu zanjirning parchalanishiga og‗ir metall qoldiqlari ham ta‘sir ko‗rsatadi. Shuning uchun glyukoza eritmalari tayyorlanishida ular oldindan faollashgan ko‗mir bilan (og‗ir metall qoldiqlari va rangli mahsulotlardan holi bo‗lish uchun) qayta ishlanadi va xlorid kislotasi bilan muxit pHi 3,0 – 4,0 ga keltiriladi. Glyukoza eritmasini tayyorlash. Suvsiz glyukoza va natriy xlorid (1 l eritma uchun 0,26 g natriy xlorid va 0,1 mol/l xlorid kisldotasi elritmasidan muxit pHi 3,0 – 4,0 bo‗lguncha – Veybel reaktivi) IN‘eksion suvda eritiladi va 15 daqiqa davomida qaynatiladi, so‗ng 60 0 haroratgacha sovutilib, 30 daqiqa davomida faollashtirilgan ko‗mir bilan qayta ishlanadi. Eritma Nutch filtri orqali filtrlanadi, xlorid kislotasi yordamida muxit pHi 3,0 – 4,0 ga keltiriladi. Ikkilamchi filtrlash XNIXFI filtri yordamida amalga oshiriladi. Eritma neytral Shishali ampulalarga quyilib, 100 0 haroratda 60 daqiqa davomida bug‗ oqimida yoki 119-121 0 haroratda 5-7 daqiqa davomida bug‗ bosimida sterillanadi. Natriy xlorid bilan turg„unlashtirish. Tibbiyot jelatinasining 10% li in‘eksion eritmasi pH 6,0 – 7,2 (Solutio Gelatinae medicinalis 10% pro injectionibus 10-25 ml) aynan natriy xlorid eritmasi bilan turg‗unlashtiriladi. Bu eritma reaktorlarda tayyorlanadi. Dastlab jelatina bo‗ktirilib, keyin suyultiriladi. 1 mol/l li natriy oksigidrat yordamida bromtimol ko‗ki ishtirokida neytrallanadi. Eritma sovutilgandan so‗ng unga nisbatan 3% miqdorda faollashtirilgan ko‗mir va ezilgan tuxum oqsili bilan chayqatiladi. Tozalangan eritma 105 0 haroratgacha 15 daqiqa davomida qizdiriladi va tayyor mahsulotni 0,5% miqdorida natriy xlorid qo‗shiladi. Issiq 60 0 haroratli eritma plastinkali filtr orqali filtrlanib, ampulalarga 116 quyiladi. So‗ngra 100 0 haroratda 20 daqiqa davomida bug‗ oqimida, keyin tezlik bilan harorat 120 0 haroratgacha ko‗tarilib 5 daqiqa davomida sterillanadi. Natriy xlorid jelatinani ivib qolishini va past haroratda ivib qolgan jelatinani erishini osonlashtiradi. Eritma to‗g‗ri tayyorlanganda u tiniq yoki bir oz rangli bo‗ladi. Massaning suyuqlanishi harorati 23 0 haroratdan past. Eritma nisbatan qovushqoq (Qovushqoqlik daradaji 32-33 0 haroratda 6 sP). Eritma apirogen bo‗lishi kerak. Natriy ishqori va natriy gidrokarbonat bilan turg„unlashtirish. Bu stablizatorlar yordamida kuchsiz kislota va kuchli asosdan tashkil topgan tuzlarning in‘eksion eritmalarini turg‗unlashtirish maqsadga muvofiq. Sol. Acidi nicotinici 1% pro inectionibus (1 ml). Eritmaning muhiti nordon bo‗lganligi uchun 1 l eritmaga 7 g natriy gidrokarbonat qo‗Shish bilan pH muhiti 5,0-7,0 ga keltiriladi. Sol. Coffeini-natrii benzoates 10 aut 20% pro inectionibus (1 ml). 1 l eritmaga 4 ml 0,1 mol/l li natriy ishqori qo‗Shish bilan pH muhiti 6,8-8,5 ga keltirilib turg‗unlashtiriladi. Sol. Natrii Tiosulfatis 30% pro inectionibus (5, 10 va 50 ml). 