N. A. Egamberdieva

2 varian t
1 
Q adim gi Xorazm poytaxti 
qaysi shahar boMgan?
A ) Q irqqiz qal’asi
B ) Q a v a tq a l’a
V ) O qshaxon qal’a 
G ) Q a l’aliqir
V) Shohi Zindada 
G) Oq Saroyda
17. Temuriylar davrida shahris- 
ton nima deb atalgan?
A) Xisor
B) Shahri darun 
V) Q al’a
G) Shahriston
18. Shahrisabzdagi Oq Saroy 
qurilishi qachon boshlangan?
A) 1380 yilda
B) 1385 yilda 
V) 1390 yilda 
G) 1382 yilda
19. 
«Ilm 
olmoq 
har 
bir 
musulmon va muslimaning burchi- 
dir» degan so‘zlar qaysi yodgorlik 
peshtoqiga yozilgan?
A) 
Samarqandagi 
U lug‘bek 
madrasasiga
B) 
Buxorodagi 
U lug‘bek 
madrasasiga
V) 
GMjduvondagi 
Ulug‘bek 
madrasasiga
G) K o‘kaldosh madrasasiga
20. 
Gnezdovo 
qishlogMdan 
qanday yodgorliklar topilgan?
A) Qabrlar
B) M ozor-qo‘rg‘onlar 
V) Qishloq xarobasi 
G) ErtoMalar
11. 
Dastlabki tangalar qaerda 
ixtiro qilingan ?
A) Misrda
B) Mesopotomiyada 
V) Rimda
G) Lidiyada

---

2.МП. VI asrda Toshkentning 
poytaxti qaysi yodgorlik boMgan?
A) Shoshtepa
B) M ingo‘rik 
V) Oq tepa 
G) Shoxruxiya
3. Temuriylar davrida ark nima 
deb atalgan?
A) Xisor
B) Shahri damn 
V) Q al’a
G) Shahriston
4. Koroplastika nima?
A) Devoriy surat
B) Sopol haykalchalar 
V) M uxr
G) Tangalar
5. Pishiq g ‘isht 0 ‘rta Osiyoda 
qachondan ishlatila boshlangan ?
A) XIII asrdan
B) IX asrdan 
V) X asrdan 
G) XII asrdan
6. Ilk o ‘rta asrlarda qanday 
bino tura joyga o‘xshatib qurilgan?
A) Masjid
B) Sardoba
V) Karvon saroy 
G) Xonaqoh
7. 
Pishiq g‘ishtdan qachon 
foydalanilgan?
A) Antik davrda
B) Qadimgi davrda 
V) Ilk o‘rta asrlarda 
G) Somoniylar davrida
8. Qaysi so‘z shahar tashqarisini 
anglatgan?
A) Ark
B) Rabot
12. 
Deraza oynalar qachon 
ixtiro qilingan?
A) Mil. I asrda
B) Mil.II asrda 
V) Mil.av.I asrda 
G) Mil.av.II asrda
13. 
«Ohular 
zali» 
qaysi 
yodgorlikda mavjud?
A) Shoshtepa
B) Afrosiyob 
V) Davon
G) Tuproqqal’a
14. 0 ‘zbekistonda antik mada- 
niyati qachondan shakllangan?
A) M il.aw . Ill asrdan
B) M il.aw . IY asrdan 
V) M il.aw . II asrdan 
G) Mil.II asrdan
15. Q o‘l tegirmoni qaerda ixtiro 
qilingan?
A) Rimda
B) Italiyada 
V) Misrda 
G) Eronda
16. Ellinizm qaysi m adaniyat 
ta ’sirida vujudga kelgan?
A) yunonlar
B) eronlilar 
V) italiyanlar 
G) turkiylar
17. «Devorlari ichida odam 
yashaydigan qal’a» qaysi yodgor- 
likka nisbatan aytilgan?
A) Qo‘yqirilganqal’a
B) K o‘zaliqir 
V) Tuproqqal’a 
G) Q al’aliqir
18. 
Temirchilik ustaxonalari 
qaerlarda boMgan?

