N. Bozorboyev, X. I. Yusupov, R. A. Narov, A. M. Ilmuradov, V. Rasulov, B. T. Xushnazarov, F. N. Bozorboyev, I. N. Salimova

BIRINCHI BO‘LIM 
BINO VA INSHOOTLARNI BARPO ETISHNING
QURILISH TEXNOLOGIYALARI 
 
Darslikning birinchi bo‘limi qurilishda texnologik loyihalash va 
tayyorlov ishlarini amalga oshirish masalalariga qaratilgan. Qurilish 
majmuasiga, alohida binoga, alohida qurilish ishiga mo‘ljallangan qurilishni 
tashkil etish loyihasi va ishlarni bajarish loyihasi hamda texnologik xarita, 
mehnat jarayonlari xaritasini o‘ziga xos tomonlari keltirilgan. 
Jarayon va ishlarni bog‘liqligi, ularni birgalikda olib borilishi va ketma-
ketligi nuqtai nazaridan ko‘rilgan. Ishlarni ketma-ket, parallel va oqim(potok) 
usulida bajarilishining o‘ziga xos xususiyatlari tahlil etilgan.
Ob’yekt qurilish bosh reja(plan)larining vazifasi, tarkibi va loyihalash 
qoidalari qurilishning bosh rejasini loyihalash bilan bog‘liqlikda ko‘rsatilgan. 
Vaqtinchalik yo‘llarni qurish va ularni konstruksiyasiga, omborlarni qurilishiga, 
qurilish material resurslarini ochiq va yopiq omborlarda joylashtirishga kerakli 
e’tibor ajratilgan.
Qurilish tayyorlov davrida − geodezik rejalash asoslarini yaratish, 
qurilishni boshlashdan oldin maydonni tozalash va tekislash masalalari, yer usti 
va grunt suvlarini chetlashtirish, qurilish maydonini asosiy davrida jihozlash va 
tayyorlashning o‘ziga xosligi tahlil etilgan. Juda muhim muammolardan biri 
qurilishni ekologik xavfsizligini ta’minlashdir. 
 
 

---

6 
I BOB. QURILISH JARAYONLARINI TEXNOLOGIK LOYIHALASH 
1.1. Umumiy qoidalar 
 
Texnologik loyihalashning vazifasi, qurilish jarayonlarini, ishlarni, 
umuman bino va inshootlarni barpo etishda texnologik yechimlarini va yetarli
tashkiliy sharoitlarini aniqlashga qaratilgandir. Ishlarni loyihalashning maqsadi, 
qurilayotgan ob’yektning sifatini ta’minlagan holda mo‘ljallangan muddatda 
bajarilishini ta’minlovchi ishlarni bajarish texnologiyasini va tashkil etishini 
tanlashdir. Bunda namunaviy loyihalar bazasidan foydalanish, bino karkasini 
barpo etishda va barcha pardoz ishlari siklini bajarganda industrlashtirish 
usullarini qo‘llash, majmuaviy mexanizatsiyalashtirish va ilg‘or elektr, qo‘l 
asboblaridan foydalanish hisobiga to‘g‘ri yechimga erishish mumkin. 
Har bir bino va inshootni barpo etish, amaldagi normativlar asosida 
oldindan ishlab chiqilgan va tasdiqlangan qurilishni tashkil etish va ishlarni 
bajarish loyihasi asosida bajarilishi kerak. Texnologik loyihalash, ob’yekt 
qurilishi uchun ishlab chiqiladigan loyiha hujjatlarining bir qismidir. 
Jarayonlarni texnologik loyihalashni bajarilishi loyiha yaratilishining hamma 
bosqichlarida nazarga olingan bo‘lishi kerak: texnik –iqtisodiy asoslash (loyiha 
bosqichida), ishchi hujjatlar va ishlarni bajarish. 
Qurilishni texnologik loyihalash quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 
• qurilishni tashkil etish loyihasi (QTEL); 
• ishlarni bajarish loyihasi (IBL); 
• murakkab qurilish jarayonlari uchun texnologik xaritalar; 
• mehnat jarayonlarining xaritalari; 
• operatsiyalarni bajarishning texnologik sxemalari.