1 l eritmaga 20 g natriy gidrokarbonat qo‗Shish bilan pH muhiti 7,8-8,4 ga keltirilib, turg‗unlashtiriladi. Yuqorida keltirilgan eritmalarning barchasi o‗tuvchi bug‗da, 100 0 haroratda 30 daqiqa davomida sterillanadi. Antioksidantlar bilan turg„unlashtirish. OksidlanShi jarayoni (o‗z- o‗zidan oksidlanish) in‘eksion eritmalarda atmosferada kislarod ta‘sirida yuzaga keladi. Buning natijasida eritmaning rangini o‗zgarishi, cho‗kma xosil bo‗lishi yoki bOshqa xodisalar kuzatiladi. O‗z-o‗zidan oksidlanish jarayoniga uchraydigan moddalarga tarkibida harakatlanuvchan vodorod atomini saqlagan moddalar kiradi. Yorug‗lik harorat va bOshqa ta‘sirlar yordamida, vodord atomining harakatlanuvchanligi yanada ortadi va modda molekulasidan radikalning erkin xolatda ajralishi kuzatiladi. Ampula ishlab chiqarish. Ampula ishlab chiqarishda dastlabki xom ashyo bo‗lib, uzunligi 1500+50 mm bo‗lgan nay (drot) lardan foydalaniladi. Bu naylar o‗zida mexanik aralashamalar va xavo pufakchalarini saqlamasligi kerak. Shuningdek, ular aylana yoki doira shaklida, bir butun uzunlikda bir xil diametrli bo‗lishi lozim. Ellips shaklidagi naylardan ampula tayyorlash mumkin emas. Ampula tayyorlash uchun drotlarni tayyorlash 4 bosqichda olib boriladi: 1. Naylarni kolibrovkalash, ya‘ni tashqi diametri bo‗yicha saralash. 2. Naylarni yuvish. 3. YUvilgan naylarni quritish. 4. Naylarni o‗rash va qadoqlash. Naylarni saralash. Bitta partiya yoki seriyadagi ampulalarni tayyorlash uchun bir xil diametrli va bir xil devor qalinligidagi naylar tanlab olinadi. Shunnig uchun ular tashqi diametri bo‗yicha saralanadi. Naylarni saralash aniqligi va samaradorligini oshirishuchun mexanizatsiyalashgan avtomatlashtirilgan ampula 117 ishlab chiqaruvchi asbob-uskunalardan foydalaniladi. Naylar avvalom bor quyidagi jadvalda keltirilgan guruhlarga ajratiladi. Naylarni saralash N.A.Filipin dastgohida amalga oshiriladi. Shisha naylarini yuvish. Ampula tayyorlanadigan Shisha naylari kamera va ultratovuSh usullarida yuviladi. UltratovuSh usuli o‗z navbatida 2 ga bo‗linadi: oddiy ultratovuSh usuli (1963 yilda I.E.Elpiner tomonidan taklif qilingan) va kontaktli ultratovuSh (1972 yilda G.G.Stolyarova va bOshqalar tomonidan ishlab chiqilgan) usuli. Ampulani to‘ldirish usullari Har bitta ampulani alohida-alohia suyuqlik bilan to‗ldirish (Shpritsli usul) Bir vaqtning o‗zida bir nechta ampulani suyuqlik bilan to‗ldirish (vakuumli – M.A.Seletskiy va V.A.Rivkin va parokondensatsion usul – F.A.Konev) Korxona sharoitida in‟eksion suv olish texnologiyasi In‘eksion suv olishda ko‗mirdan keng ko‗lamda foydalaniladi. Ko‗mipHi navlari va ularni ishlatilishi: 1. OU-A – osvetlyayuShiy ugol quruq ishqoriy. Tibbiyot preparatlari, yog‗ va moylar, organik kislotalar ishlab chiqarishda suv va eritmalarni tozalashda, shuningdek oziq ovqat sanoatida qand ishlab chiqarishda qiyomlarni tozalash uchun ishlatiladi. 2. OU-B – osvetlyayuShiy ugol nam-nordon. Tibbiyot preparatlarini tozalashda shuningdek gidroliz zavodlarida kraxmal ishlab chiqarishda eritmalarni tozalash uchun ishlatiladi. 3. OU-V – osvetlyayuShiy ugol quruq ishqoriy. Oziq ovqat sanoatida turli xil eritmalarni tozalasha uchun ishlatiladi. 