---

V ) Shahriston 
G ) M axalla
9. 
«Svarog» qaysi xalqning 
tem irchi xudosi?
A ) R uslar
B ) greklar 
V ) rim liklar
G ) kavkazliklar
10. 
S hahar maydoni qaerda 
boMgan?
A ) Shaharda
B ) Shahristonda 
V ) A rk yonida 
G ) R abotda
A) Ibodatxonada
B) Maxsus joylarda 
V) Turar joylarda
G) Aholidan yiroq joylarda
19. Meva va gullar qaysi davlat 
sopol idishlarida boMgan ?
A) Rim
B) YUnoniston 
V) Italiya
G) Misr
20. 1966 yilda qaysi yodgorlik 
«Arxeologik qo‘riqxona» deb e ’lon 
qilingan?
A) Tuproqqal’a
B) Afrosiyob 
V) Naxshab 
G) Registon
Q lsq a c h a izohli lug‘a t
A n g o b -so p o l idish sirtiga oxra(rang) yordamida berilgan pardoz
A n tik -lo tin tilida «qadimgi ajoyibot» m a’nosini bildirib, tarixda 
qadim gi G reciya madaniyati an ’analari asosida rivojlangan davr nomi.
«A rxeoIogiya»-«arxayos»-qadim gi, «logos»-fan so'zlaridan tarkib 
topgan 
boMib, qadimiyat haqidagi fandir. Arxeologiya tarixda 
kishilik jam iyatining uzoq o ‘tm ishi bilan bogMiq moddiy m adaniyat 
yodgorliklarini o ‘rganuvchi fandir.
A rx e o lo g ik y o d g o rlik lar - uzoq o‘tmishda odamlar faoliyatining 
xosilasi, ular 
ibtidoiy 
m akonlar, qishloq 
va 
shahar harobalari, 
qoyatosh rasmlari, istehkomlar, ibodatxonalar, qadimgi sug ‘orish 
inshootlaridan iborat.
« A rte fa k t» - odamlar tom onidan yaratilgan moddiy madaniyat 
obyektlari, y a ’ni turli mehnat, ov va jangovor qurollar, sopol buyumlar, 
turli 
hunarm andchilik va zargarlik buyumlari, tangalar, uy-joy 
qoldiqlari, qal’a, qasr va qo ‘rg ‘onlam ing harobalari, qadimiy dalalar, 
ariq va kanallarning izlari, m o z o r-q o ‘rg‘onlar va boshqalar.
A rx a n tr o p la r - paleolit davrining urug‘-jamoachilik bosqichiga 
q adar yashab o ‘tgan odam ajdodlari, ya’ni ularning suyak qoldiqlari.

---

B urj - qal’a devorlari tashqi burchaklariga ishlangan m inorasim on 
qurilma.
G az - uzunlik oMchovi. Odatda uzatilgan qo‘l uzunligida barm oq 
uchlaridan to elkagacha uzunlikda olingan.
G irih - arabcha «tugun «so‘zidan olingan. Geometrik shakllardan 
tuzilgan naqsh.
G u ld asta - imorat burchaklarini bezash uchun ishlatiladigan m ino- 
rachasimon qurilma.
Y orm a texnika usuli - ilk paleolit davrida ixtiro qilingan tosh 
qurollami ishlash uslubi. Bunda qurol yasaladigan chaqm oqtoshning 
bosh tomoni ustalik bilan urib tekis m aydoncha hosil qilinadi. Shu 
m aydoncha orqali toshning m ayda paraqalari olinib qurolga shakl 
beriladi.
Islim iy - o'simliksimon naqsh.
K e rtm a texnika - chaqmoq tosh xom ashyosi parchasigatosh b o lg ‘a 
(otboynik) yordamida har tomonlama ishlov berish, engil zarba berish 
yordamida uchirish usuli.
M ad an iy qatlam - insonlaming xo'jalik faoliyati izlari saqlanib 
qolgan 
tuproq 
qatlami. 
M adaniy 
qatlam lar 
m a’lum bir jo y da 
odamlarning qancha vaqt yashaganligi bilan bog‘liq xolda bitta yoki 
bir 
nechta va 
qalinligi 
ham bir 
necha 
santimetrdan 
30— 35 
metrgacha boMishi mumkin.
M an jan iq - jangda foydaianiladigan maxsus tosh otadigan qurilm a
M ag ‘ok - «yashirincha» degan m a’noni anglatadi, y a’ni binolarning 
yarmisining er ostida qurilganligini anglatadi. Buxorodagi M ag ‘oki 
Attori va M ag‘oki Ko‘rpa binolari qism an er ostida qurilgan.
M orpech - o ‘ralib chiqqan bo‘rtm a shakl
M ayolika - parchin, sirlangan yaxlit o‘ymakorlikda pishirilgan loy 
boMaklari
M o re n a la r - muzlikning siljishi jarayonida vujudga kelgan m uzlik 
yotqiziqlari bo‘lib, uning tarkibi gil, qum qatlamlari, harsang tosh va 
shag‘allar iborat bo‘lgan.
Nous-zardushtiylik dinida ostodonlar saqlanadigan maxsus bino.
N ukleus - tosh o‘zagi, u turli texnik usulllar asosida tosh paraqa- 
larning olinishi natijasida hosil boMadi.Ular disksimon, prizm atik, 
qalamsimon tuzilishda boMgan.
P alaxm on - jundan to'qilgan tosh otuvchi qurol.
P ikto g rafiy a - rasmli yozuv turi

