Namangan muxandislik texnologiya instituti

6.3-rasm. Tok transformatorining ishlash prinsipi.
Tok transformatorlari xatoligi uning yuki miqdoriga teng.
Tok transformatorining ikkilamchi chulg‘amidagi qarshilik quyidagicha topiladi:
Z_yu=U₂/I₂,
bu yerda: U₂ va I₂ – ikklamchi chulg‘amning kuchlanishi va toki (6.2- a rasm).

Z_yu ni topish uchun U₂ kuchlanishni hisobga olish kerak, U₂ kuchlanish esa yuk qarshiligi Z_yu dan tok oqqandagi kuchlanishni tushuviga teng (6.2-rasm).
Yukning qarshiligi simning qarshiligi Z_S va relening qarshiligi Z_R lardan iborat: Z_Yu=Z_S+Z_R, unda, U₂=I₂∙Z_Yu ning kattaligi tok transformatorlarini ulanish sxemalariga bog‘liq. Z_Yu ni kattaligi esa qisqa tutashuv turiga bog‘liq.
Tok transformatori TA ning ikkilamchi chulg‘amini uzish mumkin emas, chunki I₂=0 bo‘lsa, hamma birlamchi tok magnitlovchi tokka aylanib qoladi. Bu esa oqim Ôt ni oshishiga sabab bo‘ladi, natijada katta oqimga proporsional E₂ hosil bo‘ladi, uning qiymati 1,5 kV gacha yetadi, natijada izolyatsiya teshilishi mumkin, bu esa qisqa tutashuvga olib keladi. Katta oqim ta’sirida po‘lat o‘zak qizib, kengayib ketadi.
Ikkilamchi chulg‘amdagi yukning miqdori tok transformatorining xatoligiga ta’sir etadi. Z_Yu kam bo‘lgani sari o‘lchov aniqlashadi. Xulosa qilib aytganda, TA ning normal ish holati qisqa tutashuv rejimiga yaqin.
Tok transformatorlarining yukini kamaytirish uchun ikkita tok trans- formatorini ketma-ket ulash mumkin, ya’ni ular bir fazada o‘rnatiladi va bir xil n_t transformatsiya koeffitsiyentiga ega bo‘ladi.
6.4-rasm. Elektr energiya hisoblagichning tarmoqqa tok transformatori orqali ulanishi.