4. OU-G – osvetlyayuShiy ugol quruq ishqoriy. Organik sintez jarayonlarida suyuqliklarni yuqorimolekulyar mumli va rangli aralashmalardan tozalash uchun ishlatiladi. Faollashgan ko‗mipHi qayta ishlash. Buning uchun hajmi 100 l bo‗lgan forforli idishga 40 l 90 o S haroratgacha qizdirilgan suv solib, ustiga 1.2 kg kimyoviy toza xlorid kislotasi va 9 kg faollashtirilgan ko‗mir bir necha qismlarga bo‗lib solinadi. Aralashma 30 daqiqa davomida chayqatilib, nutch filtriga o‗tkaziladi va suvli qismi ajratib olinadi. So‗ng nutch filtr 9-10 marta qaynoq tozalangan suv bilan yuvilib, yana 3-4 marta harorati 20 o S gacha bo‗lgan tozalangan suv bilan yuviladi. Har safar ko‗mir yuvilganda siqib olinadi. Qayta ishlangan ko‗mir quyidagi talablarga javob berishi lozim: 1. Ko‗mir yuvilgan suvning pH ko‗rsatkichi 4,5-5,0 bo‗lishi lozim. 2. Ko‗mir tarkibida og‗ir metall tuzlari, xloridlar, sulfatlar va kalsiy tuzlarini saqlamsligi kerak. 3. Ko‗mir tarkibidagi temir tuzlarining miqdori 0,003% dan ortmasligi lozim. Uchbosqichli distillyatorning samaradorligi soatiga 10 tonnagachani tashkil qiladi. Amaliyotda bugungi kunda ―Mascarini‖ – uch bosqichli distillyator ishlatiladi. Uning amaradorligi soatiga 1500 litr. Bu turdagi distillyatorlarda birinchi korpusdagi suvning harorati 120-140 o S, ikkinchi korpusdagi suvning 118 harorati 110-120 o S, uchinchi korpusdagi suvning harorati esa 103-110 o S ni talkish qiladi. ―Finn - akva‖ akvadistillyatoridagi bug‗ harakati soatiga 20-60m ni tashkil qiladi. Shuningdek italiyaning ―Voparase‖ firmasining akvadistillyatorida 1 l in‘eksion suvni olish uchun 1,1 l iste‘mol suvi sarflanadi. BOshqa apparatlarda esa bu nisbat 1:9 va 1:15 ni tashkil qilishi mumkin. Bu turdagi akvadistillyatorlarning ish unumdorligi soatiga 2,5 tonnani tashkil qiladi. Davlat farmakopeyasining talabiga binoan in‘eksiya uchun ishlatiladigan suv tozalangan suvga (voda ochiщennaya) qo‗yiladigan hamma talablarga javob berishi, tarkibida pirogen moddalar bo‗lmasligi, saqlanish muddati 24 soatdan oShiasligi kerak. Xususiy moddalar talabiga binoan, eritma karbonat angidridsiz suvda tayyorlanishi lozim bo‗lsa, suv 30 daqiqa qaynatib tozalanadi. in‘eksiya uchun ishlatiladigan suv apirogen, ya‘ni pirogen moddalar saqlamasligi kerak. Pirogen moddalar o‗lik mikroorganizmlar tanasi va ularning zaharlari bo‗lib, lipopolifosfat polisaharidlar sinfiga kiradi va ular suv bug‗i bilan xaydalmaydi. Suvni xaydash jarayonida ular tomchilar bilan birga suvga o‗tib qolishi mumkin. Pirogen modda saqlagan suvda tayyorlangan in‘eksion eritma tana haroratini oshiridi. CHunki ular organizm uchun begona modda xisoblanadi. Suvning apirogenligi biologik usulda tekshiriladi (XI DF 1-tom. 183-bet M. 1990 y.). Suvsiz erituvchilar va ularning nomenklaturasi. Suvda erimaydigan yoki qiyin eriydigan dori moddalaridan in‘eksion eritmalar tayyorlashda, dori moddasini gidrolizdan saqlab qolish uchun shuningdek ta‘sirini uzaytirish uchun bevosita suvsiz erituvchilarga murojaat qilinadi. Suvsiz erituvchilar bir vaqtning turli darajadagi erituvchanlik, antigidroliz, turg‗unlashtiruvchi va baktereotsid xossalariga ega bo‗lishi mumkin. Biroq