Namangan davlat universiteti kimyo

chizig’i

5-rasm. Taqsimlanishning differentsial egri chizig’i

Tajribani borish tartibi. Dispers sistemalarni sedimentatsion analizini torsion tarozida bajarilishi mumkin. Ishni bajarishdan avval tarozini tekis yuzaga (1,2) tirgak vint yordamida o’rnatiladi.
Tarozini shayi (3) arretirni o’nga burish bilan bo’shatiladi va strelka ko’rsatkichi
(5) ni (4) richak yordamida nol’ xolatga keltiriladi. Bunda (12) koromo`sel ilgagiga yuk ortilmagan bo’lishi kerak. Muvozanat ko’rsatkichi (6) maxsus muvozanat chizig’ining nolinchi shkalasida bo’lishi kerak. Agar muvozanat surilgan bo’lsa (7) vint yordamida to’g’rilanadi, so’ng arretir yopiladi. Buning uchun (3) arretir yopiq xolatga keltiriladi.


va muvozanat ko’rsatkichi (6) ni nol’ xolatga qaytariladi; tarozi strelkasi (5) ning shkaladagi ko’rsatishi yozib olinadi. U tarozi chashkasi (9) ning suvda mg. dagi R₀-massasi bo’ladi.
(8) millimetrli shkala yordamida chashkaning stakanga botgan balandligi -N sm. larda o’lchanadi. So’ng arretir yopilib tarozi chashkasi karomo`sel ilgagidan olib qo’yiladi.
Tajribani bajarish uchun I % li suspenziya tayerlanadi. Agar kontsentratsiya katta bo’lsa ortokinetik kaogulyatsiya, ya`ni har-xil o’lchamdagi zarrachalarning birgalashib cho’kishi ro’y berishi mumkin.
Tayyorlangan suspenziyadagi zarrachalar barovar tarqalishi uchun aralashtirgich yordamida yuqoriga va pastga yaxshilab aralashtiriladi. So’ng (10) stakanning yuqori nol’ belgisiga quyiladi, unga tezlik bilan tarozi chashkasi (9) ni tushiriladi hamda sekundomer yordamida tajribani boshlanishi xisobga olinadi.
(3) arretir richagini o’ngga xarakatlantirib "ochiq" xolatga qo’yiladi, (4) richag orqali muvozanat xolatga keltiriladi. Chashkaning og’irligi aniqlanadi. Birinchi xisob tajriba boshlanishidan 15 sekund o’tgandan keyin amalga oshiriladi. Og’irlik ko’rsatkichi (5) ning ko’rsatishi tajriba boshida tez o’zgaradi, chunki yirik zarrachalar tez cho’kadi. SHuning uchun tajribaning boshida xisobot har 15- 20 sekundda olib borilishi kerak. Vaqt o’tishi bilan esa vaqtning ko’paytirib boriladi. Chunki cho’kish sekin boradi.