N a m a n c a n d a V l at universitkti viaxkamon q o d I r j o n o d I i j o n o V i c h d I n s h u n o s L i k

beradigan o’zgarishlar sababli ko’p ming yillar mobaynida insonlar 
uchun sirli tuyilgan; natijada odamlaming aqli zaif va cheklangan, 
dunyoning barcha sirlari birgina xudoga ma’lum, undan boshqa hech 
kim dunyoni bilmaydi degan xulosa kelib chiqqan.
Dinning psixologik ildizi, bunda odamlardagi tashqi olam 
voqealaridan, jamiyatda ro’y berayotgan turli hodislardan iztiroblanishi, 
ezilishi, g’am-tashvishga tushib qolishi, qo’rquv vahima, umid va 
ishonch, shodlanish yoki ruhan tushkinlik holatlari dinning kelib chiqish 
va mavjud bo’lib turishida katta kuch hisoblanadi. Diniy pand- 
nasihatlar, turli diniy marosimlar ham diniy psixologiya bilan bog’liqdir.
Shunday qilib, har qanday dinning kelib chiqishi, yashab turishi va 
amal qilishi ijtimoiy, gnoseologik va psixologik ildizlari bilan 
izohlanadi.
Jamiyat hayotida amal qilib kelinayotgan dinlar o’z tashkiliy 
tizimiga ega bo’lgan murakkab va o ’ta moslanuvchan g ’oyalardan iborat 
bo’lib, din jamiyatni uyushtiruvchi, yo’naltiruvchi, safarbar etuvchi, 
intizomga soluvchi g’oyaviy kuch hisoblanadi. Diniy shiorlar ayrim 
inqilobiy harakatlami, ba’zi davrlarda g ’azovot va salb urushlarini, 
milliy-ozodlik harakatlarining bayrog’iga aylangan. Dinning jamiyatda:
l.Kompensatorlik, 
2.Legitimlovchilik, 
3, 
Integratorlik,
4. Kommunikativlik, 5. Regulyatorlik degan ijtimoiy funktsiyalari bor.
Turli diniy manbalarda din azaldan mavjud bo’lib kelgan, xudo esa 
hamma narsalami: osmon va Emi, koinotni, barcha odamlami, 
mo”jizaviy yo’qlikdan bor qilib yaratgani aytilgan. Demak, dinning 
tarixi jamiyat tarixidan awal boshlangan, degan xulosa kelib chiqadi.
Ilmiy adabiyotlarda ko’rsatilishicha, dinning tarixi 50-40 ming