barcha suvsiz erituvchilardan ham in‘eksion eritmalar tayyorlashda erituvchi sifatida foydalanishning imkoni yo‗q, qaysiki bu erituvchilar ma‘lum bir farmakologik, toksik ba‘zan esa gemolitik ta‘sir ko‗rsatishi mumkin. Bu jihatdan in‘eksion eritmalarni tayyorlashda ishlatiladigan suvsiz erituvchilaro‗tkir va surunkali toksik ta‘sir ko‗rsatmasligi, maxalliy qitiqlovchi ta‘sirga ega bo‗lmasligi, dori moddasini yuqori erituvchanlik, unga kimyoviy va biologik nuqtai nazaridan mos kelishi, sterilizatsiya jarayonida turg‗un, shuningdek past qovushqoqlikka ega bo‗lishi kerak. Ampulalarni eritma bilan to‗ldirish.eritmalarni ampulalarga quyish yoki yarim avtomat usullarda Shprits yordamida, vakuum va parokondensatsion usullarida amalga oshiriladi. Shprits usulida - ampulalarga eritma to‗ldirish maxsus yarim avtomatlar yordamida (SHtrunk — Germaniya, Auto-pak — Angliya, Popper — AQSh) olib boriladi. Bu usul ampulalarga qo‗yiladigan eritma miqdori aniqligi ±2%, hamda ampula kapillyar qismida eritma qolmasligi kabi afzalliklarga ega. Ish unumdorligi soatiga 10 ming dona ampula bo‗lib, zamon talabiga javob bermaydi. Vakuum usuli. Bu usulda ampulalarni eritma bilai to‗ldirish vakuum usulida yuvishga muljallangan asboblarda olib boriladn. Farqi hosil qilinadigan vakuum aniq bo‗lishi kerak, chunki u kerakli hajmdagi suyukliqning ampulaga kirishini ta‘minlaydi. Ampula kapillyarlarida qolgan suyuqlikni yuqotShi uchun ampulalar 119 kaseta bilan kapillyarini yuqoriga qaratib bOshqa vakuum asbobga joylashtiriladi va filtrlangan havo yuboriladi. Bu usul korxona sharoitida keng qo‗llaniladi va soatiga 30—50 ming ampulani eritma bilan to‗ldirish mumkin. Kamchiligi: dozasidagi anikliq ±15% ni tashkil etadi. Ampula kapillyarlari eritma bilan ifloslanadi va uni yo‗kotish vaqt talab etadi. M. A. Seledkiy va V. A. Rivkinalar taklif qilgan yarim avtomatda eritmani dozalarga bo‗lish va vakuum darajasi elektron bOshqaruvchi va vakuum kontakt usulida amalga oshiriladi. Natijada ampulalar aniq belgilangan Miqdordagi eritma bilan to‗ladi. Parokondensatsiya usuli. Bu usulda ampulalarni eritma bilan to‗ldirish mumkinligi prof. F. A. Konev amalda ko‗rsatdi (69-rasm). Bunda ampulani eritma bilan to‗ldirish quyidagicha amalga oshiriladi: ampula parokoitsensatsiya usulida tula yuvilib bo‗lgandan so‗ng suv bug‗i bilan to‗lgan ampulalar kapillyari bir dozali eritmaga tushiriladi va tana sovutiladi. Bunda ampula eritma bilan to‗ladi. Bu usulda ampulani eritma bilan to‗ldirish Shart -Sharoitlari aniqlangan. Masalan, 1 ml li ampul a dan suvni to‗la siqib chiqargandan so‗ng qizdirish zonaspda (300°S) 25 soniyagacha, bu zonadan tashqarida (25°S) eritma bilan to‗ldirishdan oldin 30 sonpyagacha t eritma bilan to‗ldirish vaqti 3 soniyagacha bo‗ladi. Parokondensatsion usul bilan faqat suvli eritmalar tuldiriladi. Soatiga 30—50 ming ampula ±1% aniqlikda to‗ldirish mumkin. Kavsharlash. Ampulalarni kavsharlashdan oldin uning kapillyarlaidagi suyuqlik yo‗qotiladp. Aks holda ampular yupqalashib, sterilizatsiyaga bardoSh bera olmaydi. Ular - alanga, elektr toki va plastmassa yordamida kavsharlanadi. Korxona sharoitida ko‗proq alangada kavsharlash usulidan foydalaniladi. Alangada kavsharlash kapillyar uchini eritish va uning o‗rtasidan eritib cho‗zish orqali amalga oshirilishi mumkin. Kichik xajmdagi ampulalar asosan P. I. Rezepin taklif qilgan avtomatda kapillyarlar uchini eritish orqali kavsharlanadi. Bu avtomat kavsharlanadigan ampula bilan to‗lgan bunker, cho‗ntaklari bo‗lgan tasma, bir nechta yong‗ichlar va to‗plagichdan iborat. Ampulalar bunkerdan bitta-bitta tasma cho‗ntagiga kelib tushadi va tasma bilan harakatlanib, yongichlarga kelganda, har bir ampula uning atrofida xam harakatlanadi, alanganing yashil qismida kapillyar uchi yumShab eriydi va kavsharlanib qoladi. Kavsharlangan ampulalar to‗plagichda yig‗iladi. Kavsharlash sifati kapillyar diametriga, uzunligining bir xilligiga va Shishaning kimyoviy tarkibiga bog‗liq bo‗ladi. Hajmi katta bo‗lgan ampulalar kapillyarlarini o‗rtasidan qizdirib ingichka «ip» xosil bo‗lguncha cho‗ziladi, so‗ng alanga yordamida kesib uchi eritilib kavsharlanadi. Olov ta‘sirida alangalanadigan va portlaydigan moddalar elektr toki yordamida kavsharlanadi. Bu maksadda elektr toki yordamida qizdiriladigan gorizopad pechlkadan. foydalaniladi. Kavsharlanadigan ampula kapillyarlarning uchi pechga kirib turadi va ampula tasma yordamida harakatlanib, erib kavsharlanib qoladi. Ampulalarni plastmassa polivinilbutirol yordamida kavsharlash istiqbolli usullardan hisoblanadi. Odatda kavsharlanadigan ampulaning kapillyari plastmassa eritmasiga botirilib, o‗z o‗ki atrofida aylantiriladi va olib 120 sovutilganda ampula germetpk berkitiladi, lekin bu usulning bir qator kamchiliklari borligidan xozircha ishlab chiqarishga joriy qilingani yuq. Oson oksidlanadigan preparatlardan tayyorlangan ampuladagi eritmalarni kavsharlash maxsus qurilma yordamida Shiddat bilan inert gaz yuborib kavsharlanadi. Bunda kavsharlanadigan muxitda xavodagi kislorod siqib chiqariladi va o‗pHini inert gaz oqimi egallaydi. Ampulalardagi eritmalarning tozaligini va sifatini tekshirish. Ampuladagi eritmalarning tozaligi qorong‗ilashtirilgan uyda qora va oq fonda 40—60 vattli reflektor lampa yordamida 100% tekshiriladn. 5—10 ta ampula kapillyarlarini pastga qaratib yaxshilab chayqatiladi, lampa nurida qurollanmagan ko‗z bilan kuzatiladi. Eritmadagi suzib yurgan zarrachalar o‗zida nur sindirish natijasida ko‗zga ko‗rinadi. Bu usul ko‗zni tez charchatadi va har bir ishchining kobiliyatiga bog‗liq. Shuning uchun 1,54—4 marta kattalashtiradigan linzali solyusioskop orkali ko‗rish amaliyotga tatbiq etilgan. Buning yordamida 8 mkm gacha, qo‗shimcha moslamalar yordamida esa 2 mkm gacha kattalikdagi zarrachalarni ko‗rish imkoniyati yaratildi. «Bayer» firmasi (Germaniya) tomonidan elektron-avtomatik qurilmasi yaratildi. Buning yordamida Yot modda aralashib qolgan, to‗lmay qolgan va yomon kavsharlangan ampulalar chiqarib tashlanadi. Avtomat bir kishi tomonidan bOshqariladi. Ish unumdorligi bir soatda 8,5—9 ming ampula. Ish natijasi diagramma shaklida hisoblab chikqariladi. Bunda