---

P e tro g lif - u rib -o ‘yib, chizish usuli bilan ishlagan 
qoya tosh 
rasmlari.
P lyuvia d a v ri - lotincha so‘zdan olingan boMib «plyuvia»- yom g‘ir 
degan m a’noni beradi. Ashel 
davri 
oxirida 
tropik 
o ‘lkalarda 
boshlangan yom g‘irlar davri
R etu sh - mayda tosh qurollam i ishchi qismini yasash uslubi.
R ito n - diniy va dunyoviy marosimlarda qoMlaniladigan may qadahi
S a rd o b a - maxsus 
suv y ig ‘gich inshooti bo‘lib, 
u gumbazli 
aylanasim on hovuzlar tarzida qurilgan. 0 ‘nga qor, yom g'ir ba’zan 
quduq suvlari maxsus inshootlar orqali to‘planib yoMovchilar uchun 
uzoq muddatga saqlangan.
S tu p a - sankrit so‘zidan olingan bo‘lib, er yoki tosh uyumi degan 
m a’noni beradi. U buddizm ning diniy inshooti boMib, unda muqaddas 
buyumlari va qabr toshi saqlangan. Mil. I asrdan uning yarim aylana 
shakldagilari keng tarqalgan.
Tigel - metall eritiladigan m axsus sopol qozon.
T osh bolg‘a la r (otboyniklar) - og‘irligi 0,5 kgdan kam boMmagan 
qayroqtoshdan yasalgan qurol.
X o n aq o - fors tilidan olingan boMib, «xane»-»uy», «ga»-»o‘rin» 
degan m a’nolarni beradi. Xonako musulmon dunyosiga xos 
bino 
hisoblanadi. U machit, m adrasalar yonida gumbazsimon tarzda qurilgan. 
X onako tashqaridan kelgan mehmonlar yashashiga moMjallagan. U erda 
k o ‘pincha so‘filar va darveshlar iste’qomat qilishgan.
S h a ra fa - binoning devori, ustuni yuqori qismida, shiftiga ganchdan 
quyib yoki o‘yib ishlangan naqshlar
S h u r f - nem ischa so ‘z boMib, o‘zbek tilida «qaziyman» degan 
m a’noni bildiradi. S h urf solish deganda yodgorliklardagi dastlabki 
qazish ishlari tushunilib, m adaniy qatlamni aniqlash va yodgorliklar 
haqida dastlabki m a’lum otlarni olishdir.
Q ir - ohaq, qam ish kuli va qipigMdan tayyorlangan maxsus suv 
o ‘tkazm aydigan qorishma.
Q o ‘I ch o ‘q m o ri - ilk paleolit davri mehnat quroli boMib, yassi 
tuxum sim on, bodam simon, nayzasimon qilib qilib ishlanib, uchi 
uchli qaram a-qarshi tom oni esa y o ‘g‘onroq tuxumsimon boMgan.
« E k o fa k t» - insonlam i qurshab turgan 
tabiiy muhit omillari 
hisoblanadi. Inson yashash uchun kurashib, tabiiy m uhitga moslashadi 
v a o ‘z hayot tarzi uchun zarur narsalami mavjud tabiatdan undiradi va 
o ‘ziga xos madaniy izlam i qoldiradi.

---

0 ‘roq ra n d a - chaqmoqtosh plastinkasidan yasalgan qurol, tig ‘i 
keng yoysimon qilib ishlangan. 
Undan daraxt po‘stini shilish v a 
randalash quroli sifatida foydalanishgan.
H isor - shahaming devor bilan o ‘ralgan qismi (arkdan tashqari) 
temuriylar davrida shu nom bilan atalgan.

---