«Научный импульс» Ноябрь, 202 1129 yo‘l transport hodisalarini kelib chiqishiga sababchi bo‘luvchi omillar

0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
To`qnas
huv
Ag`da-
rilish
Turgan
TV-ga
urilish
To`siqq
a urilish
Piyodan
i urib
yuboris
h
Velosip
echini
urib
yuboris
h
Ot
ravani
urib
yuboris
h
Hayvon
larni
urib
yuboris
h
YTH-
ning
boshqa
turlari
2019 yil
72
32
35
63
95
33
11
12
3
2020 yil
75
31
32
61
92
30
12
13
4
2021 yil
73
32
33
62
90
34
13
14
5
2022 yil
70
33
34
65
93
36
12
11
5
72 
32 
35 
63 
95 
33 
11 
12 
3 
75 
31 
32 
61 
92 
30 
12 
13 
4 
73 
32 
33 
62 
90 
34 
13 
14 
5 
70 
33 
34 
65 
93 
36 
12 
11 
5 
Yo`l transport hodisalarining turlari 

---

Международный научный журнал № 4 (100), часть 2 
«Научный импульс» Ноябрь, 202
1135 
 
yo‘nalishlar bo‘yicha qatnоv qismini alоhida yo‘l pоyida jоylashtirish;
 
ko‘rinishi ta‘minlanmagan radiusi kichik egriliklarda yo‘nalishlar bo‘yicha 
ajratuvchi xavfsizlik оrоlchalarini o‘rnatish;
 
ahоli yashaydigan jоydagi parallel ko‘chalarda bir tоmоnlamalik harakatni 
tashkil qilish;
 
chоrrahada kesishadigan yo‘llarni har xil sathda jоylashtirish;
 
bir sathda jоylashgan chоrrahalarda chapga buriladigan avtоmоbillar kutib 
turishi uchun xavfsizlik оrоlchalari (yo‘l belgi chizig‘i оrqali) yordamida kutish 
pоlоsalarini ajratish. 
Harakatni tashkil qilish uchun qaysi bir usuldan fоydalanishdan qat’iy nazar yo‘l 
belgilari, yo‘l belgi chiziqlari, yo‘l to‘siqlari va avtоmatik bоshqarish texnika 
vоsitalaridan fоydalanish lоzim bo‘ladi. Ko‘rsatilgan usullardan va texnik vоsitalaridan 
fоydalanib, u yoki bu uchastkasida harakatni tashkil qilish natijasida, harakat tezligini, 
o‘tkazish qоbiliyatini оshirish va xavfsizlikni ta’minlash mumkin. 
Harakatni tashkil qilishda bajariladigan ishlar quyidagi talablarni qоndirish kerak 
[2, 3, 4, 5]:
 
Harakat tezligini yo‘l uchastkalari bo‘ylab asta-sekin o‘zgarishini %; 
 
Haydоvchiga sutkaning har qanday vaqtida harakatlanishi uchun yo‘lning 
оldingi uchastkalarini yo‘nalishi aniq va ravshan bo‘lishini;
 
Transpоrt vоsitalarini tez va xavfsiz harakatlanishi;
 
Transpоrt vоsitalarini maksimal darajada o‘tkazishni;
 
Ekоlоgik jihatidan qulay bo‘lishini;
 
Piyodalarni qulay va xavfsiz harakatlanishi;
 
Iqtisоdiy jihatdan tejamkоr bo‘lishini.
Kuzatilgan natijalarga ko‘ra quyidagi o‘zgarishlarni kiritishni tavsiya etamiz [3, 4, 
5, 15, 16]:
 
Mavjud transport vositalari qatnaydigan avtomobil yo‘llari kuzatilganda 
avtobus haydovchilari yo‘l yoqasining duch kelgan joyida to‘xtashlari, to‘xtab turishlari 
yo‘lovchilarni hoxlagan yerda tushirishi va olib ketishi kuzatildi. Buning oqibatida 
salbiy holatlar yuzaga kelmoqda. Transport vositalarini duch kelgan yerda to‘xtashini 
oldini olish maqsadida biz quyidagilarni taklif qilamiz: avtobus haydovchilari o‘zlariga 
biriktirilgan jihozlangan zamonaviy bekatlarda to‘xtab yo‘lovchilarni tushirishlari yoki 
ortib olib ketishlari zarur [3, 4, 5, 17, 18];
 
Harakatlanuvchi ko‘chalarda hozirgi kunda kech qurinlari yurishda ko‘chalar 
yaxshi yoritilmagan, buning oqibatida har xil baxtsiz hodisalar ro‘y berib kelmoqda. 
Buning uchun ko‘chani yoritish chiroqlari bilan jihozlash kerak natijada baxtsiz 
hodisani oldini olgan bo‘lamiz [3, 4, 5, 19, 20, 21]; 
 
Yo‘nalishdagi taksilarning haydovchilari o‘zlariga belgilangan joyda to‘xtash 
o‘rniga hoxlagan yo‘l qatnov qismida to‘xtab yo‘lovchi tushirish va olib ketishi 
kuzatildi. Yo‘nalishdagi taksilarning belgilangan bekatlarda to‘xtashini ta’minlash 
kerak natijada avtobus haydovchilari halaqit bermagan bo‘lar edi [3, 4, 5, 22, 23, 24]; 

---

Международный научный журнал № 4 (100), часть 2 
«Научный импульс» Ноябрь, 202
1136 
 
Avtobuslar to‘xtab yo‘lovchi tushirish yoki ortib ketishlari uchun maxsus 
avtobus bekatlari bilan jihozlash zarur [3, 4, 5, 25, 26, 27, 32]; 
 
Ko‘chaning o‘rta polasasidan haydovchilarning tartibsiz harakatlanishi, yo‘l 
qatnov qismining duch kelgan joyidan harakatlanishi, haydovchilarning qatnov 
qismidagi yo‘l belgi chiziqlariga amal qilmasliklari natijasida yo‘l transport hodislari 
ro‘y bermoqda ushbu holatni oldini olish maqsadida qatnov qismidagi 1.3 –to‘rt undan 
ortiq harakatlanish bo‘lagi bo‘lgan yo‘llarda qarama-qarshi yo‘nalishdagi transport 
vositalari oqimini ajratuvchi chiziq o‘rniga barer beton devorlarni qo‘llash maqsadga 
muvofiq bo‘ladi [3, 4, 5, 28, 29, 30, 31]. 
Yuqoridagilarga haydovchilar, piyodalar va piyoda bolalar amal qilishsa har xil 
baxtsiz hodisalarni oldini olgan bo‘lamiz.