umumiy tekshiruvdan o‗ttan, Yot modda aralashgan, to‗lmagan va yomon kavsharlangan ampulalar soni ko‗rsatiladi. Bunga o‘xshash elektron qurilma Bolgariyada ham ishlab chikilgan va amaliyotga tatbik etilgan. Uning ishlash jarayoni kuyidagicha: ampulalar sentrifuga ga qovushqoq moslama diskiga 10 dona dan joplashtiriladi, disk dakikasiga 4000 marta aylantirilib, birdai to‗xtatiladi. Bunda ampula ichidagi suyuqlnk hali aylanishda davom etadi. Ampula nur bilan Yoritiladi. Taqqoslash uchun erptma bilan yonma-yon toza distillangan suv to‗ldirilgan ampula joilashtiriladi. Ampulalardan o‗tayotgan nur elektron kurilmasi yordamida taqqoslab ko‗riladi. Agar eritmada Yot moddalar bo‗lsa, ampuladan o‗tayotgan nur uzluksnz bo‗lmay, uzilib-uzilib o‗tadi va bu fotoelement yoki elektron qurilma orkali hisobga olinadi. Sankt-Peterburgdagi «Progress» ilmiy ishlab chiqarish birlashmasi shu prinsipda ishlaydigan asbob yaratdi. Uning yordamida 5 mkm dan xam kichik zarrachalarni ko‗rish mumkin. Lekin Davlat Farmakopeyasida ruxsat etiladagan zarrachalarning Miqdori va katta-kichikligi ko‗rsatilmagan. Amaliyotda esa eng kichik qon tomirlari (kapillyarlar) diametri 10 mkm ga teng bo‗lganligidan eritmaning tarkibida shundan katta zarrachalar bo‗lmasligi tekshiriladi. Buni qurollanman ko‗z bilan ko‗rish mumkin. Hozirgi zamon talabi zarrachalar kattaligi 2—5 mkm dan oShmasligini taqozo etadi. In‘eksiya eritmalaridagi Yot moddalarning Miqdori va katta-knchikligi Avstriya sog‗liqni saqlash vazirligi 1966 yilda chiqargan birinchi rasmiy davlat standartida keltirilgan. Shu standartga binoan 1 ml eritmada 250 dan ortiq 3,5 mkm kattalikdagi zarracha bo‗lmasligi kerak. Keyinchalik shundai takliflar AQSh, Angliya, Yaponiya farmakopeyalariga kiritildi. 1982 yildagi AQЩ va 1981 yildagi Yaponiya farmakopeyalari talabiga binoan begona zarrachalarni aniqlash 121 mikroskop yordamida amalga oshiriladi. Bunda membranali filtrdan o‗tkazilgan 1 ml eritmada diametri 10 mkm li 50 tagacha va 25 mkm li 5 tagacha zarracha bo‗lishi ruxsat etiladi. Buyuk Britaniya farmakopeyasiga binoan konduktometrik usulda aniqlanganda 1 ml eritmada 2 mkm lik zarrachalardan 1000 dan va 5 mkm liklardan 100 tadan ortiq bo‗lmasligi talab qilinadi. Ampuladagi in‘eksion eritmalar pirogenlikka va zaharlilikka XI DF da keltirilgan usullarga muvofiq tekshiriladi (XI DF, I juz, «Meditsinam, 1989) Eritmalarning pHini NTX ga muvofiq tekshiriladi, rangi esa tegishli andoza (etalon) eritmaga solishtirib ko‗riladi. Ta‘sir qiluvchi moddaning Miqdori DF, FM yoki VFM bo‗yicha tekshirib ko‗riladi. Quruq dori moddalarning o‗rtacha og‗irligini aniqlash. Bu XI DF da birinchi marta kiritilgan rasmiy usuldir. In‘eksiya uchun ishlatiladigan dori moddalardagi quruq moddalarning o‗rtacha og‗irligini aniklash uchun 20 ta og‗zi ochilgan idishlar 0,001 g aniqlik bilan alohida-alohida tortiladi. Idishlardagi moddalar suv bilan yoki bOshqa mos keladigan erituvchilar bilan yuviladi va 100—105°S haroratda 1 soat davomida quritiladi. Idishlar va tiqinlar qaytadan tortiladi. 