N. Bozorboyev, X. I. Yusupov, R. A. Narov, A. M. Ilmuradov, V. Rasulov, B. T. Xushnazarov, F. N. Bozorboyev, I. N. Salimova Bino va inshootlarni barpo etish texnologiyasi darslik


-rasm. Tomyopma blokini surish sxemasi


Download 359.27 Kb.
bet46/80
Sana10.11.2023
Hajmi359.27 Kb.
#1762505
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   80
Bog'liq
Toshkent arxitektura qurilish instituti-fayllar.org

8.9-rasm. Tomyopma blokini surish sxemasi:
1 – bino ustunlari; 2 – stropilaosti bloklari; 3 – vaqtincha estakadaning qiya 
to‘sinlari; 4 – tomyopma bloki; 5 -–bloklarni xarakatlantirish uchun aravacha;
6 – tortuvchi polispast; 7 – aravachaning relsli yo‘li; 8 – tirgak. 

90


Montaj qilish amaliyotida ba’zida bir necha usul qo‘shib olib borish
hollari uchraydi, xususan surish, yiriklashtirish va burishning birgalikda olib
borish usuli.

8.6. Montaj qilish va ishlarni birgalikda bajarish usullarini tanlash 

Montajni tashkil etishning asosiy sxemalari. Bir qavatli sanoat
binolarini montaj qilishning asosiy sxemalari ishga jalb qilingan kranlar soni
bilan bog‘liq:
• barcha konstruksiyalarni, poydevorlardan boshlab bitta kran bilan
montaj qilish;
• konstruksiyalarning yer osti qismini bitta kran bilan,er usti qismini
boshqa kran bilan montaj qilish;
• har bir qamrovda mustaqil kran bilan montaj qilish;
• mustaqil kranlar bilan bir qavatli sanoat binolari karkasining turli
xil konstruksiyalarini montaj qilish (poydevorlar, ustunlar, kran osti
to‘sinlari, fermalar, tomyopma plitalari, devor panellari) – 5 ... 7 oqimlar.
Bir qavatli sanoat binolarini barpo etishda qamrov yoki montaj qilish
uchastkasi sifatida ishlarni maksimal darajada qo‘shib olib borish uchun
binoning bir oralig‘ini yoki uning bir qismini harorat choklari orasidagi
chegarada qabul qilish mumkin.
Binoni montaj qilishni oqilona tashkil etilishini tanlashdagi asosiy
masala – konstruksiyalarni montaj qilishning usulini va texnologik ketma –
ketligini aniqlash bo‘lib, ular montaj mexanizmlarini tanlash bilan uzviy
bog‘liqdir. Binolarni barpo etish sur’atlari, ayniqsa, balandda bajariladigan
ishlarni montaj operatsiyalarining mehnat sarfi, qurilishning umumiy
qiymati va davomiyligi qabul qilingan usulga bog‘liq bo‘ladi. Qabul
qilingan ishlar usuli oqimli qurilishni, birgalikda bajariladigan barcha
montaj, umumqurilish va maxsus ishlarning grafik bo‘yicha amalga


91


oshirilishini ta’minlashi va subpudratchilarga tanaffuslarni istisno qiluvchi,
zarur ishlar frontini ta’minlash kerak.
Montaj qilishning tanlab olingan usuli yig‘ish, mahkamlash va
tutashuv
joylarini
ishlash
bo‘yicha
ko‘pchilik
operatsiyalarni
konstruksiyalar yoki surilardan turib emas, balki yerda bajarilishini, ya’ni
stendlar yoki konduktorlarda yiriklashtirilgan montaj bloklarini loyihadagi
holatiga zamonaviy montaj kranlari yordamida ko‘tarish va o‘rnatishni
nazarda tutish kerak. Montaj qilishning mumkin bo‘ladigan usullarini
taqqoslashda ancha sodda, havfsiz, mehnat va moddiy resurslarni kam
sarflagan holda yuqori ish sifatini ta’minlovchiga afzallik berilishi kerak.
Bir qavatli sanoat binolari balandligi nisbatan uncha katta bo‘lmagan
holda rejada ancha katta o‘lchamlarga ega. Karkasning ko‘taruvchi
konstruksiyalari orasidagi masofa ko‘pchilik hollarda kranning ta’sir
radiusidan ortadi, bu montaj qilish usulini aniqlashda alohida talablarni
qo‘yadi. Konstruksiyalarni o‘rnatish usulini va hamda ketma – ketligini
tanlash qurilish maydonining xususiyatlariga (masalan, torligi), joyning
relefiga, avto yo‘llar va kirib keluvchi temir yo‘llarga, montaj
mexanizmlarining zarur parkiga bog‘liq. Ishlarning texnologik ketma –
ketligini tanlashga yer osti xo‘jaligi ‒ texnologik uskunalar ostida
poydevorning mavjudligi, ularning miqdori, o‘lchamlari, qo‘yilish
chuqurligi, konstruksiyalarning materiallari, bino oraliqlarida joylashgan
turli xil yer osti kommunikatsiyalari katta ta’sir ko‘rsatadi.
Qo‘llanilayotgan montaj mexanizmlar tegishli yuk va geometrik
tavsiflarga ega bo‘lishlari, yaxshi harakatchan bo‘lishlari, har bir izchil
to‘xtash joyida iloji boricha ko‘proq montaj ishlarini bajarish uchun imkon
boricha katta ishchi zonasiga ega bo‘lishi shart.
Qurilishni tashkil etish ishlariningoqimli (uzluksiz) bo‘lishini
ta’minlash kerak, uning mohiyati barcha montaj va boshqa hamrox
operatsiyalarni uzluksiz va bir tekisda bajarishdan iborat. Oldindan


92


tegishlicha ishlab chiqarish ritmini (sur’atini) yaratish zarur bo‘lib, bunda
qurilishning barcha ishtirokchilari berilgan vaqt oralig‘ida ishchilar va
ishlovchi mexanizmlar parkining doimiy o‘zgarmas miqdorida, qurilish va
montaj ishlarini birgalikda olib borishda ma’lum ish hajmini bajarishadi.
Inshootlarning murakkabligi va ayrim ish turlarining ko‘proq mehnat
talab etishga bog‘liq holda oqimli (uzluksiz) qurilishni loyihalashda oqimli
bajariladigan ishlar ro‘yxatiga quyidagi ishlar kiritilishi mumkin: yer qazish
ishlari, poydevor qurish bo‘yicha beton ishlari, qurilish konstruksiyalarini
montaj qilish, texnologik uskunalarni montaj qilish, issiqtexnik, santexnik,
ventilyatsiya, elektrotexnik va shu kabi ishlar. Qurilish maydonchasida bir
necha kran mavjud bo‘lganda konstruksiyalarni montaj qilish bo‘yicha ishlar
poydevorlarni, ustunlarni, kran osti to‘sinlarini, yopma elementlarini, devor
panellarini osishni mustaqil oqim bilan montaj qilishga ajratilishi mumkin.
Qurilishning oqimli ishlab chiqarishini ishlab chiqqanda montajdan keyingi
pardozlash ishlari majmuini ham kiritish maqsadga muvofiqdir.
Loyihalash va barcha ishlarni bajarishni bosh pudratchi tashkilot
tashkil etadi, boshqaradi va muvofiqlashtiradi, u odatda barcha
umumqurilish ishlarini, boshqa ishlarni esa ixtisoslashtirilgan qurilish –
montaj subpudratchi tashkilotlar amalga oshiradi.
Ishlarni oqimli tashkil etishning zarur – qoidasi har bir qurilish
brigadasi boshqa brigadaga o‘z vaqtida ish frontini ta’minlashi shart.
Masalan, poydevorlarni barpo etuvchi quruvchilar tayyor poydevorlarni
ustunlarni o‘rnatish uchun kelgan montajchilarga topshirishlari kerak.
Ustyopma (tomyopma) konstruksiyalarini montaj qiluvchi brigada
belgilangan muddatga tom qoplamasini yopuvchilar brigadasiga ish frontini
taqdim etishlari shart va h.k. Ishlarni bunday qo‘shib birgalikda olib borish
katta aniqlikni va barcha ijrochilardan texnologik intizomni talab etadi.
Qurilishda ishtirok etuvchi turli kasb ishchilarini aniq taqsimlash
bunyod etilayotgan binoni qamrovlarga ajratish bilan ta’minlanishi mumkin


93


bo‘lib, ular o‘z navbatida montaj qilinuvchi yoki ishchi uchastkalariga
bo‘linadi, ularning har birida ma’lum smenalar soni yoki kunlar mobaynida
faqat bir turdagi ishlar bajariladi. Bir uchastkadan boshqasiga o‘tish qat’iy
belgilangan vaqtda grafik bo‘yicha yuz beradi, bu vaqtgacha har bir qurilish
ishtirokchisi o‘zining ish hajmini bajarishga ulgurishi kerak.
Kapital qo‘yilmalarning samaradorligini oshirishning asosiy sharti
qurilayotgan ob’yektlarni yoki ularning qismlarini foydalanishga topshirish
muddatlarini qisqartirish hisoblanadi, chunki ularni qurishga sarflangan
mablag‘lar maxsulot ishlab chiqarish va uni sotish hisobiga tezroq natija
bera boshlaydi, bu bilan ob’yektlarning o‘zini qoplashi tezlashadi.
Odatda qurilishning davomiyligi asosan inshootning eng katta
jismoniy hajmga va mos ravishda sermehnat bo‘lgan karkasini montajini
bajarish muddatlariga bog‘liq.
Ob’yektlarni barpo qilish bo‘yicha barcha ishlar taqvim rejalari va
grafiklariga mos holda bajarilishi kerak bo‘lib, ularda montaj va
umumqurilish ishlarining ayrim turlarini maksimal darajada qo‘shib
birgalikda olib borish hisobiga qurilish muddatlarini qisqartirish nazarda
tutilishi kerak. Qurilishning maqbul muddatlariga amal qilish qurilish –
montaj tashkilotining ishlab chiqarish faoliyati barcha texnik iqtisodiy
ko‘rsatkichlarini yaxshilashning va birinchi navbatda ishlarning tannarxini
pasaytirishning va mehnat unumdorligi ortishining muqarrar sharti
hisoblanadi.
Bir qavatli sanoat binolari konstruksiyalarining umumiy hajmida
tomyopma elementlari karkas massasining kamida 50% ini tashkil etadi, bu
konstruksiyalarni montaj qilishning mehnat talab etishi montaj qilishga
mehnat sarflarining 65...70% ini tashkil etadi, shuning uchun tomyopma
konstruksiyalarini va ularni montaj qilish texnologiyasini takomillashtirib
binoni montaj qilishning umumiy mehnat sarfini ancha kamaytirish mumkin.
Inshootni va uni barpo etishni loyihalash jarayonida umuman binoning va


94


ayniqsa tomyopma bloklarining hajmiy – joylashtirish yechimlarining
maqbul variantlari hamda montaj qilishning oqilona texnologiyasi topilishi
kerak. Mehnat sarfining ancha kamaytirilishi va shu bilan montaj qilish
muddatlarining qisqartirilishi montaj qilinayotgan elementlar sonini
kamaytirish va montaj qilishning yanada mukammal usullarining
qo‘llanilishi hisobiga ta’minlanishi mumkin.
Montaj qilinuvchi elementlar sonini qisqartirilishiga quyidagi ikki
usul bilan erishish mumkin:
• oraliqlarni va ustun qadamlarini oshirish, progonsiz yechimlar
qabul qilish, prinsipial yangi konstruktiv – joylashtirish yechimlarini
qo‘llanishi bilan;
• konstruksiyalarni ko‘targunga qadar va loyihadagi holatga
o‘rnatguncha ularni yerda yiriklashtirish bilan.
Shunday qilib, bunday xulosa chiqarish mumkinki, montaj qilishning
ikkita prinsipial har xil usuli bo‘lishi mumkin: elementlab, bunda har bir
konstruktiv elementni loyihadagi holatga alohida ravishda ko‘tarishadi va
o‘rnatishadi, va yirik blokli, bunda konstruktiv elementlar ko‘tarishdan oldin
dastlab fazoviy bloklarga yig‘iladi (yiriklashtiriladi).


95



Download 359.27 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   80




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling