Navoiy Davlat Konchilik Instituti Konchilik fakulteti 9b-17okiguruh talabasi Samadov Shoxruxning ''Xavfsizlik qoidalari'' fanidan prezentatsiyasi

Navoiy Davlat Konchilik Instituti Konchilik fakulteti 13A-20 KI guruh talabasi IBODULLAYEV INOMJONNING “Metrologiyava standartlashtirish'' fanidan tayyorlagan taqdimoti

Bajardi: IBODULLAYEV. I

Qabul qildi: Sodiqov.B

Mavzu:

Sarf o'lchash asboblari.

Reja:

1.Sarf va miqdor to’g’risida umumiy ma‘lumotlar.
2. Bosim farqlari o’zgaruvchan sarf o’lchagichlar
Sarf, bu ma‘lum moddaning miqdori vaqt birligida quvo’rning o’tkazgich kesimidan o’tishini ifodalaydi. Sarf ikki turga bo’linadi: hajmiy sarf va massaviy sarf.Hajmiy sarf Qh (м3/сек), (м3/соат) va boshqalar bilan o’lchanadi. Massaviy sarf Qm (kg/s), (kg/soat), (tonna/soat) va boshqalar bilan o’lchanadi.
Sarf o’lchagichlarning eng ko’p tarqalgan quyidagi turlari mavjud:
1) Bosim farqlari o’zgaruvchan sarf o’lchagichlar.
2) Bosim farqlari o’zgarmas sarf o’lchagichlar.
3) Tezlik bosimli sarf o’lchagichlar.
4) O’zgaruvchan satxli sarf o’lchagichlar.
5) Induksion sarf o’lchagichlar.
6) Ultratovushli sarf o’lchagichlar.
7) Kalorimetrik sarf o’lchagichlar.
8) Ionizatsion sarf o’lchagichlar.
Bosim farqlari o’zgaruvchan sarf o’lchagichlar. Quvur o’tkazgichlardagi suyuqlik, gaz va bug’ sarfini bosim farqi bo'yicha o’lchash usuli keng tarqalgan va yaxshi o’rganilgan. Sarfni bosim kamayishi o’zgaruvchan sarf o’lchagichlar orqali o’lchash usuli modda potensial energiyasining quvur o’tkazgichdagi toraygan qismidan o’tishidagi o’zgarishiga asoslangan. Dastlabki o’zgartgich vazifasini bajaruvchi toraytirish qurilmasi quvur o’tkazgichda o’rnatilib, mahalliy torayishni hosil qiladi. Modda kesimning toraygan joyidan o’tayotganida uning tezligi oshadi.Tezlikning binobarin, kinetik energiyaning ortishi oqimning toraygan kesimdan o’tishida potensial energiyaning kamayishiga olib keladi. Demak, toraygan kesimdagi statik bosim uning avvalgi kesimidagi bosimdan kam bo’ladi. Shunday qilib, modda toraytirish qurilmasidan o’tishida bosimlar farqi ΔР=Р2 mavjud bo’ladi.

Venturi suv o`lсhagiсhi

Bu bosimlar farqi oqim tezligi va suyuqlik sarfiga bog’liq. Demak, toraytirish qurilmasi hosil qilgan bosimlar farqi quvuro’tkazgichdan o’tgan modda sarfining o’lchovi bo’lishi mumkin. Sarfning sonli qiymati esa difmano metr o’lchagan ΔР bosimlar farqi bo’yicha aniqlanadi.Suyuqlik, gaz va bug’larning sarfini o’lchash uchun toraytirish qurilmasi sifatida standart diafragma lar, soplolar, Venturi soplosi va Venturi quvuri ishlatiladi.Teshikning markazi quvuro’tkazgich o’qida yotishi kerak.Venturi soplosi qisqa silindrik qismga o’tuvchi silindrik krish o’tuvchi silindrik kirish qism va kengayuvchi konus diffuzor qismdan iborat. Toraytirish qurilmasining bunday shaklida, chiqish diffuzori mavjudligi tufayli, bosim sarfi diafragma va soplodagi bosim sarfiga nisbatan ancha kam. va bosimlar Venturi soplosining ichki bo’shlig’i bilan aylana bo’yicha joylashgan teshiklar orqali, bog’langan xalqa kameralar yordamida tanlanad.
Foydalanilgan adabiyotlar.
1. Islom Karimov. O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida. Toshkent, O’zbekiston,1997.
2. B.E.Muhamedov Metrologiya. Texnologik ko’rsatkichlarini o’lchash usullari va asboblari Toshkent, - O’qituvchi. 1991..