Namangan muxandislik texnologiya instituti pul va banklar

Ochiq bozordagi operatsiyalar bo`yicha federal qo‘mita (FOMC)

Ochiq bozor operatsiyalari bo`yicha qo‘mita reja bo`yicha yiliga sakkiz martadan yigilib monetar bazaga xajmiga ta’sir etuvchi ochiq bozordagi operatsiyalarni olib borilishi haqida qarorlarni qabul qiladi. Matbuotchilar ko`pincha FOMCga, FZTga qarab baxo beradilar. Masalan nashriyotda FZT majlisi haqida e‘lon qilinsa FOMC nazarda tutiladi. Qo‘mita ichiga 7ta kengash boshqaruvchilari, Nyu-York FZB prezidenti va yana 4ta FZB prezidentlari kiradi. Boshqaruv Kengash Raisi, ham FOMC Raisi bo‘lib hisoblanadi. 5ta FZB prezidentining FOMCda ovoz berish huquqi bo`lsa ham qolgan 7ta prezidentlar FOMC majlislarida ishtirok etishi va muhokama qilishi mumkin. Qo‘mita qarorlariga ta’sir etishi ham joiz.
Pul massasini boshqarish uchun FZT ishlatayotgan instrument eng asosiysi ochiq bozordagi operatsiyalar bo‘lgani uchun, FOMCning faoliyati FZTning butun siyosatini belgilab beradi. Bugunda qo‘mita diskont stavkani va zaxira bo`yicha talablarni belgilamagan bo`lsa ham bu instrumetlarni iqtisodiy siesati bo`yicha qarorlarni shu yerda qabul qilinadi. Qo‘mita qimmatli kogozlarning oldi soti operatsiyalarini olib bormaydi. Nyu-York FZB ning savdo bo‘limiga direktivalar chiqarib, unda ichki ochiq bozordagi operatsiyalarni olib boruvchi menedjer davlat va korporativ qimmatli kogozlarni oldi sotisi bilan shug’ullanuvchi ko‘plab ishchilarni nazorat qilib turadi. Menedjer har kuni FOMC ekspertlari va ishtirokchilari bilan aloqa qilib, savdo bo‘limii faoliyati bo`yicha savollarni muhokama qiladi.

FZTning ichki holati. FOMC majlislari.

FOMC majlislari Vashingtondagi boshqarma Kengashining asosiy binosini 2kavatida bo‘lib o‘tadi. 7ta boshqaruvchi va 12ta bank prezidentlari FOMC kotibi bilan, direktor va boshqaruv Kengashi statistikasi va iqtisodiy tadqiqotlar bo‘limi direktor o`rinbosari, shuningdek, monetar siyosat va xalqaro moliya bo‘limi
direktori majlislar stoli atrofida yigiladilar. 5ta federal zaxira banki direktorlari FOMCda ovoz berish huquqiga ega bo`lsa ham, qolganlar muhokamada faol qatnashadilar. Majlisda shuningdek, barcha FZBning tadqiqot bo‘limii direktorlari va shu banklarning boshqa boshqaruvchilari ovoz berilmasa ham, ishtirok etadilar. Fevral va iyul majlislaridan tashqari, odatda, boshqaruv kengashi Raisining Qo‘mitadagi majlisda ma‘ruzsiga bagishlangan bo‘lib, FOMC majlislari seshanba soat 9:00da boshlanadi. Avallo oldingi majlis nizxomi tasdiqlanib o‘tiladi. Kun tartibining birinchi moddasida- ochiq va valyuta bozorlaridagi menedjerining ma‘ruzasi va shu boyicha boshqa savollar ham ko‘rib chiqiladi. Prezidentlar va boshqaruvchilar barcha savollarni va ma‘ruzalarni muhokama qilib bo‘lgandan so`ng, takliflar ovoz berish yo‘li bilan tasdiqlanadi.
Majlisning keyingi bo‘limida iqtisodiy tadqiqotlar va boshqaruv kengashi statistika bo‘limi direktori, kengash iqtisodchilari bilan qilingan milliy iqtisodiyotni bashoratini taqdim etadi. Bu bashoratni «kuk kitob» deb nomlashadi. Ma‘ruzachini bashorat bo`yicha berilgan savollarga javob berib bo‘lgandan so`ng, har bir FZB prezidenti uz viloyatidagi iqtisodiy axvolini kurgazmasi bilan va bank nomidan milliy iqtisodiyotni bashoratining baxolashi, har bir boshqaruvchi esa Raisdan tashkri milliy iqtisodiyotga nisbtan bashoratini etib o‘tadi. Odatda shu paytda ma‘ruzachilar monetar siyosatga tegishli savollarni ko`rmaydilar.
FZT uchun bu ranglar nimani bildiradi? 3ta analitik xujjat monetar tizimni olib borishda muhim rol uynaydi. FOMCda ular asosiy o`rin egallaydilar. iqtisodiy tadqiqotlar va boshqaruv kengashi statitstikasi bo‘limi bajargan keyingi 2 yilga qilingan milliy bashorat, «ko‘k kitob» deb mashxurlik topgan. FOMC majlisi ishtirokchilari uchun mo‘ljallangan. «Xavorangli kitob» ham barcha ishtirokchilar uchun mo‘ljallangan. Bu kitobda boshqaruv kengashining monetar siyosat bo‘limi bilan tayorlangan pul agregatlari bo`yicha bashorati ko‘rsatilgan. Reja bo`yicha kelgusi monetar siyosat uchun 3ta alternativ variant ko‘rib chiqiladi. «Jigarrang kitob» federal zaxira banklari tomonidan yozilib, har bitta viloyat bo`yicha iqtisodiy axvol yoritilgan bo‘ladi. Ma’lumotlar manbasi- yetakchi firma va moliya muasassalaridagi savol javob natijalari. «Jigarrang kitob» - yagona hammabop kitob bo‘lgani uchun nashriyotda ko`pincha ko‘rsatib o‘tiladi.
Qisqa tanaffusdan so`ng barcha ishtirokchilar qayta joylashadilar. Kun tartibining keyingi savoli monetar siyosat va ichki siyosat. Boshqaruv kengashining monetar siyosat bo‘limini direktorii xavorangli kitobda ko‘rsatilgan monetar siyosatning turli ma’lumotlarni keltirib muzokarani ochib beradi. Savol javoblardan so`ng, rais keyingi muzokarani ya’ni o‘zining fikrini iqtisodiy axvol va monetar siyosat bo`yicha chora tadbirlarni berib o‘tadi. FOMC barcha ishtirokchilari va bank prezidentlari o‘zlarining monetar siyosatga nisbatan qarashlarini aytib o‘tadilar. Rais muzokarani yakunlab, qisqa muddatli kreditlar bo`yicha foiz stavkaning maqsadli belgisi bo`yicha konkret direktiva nashriyotini taqdim etadi. Direktiva ochiq bozor operatsiyalari bo‘limiga yo‘naltiriladi. FOMC kotibi taqdim etilgan matni o‘qib chiqadi va barcha komitet ishtirokchilari uni saylov orqali tasdiqlaydilar.
So`ng tushlik paytida ishtirokchilar norasmiy tartibda Kongress tomonidan ko‘rib chiqilgan yoki tasdiqlangan bank qonunchiligining so`nggi o`zgarishlari
haqidagi ma’lumotni ko‘rib chiqishadi. Taxminan 14:15 majlis tugatilib, uning rasmiy natijalari e‘lon qilinadi: qisqa muddatli kreditlar bo`yicha foiz stavka va diskont stavka o`zgardimi, kelgusida iqtisodiyotga iqtisodiyotga Inflatsiya usishi yoki pasayishini mavjudmi. Shu paytgacha bunday rasmiy ma’lumotlar e‘lon qilinmagani sababli, bozorlar qanday siyosiy qarorlar qabul qilinganini faxmlashardi. FOMC majlisi natijalarining nashriyoti- bu FZT ochiqligining o‘sishiga yana bir qadam hisoblanadi. 2011 yil Aprelda ushbu yo’nalishda qo‘shimcha qadamlar tashlandi. Aprel, iyun, noyabr va yanvarda FOMC ning majlislaridan keyin Federal zaxira boshlig’i press konferensiya o‘tkazadi va FOMCning qarorlari to‘g‘risida ommaviy nashrlarga ma’lumot beradi.