20 ta idish dan har biridagi modda og‗irligining o‗rtacha og‗irlikdan farqi «Bitta idish uchun tarkib» bo‗limida ko‗rsatilgandek 10-jadvalga mos kelishi, lekin ±15% dan oShmasligi kerak. Agar ikkita idishdagi modda og‗irligining o‗rtacha og‗irlikdan farqi me‘yoridan ko‗p bulsa, lekin ±15% dan oShmasa, aniqlash yana 40 idishda takrorlanadi. Bunda har bir idishdagi modda og‗irligining o‗rtacha og‗irlikdan farqi ruxsat etilgandan ko‗p bulmasligi kerak. 20 ta idishdagi modda og‗irligining o‗r- tacha og‗irlikdan farqi xususiy moddada ko‗rsatilgan miqdor ±5% dan oShmasligi kerak. In‘eksiya uchun ishlatiladigan steril holidagi quruq va suspenziya dori vositalarining bitta idishdagi Miqdori 0,05 g va undan oz bo‗lsa, dori moddalar miqdori bir xil taqsimlanganligi tekshiriladi. 10 ta idishdagi modda miqdori xususiy moddalarda ko‗rsatilgan ta‘sir kiluvchi modda miqdorini aniqlash usulidagidek aniqlikda tekshiriladi. Ta‘sir kiluvchi moddaning ko‗rsatilganidan ±15% dan ortik farq qilmasligi kerak. Agar bitta idishdagi farq ±15% dan ko‗p, lekin ±25% dan oShmasa, qo‗shimcha 20 ta idishda tekshirish olib boriladi. Bunda ta‘sir qiluvchi moddaning farqi 20 ta idishning birortasida ±15% dan oShmasligi lozim. In‘eksiya uchun ishlatiladigan suspenziyalar chayqatilganda xususiy moddalarda bOshqa ko‗rsatmalar bo‗lmasa 5 daqiqadan kam bo‗lmagan vaqtda qavatlarga bo‗linmasligi kerak. Xususiy moddalarda bOshqa ko‗rsatmalar bo‗lmasa, suspenziya Shpritsga № 00840 igna orqali oson o‗tishi lozim. Suspenziyalar qon va limfatik tomirlarga va orqa miyaga yuborilmaydi, emulsiyalar ham orqa miyaga yuborilmaydi. Yorliqlash. Har bir ampula (idish) ga dori moddaning nomi, konsentratsiyasi yoki faolligi, hajmi (og‗irligi) yoziladi. Bu jarayon Simxovich—Kislin dastgohi yordamida olib boriladi. Dastgoh yuqori qismida ampulalar joylashtirilgan idish (bunker) bulib, u cho‗ntakchalari (har bir ampula joylashadigan moslama) bo‗lgan do‗mbiraga ampulalarni tushirib beradi. Bu do‗mbiradan ampulalar ikkinchi do‗mbira yuzasiga joylashgan g‗ildirakchalar o‗rtasiga tushadi. QuShaloq g‗ildirakchalar soni 8 ta buladi. Ikkinchi tomondan rang bir nechta g‗ildirakdan 122 o‗tib, yupqalashib, nihoyat oxirgi tamhali g‗ildirakdan ustiga rezina kiydirilgan g‗ildirakka o‗tadi va o‗z aksini qoldiradi. Qo‗shaloq g‗ildirak-orqali kelayotgan ampula mana shu rezinali g‗ildiraklar ostidan o‗tayotganida uning ustiga kerak yozuv utadi. Ampulalarni qadoqlash uchun tegishli avtomat yoki yarim avtomatlar mavjud bo‗lib, ular yordamida ampulalar qog‗oz yoki plastmassa qutichalarga joylashtiriladi. Ampulalardagi eritmalarni qaytadan tiklash (regeneratsiya). Ampula tayyorlash jarayoni ko‗p bosqichli, murakkab bulganligidan ma‘lum miqdor ampulalar tekshiruvdan o‗ta olmaydi (darz ketgan, yarim to‗lgan, steril bulmagan va h.k.). Bunda tiklash iqtisod jihatdan maqbul bo‗lsa yoki dori noyob bo‗lsa, eritmalar qayta tiklanadi. Buning uchun ampulalar tegirmonda maydalanadi, faollashtirilgan ko‗mir bilan ishlanadi, suziladi va me‘yoriga etkaziladi. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling