Navoiy davlat konchilik va texnalogiyalar universiteti Energetika (tarmoqlar bo’yicha) fakulteti Mustaqil ish

Navoiy davlat konchilik va texnalogiyalar universiteti
Energetika (tarmoqlar bo’yicha) fakulteti


Mustaqil ish

Mavzu: ________________________________________________

Guruh: ____________________ Bajardi: ____________________

Tekshirdi: __________________
Navioy 2023
Quyosh batareyasining foydali ish kayffisentini bajarish
Reja:
1.Quyosh batareyalari haqida ma’lumot.
2.Quyosh batareyasining ishlash printsipi va tuzilishi.
3. Quyosh batareyasini foydali ish kayffisentini bajarish.
4. Quyosh batareyasi tizimining turlari ac va dc kuchlanishli juftliklar
6. Xulosa
7. Foydalanilgan adabiyot


1.Quyosh batareyalari haqida ma’lumot quyosh nuri 21-asrda atrof-muhit va energiya echimlariga global miqyosda hissa qo'shadigan qayta tiklanadigan energiya manbalaridan biridir. Quyosh nuridan iloji boricha samarali foydalanish uchun, amaliy foydalanish uchun arzon narxlardagi va samarali quyosh batareyalari faol ishlab chiqilgan.
Quyosh batareyasi yoki fotovoltaik hujayra fizik va kimyoviy hodisa bo'lgan fotovoltaik effekt orqali yorug'lik energiyasini to'g'ridan-to'g'ri elektr energiyasiga aylantiradigan elektr asbobdir. Bu elektr toki, oqim, kuchlanish yoki qarshilik kabi yorug'lik ta'sirida o'zgarib turadigan qurilma sifatida aniqlangan fotoelektrik hujayraning shakli. Shaxsiy quyosh batareyalari qurilmalari modullarni shakllantirish uchun birlashtirilishi mumkin, aks holda ular quyosh panellari deb nomlanadi. Umumiy bitta kavşaklı silikon quyosh batareyasi, taxminan 0,5 dan 0,6 voltgacha bo'lgan ochiq kontaktlarning zanglashiga olib kelishi mumkin quyosh batareyasi yarim oʻtkazgichli fotoelementlarga asoslangan tok manbai quyosh radiatsiyasi energiyasini bevosita elektr energiyasiga aylantiradi. Quyosh batareyasi Elementlarining ishlashi ichki fotoeffekt hodisasiga asoslangan. Dastlabki quyosh elementini 1953-1954 yillarda AQSH olimlari G.Pirson, K.Fuller va D.Chapinlar ishlab chiqishgan.
Quyosh batareyasining quvvati yarimoʻtkazgich materialiga, quyosh elementining konstruktiv xususiyatiga va batareyadagi elementlar soniga bogʻliq. Quyosh elementlari tayyorlashda kremniy §1, galliy Oa, mishyak Az, kadmiy Syo, oltingugurt 5, surma 8, tellur Te asosidagi materiallardan foydalaniladi. Quyosh batareyasi odatda usti yaltiroq qopla-mali yassi panel koʻrinishidagi quyosh elementlaridan tayyorlanadi. Batareyadagi quyosh elementlari soni bir necha ming donagacha, panelining sathi oʻnlab m2, tok kuchi yuzlab a, kuchlanishi oʻnlab V, generator quvvati bir necha oʻn kVt gacha boradi. Quyosh xujayralari, quyosh nuri yoki sun'iy nur bo'lishidan qat'i nazar, fotovoltaik deb ta'riflanadi. Energiya ishlab chiqarishdan tashqari, ular fotodetektor sifatida (masalan, infraqizil detektorlar), ko'rinadigan diapazon yaqinida yorug'likni yoki boshqa elektromagnit nurlanishni aniqlash yoki yorug'lik intensivligini o'lchash uchun ishlatilishi mumkin.
Fotovoltaik (PV) kameraning ishlashi uchta asosiy fazilatni talab qiladi. Elektron teshik juftlarini yoki eksitonlarini hosil qiluvchi yorug'likning yutilishi. Qarama-qarshi turdagi zaryad tashuvchilarni ajratish. Ushbu tashuvchilarni tashqi kontaktlarning zanglashiga olib chiqish.
Bunga javoban, quyosh issiqlik kollektori to'g'ridan-to'g'ri isitish uchun yoki issiqdan bilvosita elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun quyosh nurlarini olish orqali issiqlikni beradi. Boshqa tomondan, "fotoelektrolit xujayrasi" (fotoelektrik kimyoviy hujayra) yoki fotovoltaik hujayra turiga (masalan Edmond Becquerel tomonidan ishlab chiqilgan va zamonaviy bo'yoq bilan sezgir quyosh batareyalari) yoki suvni to'g'ridan-to'g'ri vodorod va kislorodga ajratadigan moslama. faqat quyosh nuridan foydalanish.
Quyosh batareyalari to'plamlari "quyosh issiqlik moduli" yoki "quyosh issiq suv paneli" dan ajralib turadigan, quyosh nurlaridan elektr energiyasini ishlab chiqaradigan quyosh modullarini yaratish uchun ishlatiladi. Quyosh massivi quyosh energiyasidan foydalangan holda quyosh energiyasini ishlab chiqaradi.
Perovskit quyosh xujayralari bu faol qatlam sifatida perovskit tarkibli materialni o'z ichiga olgan quyosh xujayralari. Ko'pincha, bu eritma bilan ishlov berilgan gibrid organik-noorganik qalay yoki qo'rg'oshin halidi asosidagi materialdir. Samaradorlik 2009 yilda birinchi marta ishlatilganda 5% dan 2019 yilda 25% ga oshdi, bu ularni juda tez rivojlanayotgan texnologiya va quyosh batareyalari sohasidagi dolzarb mavzudir.
Perovskit quyosh batareyalari miqyosi juda arzon bo'lishi taxmin qilinmoqda, bu esa ularni tijoratlashtirish uchun juda jozibali variantga aylantiradi. Hozirga qadar ko'plab tadqiqot guruhlari bu muammoni hal qilish usullarini o'rganayotgan bo'lsalar-da, perovskitli quyosh batareyalarining ko'p turlari tijoratlashtirish uchun etarli darajada barqarorlikka erisha olmadilar.
Bo'yoq sezgir quyosh batareyalari (DSSCs) arzon narxlardagi materiallardan tayyorlanadi va ishlab chiqarish uskunalariga ehtiyoj sezmaydi, shuning uchun ularni DIY uslubida qilish mumkin. Katta hajmda, bu eski holatli hujayrali dizaynlarga qaraganda ancha arzon bo'lishi kerak. DSSC-ning moslashuvchan plitalari ishlab chiqarilishi mumkin va uning konversiyalash samaradorligi eng yaxshi yupqa qatlamli hujayralardan kam bo'lsa-da, uning narxi / ishlash koeffitsienti, qazilma yoqilg'ining elektr energiyasini ishlab chiqarishda raqobatlashishi uchun etarli bo'lishi mumkin.
Kvantli nuqta bo'lgan quyosh xujayralari (QDSCs) Gratzel xujayrasi yoki bo'yoq sezgir quyosh xujayralari arxitekturasiga asoslangan, ammo kvant nuqtalarini (CdS, CdSe, Sb 2S3, PbS va boshqalar) hosil qilish uchun etarli darajada kichik bo'lgan kristalli hajmli to'qima yarimo'tkazgichli nanopartikullardan foydalanadi. va hokazo), yorug'lik yutgichlar sifatida organik yoki organometallik bo'yoqlar o'rniga. Cd va Pb asosidagi birikmalar bilan bog'liq bo'lgan toksikligi tufayli rivojlanishda bir qator "yashil" QD sezgirlashtiruvchi materiallar mavjud (CuInS2, CuInSe2 va CuInSeS kabi).
QD hajmini kvantlash shunchaki zarrachalar hajmini o'zgartirib, tarmoqli bandini sozlashga imkon beradi. Ular shuningdek yuqori yo'qolib ketish koeffitsientlariga ega va ko'p marotaba eksiton hosil bo'lishi mumkinligini ko'rsatdilar.
Organik quyosh xujayralari va polimer quyosh xujayralari ingichka plyonkalardan (odatda 100 nm) tashkil topgan, masalan, polifenilen vinilen va mis ftalosiyanin (ko'k yoki yashil organik pigment) kabi kichik molekulali birikmalar va uglerod fullerenlari va fulleren lotinlari kabi polimerlar. PCBM sifatida.

Ularni suyuq eritmadan qayta ishlash mumkin, bu esa oddiy, rulonga o'ralib bosib chiqarish jarayonini taklif etadi, bu esa arzon va keng miqyosli ishlab chiqarishga olib keladi. Bundan tashqari, ushbu hujayralar mexanik moslashuvchanlik va bir martalik foydalanish muhim bo'lgan ba'zi dasturlar uchun foydali bo'lishi mumkin. Hozirgi hujayralar samaradorligi juda past va amaliy qurilmalar deyarli mavjud emas.

Supero'tkazuvchilar polimerlardan foydalangan holda hozirgi kunga qadar energiya tejash samaradorligi noorganik materiallarga nisbatan juda past. Biroq, Konarka Power Plastik 8,3% samaradorlikka erishdi va 2012 yilda organik tandem hujayralari 11,1% ga etdi.

2013 yildan beri Xitoy quyosh fotoelektrlari (PV) dunyodagi etakchi o'rnatuvchisi bo'lib kelmoqda.
-2018 yil sentyabr holatiga ko'ra, dunyodagi quyosh fotoelektrik modullarining oltmish foizi Xitoyda ishlab chiqarilgan.
-2018 yil may oyi holatiga ko'ra dunyodagi eng katta fotovoltaik zavod Xitoyning Tengger cho'lida joylashgan.
-2018 yilda, Xitoy keyingi 9 mamlakatni birlashtirganidan ko'ra ko'proq fotovoltaik o'rnatilgan quvvatni (GW) qo'shdi.
-Q.6., asosan, kosmonavtika, Yer sunʼiy yoʻldoshlari apparatlarini elektr energiyasi bilan taʼminlashda foydalaniladi. Yerda esa Quyosh batareyasi koʻchma avtomat radiostansiyalari va radiopriyomniklarda tok manbai sifatida ishlatiladi. Oʻzbekistonda quyosh energiyasidan foydalanish masalalari bilan Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi Fizika-texnika institutipya. shugʻullaniladi.