Nafas yo'llari va o'tkir oshqozon ichak yuqimli kassaliklarini sabablari

Ingichka ichak[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ingichka ichak oʻn ikki barmoqli ichak, jejunum (ingichka ichakning ikkinchi qismi) va ileumdan iborat. Ingichka ichakning yalligʻlanishi enterit deb ataladi, agar u faqat qisman joylashgan boʻlsa, mos ravishda duodenit (oʻn ikki barmoqli ichakning oʻtkir yoki surunkali yalligʻlanishi), jejunit va ileit (yonbosh ichakning yalligʻlanishi) deb ataladi. Oʻn ikki barmoqli ichakda oshqozon yarasi ham keng tarqalgan^{[5]:879–884}.
Surunkali oshqozon-ichak trakti orqali oziq-ovqat, ozuqa moddalarining soʻrilishining anormalligidan kelib chiqadigan kasalliklar ingichka ichakka taʼsir qiladi. Ingichka ichakka taʼsir qiladigan boshqa kam uchraydigan kasalliklarga Curling yarasi, koʻr halqa sindromi, Milroy kasalligi (limfa tizimidagi tugʻma anormalliklardan kelib chiqadigan oilaviy kasallik) va Uippl kasalligi (Tropheryma whipplei bakteriyasi keltirib chiqaradigan noyob tizimli yuqumli kasallik) kiradi. Ingichka ichakning oʻsmalariga oshqozon- ichak traktining stromal oʻsmalari, lipomalar, hamartomalar va karsinoid (paraneoplastik sindrom boʻlib, karsinoid oʻsmalari natijasida yuzaga keladigan belgilar va simptomlarni oʻz ichiga oladi) sindromlar kiradi^{[5]:879–887}.
Ingichka ichak kasalliklari diareya, notoʻgʻri ovqatlanish, charchoq va vazn yoʻqotish kabi belgilarda namoyon boʻladi. Tekshiruvlar orasida temir darajasi, folat va kaltsiy miqdori, oʻn ikki barmoqli ichakning endoskopiyasi va biopsiyasi va ovqatlanishni nazorat qilish uchun qon testlari oʻtkazilishi tavsiya etiladi. Muolajalar oziqlantirish hamda infeksiyalar uchun antibiotiklarni qoʻllash orqali olib boriladi^:879–887.
Yoʻgʻon ichak[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qorin boʻshligʻining rentgenogrammasi yoʻgʻon ichakni koʻrishda ishlatiladi.
Yoʻgʻon ichakka taʼsir qiladigan kasalliklar toʻliq yoki qisman taʼsir qilishi mumkin. Apandisitis — bu appendisning yalligʻlanishi natijasida yuzaga keladigan kasalliklardan biri. Yoʻgʻon ichakning umumiy yalligʻlanishi kolit deb ataladi. Agar bunga Clostridium difficile (jiddiy diareya infeksiyalarini qoʻzgʻatuvchi va yoʻgʻon ichak saratonini ham keltirib chiqarishi mumkin boʻlgan bakteriya) bakteriyalari sabab boʻlsa, psevdomembranoz kolit deb ataladi. Divertikulit (yoʻgʻon ichak devorida rivojlanishi mumkin boʻlgan gʻayritabiiy qopchalarning yalligʻlanishi) qorin ogʻrigʻining keng tarqalgan sababidir, ayniqsa yoʻgʻon ichakka taʼsir qiladi. Funksional yoʻgʻon ichak kasalliklari maʼlum sababsiz kasalliklarni, shu jumladan irritabiiy ichak sindromini va ichakning psevdoobsruksiyasini anglatadi. Qabziyat hayot tarzi omillari, toʻgʻri ichakdagi qattiq axlatning taʼsiri yoki yangi tugʻilgan chaqaloqlarda Hirschprung (ichak qismlarida nervlar yetishmasligidan kelib chiqadigan tugʻma nuqson, keng tarqalgan alomati — ich qotishi) kasalligidan kelib chiqishi mumkin^{[5]:913–915}.
Yoʻgʻon ichakka taʼsir qiladigan kasalliklar axlat bilan qon kelishiga olib kelishi mumkin, shuningdek, ich qotishi yoki qorin ogʻrigʻi yoki isitmaga olib keladi. Yoʻgʻon ichakning vazifasini maxsus tekshiradigan testlar orasida qorin boʻshligʻi rentgenogrammalari va kolonoskopiya tekshiradi^{[5] :913–915}.