N. Bozorboyev, X. I. Yusupov, R. A. Narov, A. M. Ilmuradov, V. Rasulov, B. T. Xushnazarov, F. N. Bozorboyev, I. N. Salimova Bino va inshootlarni barpo etish texnologiyasi darslik


Download 359.27 Kb.
bet39/80
Sana10.11.2023
Hajmi359.27 Kb.
#1764339
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   80
Bog'liq
Toshkent arxitektura qurilish instituti-fayllar.org (1)

Konstruksiyalarni 
oldindan 
yiriklashtirish.
Oldindan
yiriklashtirish darajasiga bog‘liq holda quyidagilarga ajratiladi:
• alohida konstruktiv elementlar bilan montaj qilish;
• oldindan yiriklashtirilgan yassi va hajmiy bloklar bilan montaj
qilish;
• kompleks bloklarni muhandislik va texnologik jihozlari o‘rnatilgan
va mahkamlangan elementlari bilan montaj qilish.

74


Yig‘ma temirbeton konstruksiyalarda karkasning asosiy elementlari
– ustunlar va fermalari juda kamdan – kam hollarda yiriklashtiriladi.
Ko‘pincha metall elementlar – kran osti to‘sinlari, ustunlar, deraza
panjaralari, bog‘lamalar, fonar konstruksiyalari, kompleks yiriklashtirilgan
bloklar – metall ko‘taruvchi konstruksiyali va samarali yengillashtirilgan
ustyopmali (tomli) qoplama bloklari yiriklashtiriladi.
Konstruksiyalarni
rulonlashtirish
usuli

metall
listli
konstruksiyalarni yiriklashtirib yig‘ishning bir turi bo‘lib metall
konstruksiyalarni tayyorlovchi zavodda amalga oshiriladi. Bu usul
rezervuarlarni, gazgolderlarni, oziq-ovqat va kimyo sanoati silindrik
idishlarini (sig‘imlarini) montaj qilishda qo‘llaniladi.
Ko‘tarish - montaj qilish jihozlari uchta asosiy guruhga bo‘linadi:
Montaj kranlariavtomobil, pnevmog‘ildirakli, maxsus shassiga
o‘rnatilgan kranlar, gusenitsali, minorali, chorpoyali, temir yo‘lli.
Kransiz moslama – chig‘ir, polispast, ko‘targichlar, domkratlardan
foydalanib, konstruksiyalarni ko‘tarish va joylash uchun.
Yuk ko‘taruvchi qurilmalar – montaj qiluvchi machtalar, shevrlar,
portal ko‘targichlari, domkratlar massasi seriyali kranlarning yuk ko‘tarish
qobiliyatidan ortiq bo‘lgan konstruksiyalar va jihozlarni montaj qilish
uchun.
Binoni montaj qilishda montaj qiluvchi mexanizmlarni tanlash
muhim masala hisoblanadi. Bir qavatli sanoat binolarini montaj qilishda
juda xilma – xil kran qurilmalari (uskunalari) qo‘llaniladi:
• yuk ko‘tarish qobiliyati 6,3...16 t bo‘lgan avtomobil kranlari;
• pnevmog‘ildirakli kranlar (10...100 t.);
• gusenitsali kranlar (6,3...160 t)
• minorali kranlar (60...100 t);
• temir yo‘l kranlari (16...30 t);
• chorpoya kranlar (15...100 t.);

75


Temir yo‘l va chorpoya kranlarini odatda montaj ishlarini bajarish
uchun loyihalashtirilmaydi, ammo qayta qurishda yoki kengaytirishda
bunday kranlar bilan jihozlangan ishlab chiqarish majmuilarida ular ishlarini
amalga oshirish uchun ishlatilishi mumkin.
Ayniqsa yengil turdagi binolarni elementlab montaj qilishda
ko‘pincha avtomobil va gusenitsali kranlar qo‘llaniladi, chunki ular ko‘proq
xarakatchan, ishlashda qulayligi bilan farq qiladi. O‘rtacha va og‘ir turdagi
bir qavatli binolarni blokli va yirik blokli montaj qilishda katta ko‘tarish
qobiliyatiga ega, ko‘pincha minora-strelali qurilma bilan jihozlangan
gusenitsali kranlardan foydalaniladi. Bunday montaj qilishda ko‘pincha
minorali kranlarni va SRK relsli kranlarni qo‘llanish nazarda tutiladi.
Ulardan biri SRK – 3500 (yuk momenti 3500 t bo‘lgan strelali relsli kran)
35 m kulochda 100 t gacha yuk ko‘tarishi mumkin.
Kranosti yo‘llarini qurish zarurligi minorali va strelali relsli
kranlarning qo‘llanilishini ancha murakkablashtiradi. Pnevmog‘ildirakli
kranlar yaxshigina yuk ko‘tarish va geometrik tavsiflarga ega, lekin montaj
ishlarini bajarishda nisbatan kam qo‘llaniladi. Nisbatan og‘ir
konstruksiyalarni montaj qilish uchun bunday kranlarga chiqariluvchi
tayanchlar o‘rnatish talab etiladi, bu esa montaj ishlari sur’atini ancha
pasaytiradi, shuning uchun gusenitsali kranlar qo‘llash afzaldir.
Binoning karkaslarini montaj qilish uchun montaj qiluvchi kranlarga
bo‘lgan faqat ehtiyojnigina emas, balki ularni joylashtirishni ham
loyihalashtirish zarur. Ishlar amalga oshirilayotgan joyda mavjud kranlarga
bog‘liq holda, ularni arendaga olish imkoniyatlariga, shuningdek binoning
konfiguratsiyasiga, uning geometrik tavsiflariga, konstruktiv yechimlarining
xususiyatlariga bog‘liq holda qaror qabul qilinadi. Odatda kranlar
joylashuvining ikki varianti tahlil qilinadi:
1. Kran bino karkasi ichida joylashgan. Montaj qilish “o‘ziga tomon”
amalga oshiriladi, kran orqaga tisarilib, karkasning montaj qilingan

76


yacheykalarini qoldirib montajni amalga oshiradi. Montaj qilishni bunday
tashkil etishda elementlarni ko‘tarish joyida ularni oldindan joylashtirib
olish oson. Konstruksiyalar montaj qilish zonasiga kran harakatiga qarshi
tomondan yetkazib beriladi. Bunda konstruksiyalarni tushurish va ularni
montaj qilish karkasning turli xil yacheykalarida amalga oshiriladi va
ishchilar bir – birlariga xalaqit berishmaydi. Kranning bino karkasi ichida
xarakatlanishi qurilish amaliyotida juda keng tarqalgan, u oqilona va
iqtisodiy jihatdan o‘zini oqlaydi.
2. Kran montaj ishlarini bino karkasining tashqarisidan amalga
oshiradi. Bunday qaror binoning yer osti xo‘jaligi rivojlangan holatda,
demak yer ishlari hajmi, texnologik jihozlar ostiga poydevorlar qurish
bo‘yicha
beton
ishlari
hajmi
katta
bo‘lganda
muhandislik
kommunikatsiyalari tunnellar bilan yotqizilganda qabul qilinadi. Bu holda
konstruksiyalarni montaj qilishga uzatish montaj qilish yo‘nalishida yoki
boshqa tomondan amalga oshiriladi, bu qurilish maydonchasidagi aniq
sharoitlarga bog‘liq.



Download 359.27 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   80




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling