Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti energo-mexanika fakulteti

3.Amperometrik titrlash.
Usul elektrokimyoviy yacheyka elektrodlariga kuchlanish (potensial) berilganda eritma konsentratsiyasiga bog‘liq ravishda tok kuchi o‘zgarishini o‘lchashga asoslangan. Ilkovich tenglamasiga muofiq:
Jg = K· C
polyarografik yacheykadagi diffuziya toki polyarografik fa’ol moddaning konsentratsiyasi ortgan sari orta boradi.² Jg ~ C
Titrlash jarayonida modda konsentratsiyasining o‘zgarishi bilan tok kuchi ham o‘zgarib, bog‘liqlik grafigidagi keskin burilish bo‘yicha ekvivalent miqdordagi titrant hajmi topiladi. Titrlanuvchi modda X va titrant T tabiatiga ko‘ra amperometrik titrlash egrilari turli ko‘rinishda bo‘lishi mumkin.



1. X-p.f 2. X-f.emas 3. X,T faol 4. X,T f.emas
T f.emas T-faol
Qo‘llanadigan elektrodlar:
Indikator: Standart:
tomchi – Hg 1. kalomel
Pt, grafit 2. AgCl
Avzalligi:
Yuqori aniq ~ 0,1%
Rangli loyqa eritma tahlili;
Sezgir (10^-6 m/l gacha)
Selektiv
Avtomatlashtirish imkoni.
4.Kulonometriya.
Usul elektrokimyoviy jarayon natijasida elektrodda ajralgan modda massasi elektroliz uchun sarflangan elektr miqdoriga to‘g‘ri proporsionaldir. Faradey qonuniga ko‘ra:
m = MJt / nF
M – modda mol massasi, n – elektr soni, F- Faradey soni (kl / mol), t – elektroliz vaqti (sekund), J – elektr toki (amper)
Q onun tok miqdori 100% tahlil qilinuvchi moddaning o‘zgarishi uchun sarflanganda o‘z kuchiga ega.
Ish tartibi:
Elektrolit uchun kerakli potensial tanlanadi;
Tok o‘ta boshlagan vaqt belgilanadi;
Elektrokimyoviy o‘zgarish tugagan vaqt aniqlanadi.



Avzalligi:
Uchuvchan moddalar aniqlanishi mumkin;
Aniqligi yuqori (10^-5mol/l);
Selektiv
Kamchiligi: vaqt va mexnat talab etadi.

Xulosa:

Elektrokimyoviy analiz usullari — moddalarni elektr toki yordamida tekshirishga asoslangan kimyoviy analiz usullari majmui. Amalda elektrokimyoviy analizning elektroliz (elektrogravimetrik analiz, ichki elektroliz, metallarni kontakt almashtirish — sementatsiya, polyarografik analiz) va titrimetrik (ampermetrik, konduktometrik, potensiometrik titrlash) usullaridan foydalaniladi.Elektrogravimetrik analiz elektroliz natijasida hosil boʻlgan elementning massasini aniqlashga asoslangan. U, asosan, rangli, ogʻir va baʼzan qora metallarni miqdoriy aniqlashda yoki ularni bir-biridan ajratishda qoʻllanadi. Ichki elektroliz usuli turli materiallar tarkibidagi metallar miqdorini aniqlashda qoʻllanadi. Metallarni kontakt almashtirish (sementatsiya) usulidan modda tarkibida juda oz miqdorda uchraydigan metallarni ajratib olishda va ularning konsentratsiyalarini oshirishda foydalaniladi. Polyarografik usulda analiz qilinishi zarur boʻlgan modda eritmasi simob tomchilardan iborat katod yordamida elektroliz qilinadi. Bunda modda sifat va miqdoriy jihatdan analiz qilinadi. DC polarografiya usulining sezgirligi bir qator shovqinlarning mavjudligi bilan cheklanadi, ularning asosiysi sig'imli oqimdir. O'zgaruvchan tok polarografiyasi usuli to'g'ridan-to'g'ri oqimga nisbatan yuqori sezuvchanlikni beradi.O'zgaruvchan tok polarografiyasida, sekin o'zgaruvchan polarizatsiya kuchlanishiga qo'shimcha ravishda, elektrokimyoviy hujayraga kichik amplitudali o'zgaruvchan kuchlanish ham qo'llaniladi. Bu impulsli kuchlanishning har bir yarim davrining oxirida hujayra oqimlarini vaqtni tanlash orqali kapasitiv oqimlarning ta'sirini sezilarli darajada kamaytirish imkonini beradi.Hujayradan o'tadigan o'zgaruvchan tok kuchining ishchi elektrod potentsialining kattaligiga bog'liqligining grafigi o'zgaruvchan tok polarogrammasi deb ataladi. Agar eritmada qaytaruvchi (oksidlovchi) modda mavjud bo'lsa, polarogrammada balandligi o'rganilayotgan moddaning konsentratsiyasiga va maksimalning o'qdagi holatiga mutanosib bo'lgan aniq maksimal (cho'qqi) olinadi. qutblanish kuchlanishlari tahlil qilinayotgan moddaning tabiatini xarakterlaydi (4.9-rasm). Qaytariladigan jarayonlar uchun o'zgaruvchan tok polarogrammasidagi tepalikning pozitsiyasi to'g'ridan-to'g'ri oqim polarogrammasining yarim to'lqin potentsialiga to'g'ri keladi.Agar eritma bir nechta komponentlarni o'z ichiga olsa, u holda polarogramma mos ravishda bir nechta cho'qqilarga ega bo'ladi, ularning har biri uning tarkibiy qismini sifat va miqdoriy jihatdan aniqlaydi.

Foydanilgan adabiyotlar:

1. Ryan TH (1984) Electrochemical Detectors, Plenum Press, New York
2. Rucki RJ (1980) Electrochemical Detectors for Flowing Liquid Systems, Talanta 27: 147
3. Љtulik K, Pacбkovб V (1982) Electrochemical Detection in High-Performance Liquid Chromatography, CRC Critical Reviews in Analytical Chemistry 14 (Issue 4): 297
4. Љtulik K, Pacбkovб V (1991) Electrochemical Detection Techniques in High-Performance Liquid Chromatography, J Electroanal Chem 129: 1
5. Johnson DC, Weber SG, Bond AM, Wightman RM, Shoup RE, Krull JS (1986) Electroanalytical Voltammetry in Flowing Solutions, Anal Chim Acta 180: 187

1. 
   1Xaritonov Yu.Ya., Yunusxodjaev A.N., Shabilalov A.A., Nasirdinov S.D. «Analitik kimyo. Analitika». Darslik. Fan. T. 2008. 1 - jild (lotinda)
   

2. 
   2Xaritonov Yu.Ya., Yunusxodjaev A.N., Shabilalov A.A., Nasirdinov S.D. «Analitik kimyo. Analitika». Darslik. Fan. T. 2008. 1 - jild (lotinda)