Namangan davlat Universiteti Iqtisodiyot fakulteti I. X. F au-22 guruhi talabasi Siddiqov Azimjonning Falsafa fanidan tayyorlagan Taqdimoti

Namangan davlat Universiteti Iqtisodiyot fakulteti I.X.F AU-22 guruhi talabasi Siddiqov Azimjonning Falsafa fanidan tayyorlagan Taqdimoti.

Suitsid – bu lotincha (suicaedare yani sui – men caedare – o’zimni o’ldiraman) ongli ravishda o’z joniga qasd qilish degan manoni anglatadi. Suitsidal xulq atvor va suitsid tushunchalari orasida malum bir tafovut bor. Suitsidal hulq – atvor kengroq tushunchaga ega bo’lib o’z joniga qasd qilish harakatlari ko’rinishlarini ifodalaydi.O’z joniga qasd qilish harakatlariga qasd qiluvchiga bog’liq bo’lmagan holda o’lim holati sodir etilmagan(arqonning uzilib ketishi, o’z vaqtida reanimatsion choralarni ko’rilishi) xarakatlar ifodalanadi.
Suitsid 3ta turga bo’linadi
Asl suitsid
Affektiv suitsidal harakatlar
Namoyishkorona suitsid

Asl suitsid – o’lim bilan yakunlangan suiqasd holatlari uzod muddat davomida o’ylanganligi va shakllanganligi bilan ajralib turadi.U ko’proq 18-35 yoshli o’smir va o’spirinlarda uchraydi. Bu suitsidning motivlari ko’p hollarda ishqiy muammolar, ota – onalar bilan kelisha olmaslik, oilaviy nizolar kabilarni tashkil qiladi.Affaktiv suitsidal harakatlardan farqli ravishda asl suiqasdni sodir etganlarda suiqasd haqidagi o’y – fikrlar 1oydan 7oygacha davr mobaynida davom etgan o’y fikrlar asta sekin suitsidal harakatga o’tib borgan. Bunda ko’proq o’lim hissi emas balki yashashni hohlamaslik, uyqudan turmaslik, bunday tarzda yashay olmaslik kabi his tuyg’ular va o’y – fikrlar kishi ongini qurshab oladi

Affaktiv suitsidal harakatlar – affakt so’zi lotinchadan olingan bo’lib hayajonlanish, qisqa muddatli kuchli emotsional holat, zo’riqishni ifodalaydi. Affakt holatida ongli faoliyat susayadi, o’z – o’zini boshqarish hissi sustlashib, harakatlar mantiqiy tafakkurga emas balki emotsiyalarga bog’liq bo’lib qoladi. Suitsidning bu turi o’z joniga qasd qilish qarori chuqur o’ylanmaganligi, qisqa muddat ichida qabul qilinganligi bilan ajralib turadi.

Namoyishkorona suitsid – suitsidning bu turi ko’proq voyaga yetmaganlar, hamda ayollar orasida sodir etilmoqda. Bunda suiqasdni sodir qiluvchi muayyan ahamiyatli shaxsga nisbatan o’z munosabatini ifodalaydi. Aksariyat suitsid motivi turmush o’rtog’i bilan nizolashuv, ish faoliyatidagi nizolar, yani namoyishkorona suitsid mijoz va norasmiy yoki yuridik jihatdan unga qarashli bo’lgan shaxs o’rtasidagi munosabatlarni ifodalaydi. Nizo davomiyligi 1kundan 5oygacha davom etadi.

Suitsid kelib chiqishidagi ko’p hollardagi nizolar quyidagilar 1- ish faoliyati va shaxslarning o’zaro munosabatlari bilan bog’liq nizolar 2- shaxsiy oilaviy nizolar 3- bevosita sog’liq bilan bog’liq bo’lgan shaxsiy nizolar 4- noijtimoiy xulq-atvor bilan bog’liq bo’lgan nizolar 5-uy-joy maishiy va moddiy qiyinchiliklar asosida paydo bo’lgan nizolar

Ish faoliyati va shaxslarning o’zaro munosabatlari bilan bog’liq nizolar 1 – shaxslarning jamoa o’rtasidagi moslasha olmasligidan kelib chiqqan nizolar 2 – xizmat doirasi bilan bog’liq topshiriqni muvoffaqiyatsizlik bilan tamomlash asosida paydo bo’lgan nizolar 3 – xamkasblar o’rtasidagi nizolar 4 – raxbar va hodimlarning ish faoliyatida yuzaga kelgan o’zaro nizolar.

Shaxsiy oilaviy nizolar
Sevgi mojarosi tufayli paydo bo’lgan nizolar. Sevishganlarning bir-biriga befarqligi
Ajrimlar
Og’ir kasalliklar
Yaqin insonlarining o’limi
Bevosita sog’liq bilan bog’liq bo’lgan shaxsiy muammolar
Ruhiy kasalliklar
Somatik (badan) kasalliklari
Jismoniy nuqsonlar (nutqdagi nuqsonlar, tashqi ko’rinishdagi kamchiliklar va nuqsonlar.
1

• Ozodlikdan mahrum bo’lishdan qo’rquv

2

• Noijtimoiy xulq-atvor bilan bog’liq sharmandalikdan qo’rquv

Noijtimoiy xulq-atvor bilan bog’liq bo’lgan nizolar
Uy-joy, maishiy va moddiy qiyinchiliklar asosida paydo bo’lgan nizolar
Pul yetishmasligi qiyinchiliklari
Nochor yashash sharoiti
Kiyim-kechak va boshqa moddiy buyumlar kamchiligi

D.D.Fedotovning fikriga ko’ra o’smirda suitsidal holatlarga bo’lgan harakat doimiy ravishda kamsitish, yaqinlar tomonidan tan olinmaslik, erkinlikni cheklash, ichkilik va giyohvand moddalarni qabul qilish bilan bog’liq bo’lgan nizoli vaziyatlar tufayli vujudga keladi. Ruxiy xastaliklar affekt va dipressiya bilan bog’liq suiqasd holatlari ko’proq do’stlar va yaqinlar tomonidan qattiq kamsitilishi, o’quv dargohidan haydalish, hiyonat bilan bog’liq bo’ladi.

E’tiboringiz uchun rahmat!