National University of Uzbekistan Volume 3

National University of Uzbekistan 
Volume 3 | NUU Conference 2 | 2022
Google Scholar indexed 
Current Issues of Social Sciences and Humanities
 
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-2-479-486 
Ijtimoiy-gumanitar fanlarning dolzarb masalalari 
 
 
 
 
 
 
484
 
April, 2022 
https://nuu.uz/ International Scientific Conference 
tubdan o'zgarishiga yordam berdi.1966 yil Germaniyada yuz bergan talidamid fojeasi 
( ya‘ni uxlatuvchi vosita sifatida talidamid qabul qilgan homiladorlar) 20 mingga 
yaqin bolaning nuqsonlar bilan (oyoq-qo‗lsiz) tug‗ilishi, ilmiy tadqiqotlar va klinik 
amaliyot o‗rtasidagi aloqalami tubdan o‗zgartirib yubordi. Biotibbiy tadqiqotlarning 
maqsadi sifatida endilikda nafaqat samarali dori-darmonlar va tibbiy buyumlarni 
ishlab chiqarish, balki ularning noxush oqibatlarini oldini olish ham inobatga olindi. 
1972 yil AQSHda ilm ahlini larzaga keltirgan 1932-1972 уillar oralig‗ida 400ta 
erkakda zaxmning latent shaklini tabiiy tarzda kechishini o‗rganish bo‗yicha 
o‗tkazilgan tekshiruv natijalari chop etilgan. Binobarin, kam ta‘minlangan aholiga 
taalluqli bo‗lgan bemorlarga imkoniyat bo‗lgan holatda lozim bo‗lgan davolash 
chora-tadbirlari o‗tkazilmagan. Natijada 1974 yil AQSHda maxsus komissiya tashkil 
etilib, uning ish yakunida Belsmontning ―Ilmiy tadqiqotlar obyekti bo‗lgan odamlarni 
himoya qilish bo‗yicha etik tamoyillar va qo‗llanmalar‖ (1978) hisoboti 
tuzildi.Hozitda tibbiyot etikasi xalqaro prinsiplari mavjud. Ular shu jumladan 
qiynoqlqrdan va inson qadr qimmatini kamsitishning boshqa shakllaridan himoya 
qilish to‘g‘risidagi Deklaratsiyada ( BMT Assambleyasi 1982 y) bayon etilgan .[8] 
80-yillarning oxirida yibbiyot ba biollogiya fanlari rivojlanayotgan, ularni amalda 
qo‘llashning salbiy oqibatlari xavfi real tahdid solib turgan yillarning sharoitlarda
Evropa Kengashi umumevropa ahamiyatiga molik tegishli hujjatlarni yaratish 
to‘g‘risida qaror qabul qildi.1993 yilda Evropa Kengashining Bosh assambleyasi 
biollogiya va tibbiyotning qo‘llanilishi munosabati bilan inson huquqlari va qadr-
qimmatini himoya qilish bo‘yicha Konvensiyani qabul qilindi (jiddiy o‘zgarishlar 
kiritilganidan so‘ng matn EK Parlamenti assambleyasining majlisida 1996 yil 
noyabrda tasdiqlandi). YNESKO Bosh konferensiyasining 1997 yil11 noyabrdagi 29- 
s.da inson genomi va inson deklaratsiya to‘g‘risidagi Umumiy Deklartsiya mazkur 
tashkilotga a‘zo barcha mamlakatlar tomonidan tasdiqlandi. Tibbiy va tibbiy axloq , 
texnika vaqt o‘tishi bilan rivojlanib bu masaladagi huquqiy , axloqiy ,tibbiy 
jarayonlarni davr va zamonga moslashtirib borilishini taraqqiyotning o‘zi taqozo 
etdi.
"Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi" (Birlashgan Millat, 1948); "Jeneva 
deklaratsiyasi: shifokorning xalqaro qasamyodi" (VSMA, Bosh Assambleya 1948, 
1968, 1983); "Xelsinki deklaratsiyasi" (VVMA, Bosh Assambleya 1964, 1975, 1983, 
1989, 1989, 2000,2002); "Xalqaro tibbiyot axloqi" (VIMA, Bosh assambleya 1949, 
1968, 1983); "Insonning ishtiroki bilan biomedik tadqiqotlar bilan 
xalqaro qo'llanma" (Cyom, Jeneva, 1993); "Evropada bemor 
huquqlarini himoya qilish to'g'risida deklaratsiya" (JSST, 1994); 

---