Toshkent davlat texnika universiteti geologiya-qidiruv va kon-metallurgiya

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI
GEOLOGIYA-QIDIRUV VA KON-METALLURGIYA
FAKULTETI
“Konchilik ishi” kafedrasi
Mirzaliyev Sharofiddin Shavkatjon o`gli
SIANLI ERITMALARDAN OLTINNI SEMENTATSIYA USULIDA AJRATISHNING TEXNOLOGIK SXEMASINI TANLASH, ASOSLASH VA HISOBLASH
5311600 – “Konchilik ishi (foydali qazilmalarni boyitish)” ta’lim
yo‘nalishi bo‘yicha bakalavr darajasini olish uchun
BITIRUV MALAKAVIY ISHI

	Bajardi:		Mirzaliyev Sh.Sh
		(imzo)
	Kafedra mudiri:		prof. Hayitov O.G‘.
		(imzo)
	BMI rahbari (lari):		dots. Umarova I.K
		(imzo)

Toshkent-2023

TASDIQLAYMAN “Konchilik ishi” kafedra mudiri prof. O.G‘. Hayitov _____________________ 2023 yil «___» ________

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI


TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI
GEOLOGIYA-QIDIRUV VA KON-METALLURGIYA
FAKULTETI


BITIRUV MALAKAVIY ISHI BO‘YICHA TOPSHIRIQ


Talaba: Mirzaliyev Sh Sh


1. Bitiruv ishining mavzusi: SIANLI ERITMALARDAN OLTINNI SEMENTATSIYA USULIDA AJRATISHNING TEXNOLOGIK SXEMASINI TANLASH, ASOSLASH VA HISOBLASH
2023 yil «__» kafedra majlisida ma’qullangan. Bayonnoma №___

1. 
   Bitiruv ishini tоpshirish muddаti:10.06.2017
   

2.Bitiruv ishini bаjаrishgа dоir bоshlаng’ich mа’lumоtlаr: Bоyitish fаbrikаsining ishlаb chiqаrish unumdоrligi 1 mln tоnnа yiligа. Rudadagi oltinning miqdori 3 g/t. Tegirmonda aylanuvchi yuk 250 %. Bo’tananig zichligi 50 %. Ruh changining sarfi 10-30 g/t.
3. Hisoblash - tushuntirish yozuvlarining tarkibi (ishlab chiqiladigan masalalar ro‘yxati)
1) Kirish;
2) 1-qism, Oltin va oltinli rudalarning hususiyatlari
3) 2-qism, Oltinni sianli eritmalardan cho’ktirib ajratish nazariasi
4) 3-qism, Texnologik hisoblar;
5) 4-qism, Hayot faoliyati xavfsizligi ;
6) 5-qism, Texnik-iqtisodiy qism
7) Xulosa
8) Adabiyotlar ro‘yxati
4. Grafik ishlar ro‘yxati (chizmalar nomi aniq ko‘rsatiladi) Prezintatsiya
5. Bitiruv ishi bo‘yicha maslahatchi (lar)

№	Bo‘lim mavzusi	Maslahatchi o‘kituvchi F.I.SH.	Imzo, sana
			topshiriq berildi	topshiriq bajarildi
1.	Texnologik hisoblashlar	Umarova I.K.	29.04.2023	06.05.2023
2.	Iqtisodiy xisoblashlar	Umarova I.K.	08.05.2023	27.05.2023
3.	Hayot faoliyat xavsizligi	Umarova I.K.	27.05.2020	01.06.2023

6.Bitiruv ishini bajarish rejasi

№	Bitiruv ishi bоskichlаrni nоmi	Bаjаrish muddаti (sаnа)	Tеkshiruvdаn o’tkаnlik bеlgisi
1	Kirish.Оltinli rudаlаrning tаsnifi, xususiyatlari	29.04.2023- 03.05.2023.
2	Oltinni sianli eritmalardan cho’ktirib ajratish nazariasi	06.05.2023-20.05.2023
3	Tехnоlоgik hisоblаr	24.05.2023.-25.05.2023.
4	Hаyot fаоliyati хаvfsizligi	25.05.2023 – 29.05.2023
5	Iqtisоdiy хisоblаr	01.06.2023 –02.06.2023
6	Xulosa

Topshiriq berilgan sana: 29-aprel 2023 yil
Bitiruv ishi rahbari: ___________________Umarova I.K
(imzo)


Topshiriqni bajarishga oldim:__________________ Mirzaliyev Sh.Sh

MUNDARIJA

	Kirish …………………………………………………….	6
I bob.	OLTINNING HUSUSIYATLARI ………………………	8
I.1.	Nodir metallarniis hlab chiqarish tarixi va rivojlanishi............	8
I.2.	Oltinni fizik-kimyoviy xossalari…………………….……	10
I.3.	Oltinni minerallari…………………………………..……	11
I.4.	Oltin ruda konlari…………….………………….……….	12
I.5	Chodak oltin saralash fabrikasi……………………………	13
I.6.	Jahon miqiyosida O`zbekiston oltinining holati..…………	15
II.bob.	TEXNOLOGIK BO`LIM ……………………..………….	17
II.1.	Yanchish jarayonlarining nazariyasi ………………...……	17
II.2	Oltin rudalarini siyanlash jarayonlari……………………...	19
II.3	Oltinni siyanli eritmalardan co`ktirib ajratish……………...	21
II.4	Sianli eritmalarni tindirish………………………………….	24
II.5	Oltin ruxli cho`kmalarga ishlov berish……………………..	26
III.bob	TEXNOLOGIK XISOBLASLAR…………………………..	28
III.1	Yanchish sxemasi……………………………………………	28
III.2.	Yanchishning shlam sxemasini hisoblash …………………..	29
III.3.	Yanchish jarayonini va sianlashga yuboriladigan bo’tana xajmini hisobla……………………………………………….	31
III.4.	Quyultirgichlarni hisoblash …………………………………	36
III.5.	Sianlash jarayonini hisoblash. ................................................	36
III.6.	Filtrlash sxemasini hisoblash ………………………………	37
III.7.	Cho’ktirishni hisoblash ………………………….................	38
III.8	Quyultirgichlarni xisoblash………………………………….	39
III.9.	Filtrlash uchun dastgoxlarni hisoblash va tanlash …………..	39
IV bob.	HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI …………………......	40
IV.1.	Sianidlar bilan ishlashdagi xavfsizlik choralari ……………..	40
IV.2.	Boyitish fabrikalrini shamollatish …………………………...	40
IV.3.	Shovqinga qarshi kurash .........................................................	41
IV.4.	Changga qarshi kurash ………………………………………	43
IV.5.	Yorug’likning tavsiflari va o’lchov birliklari ………………..	43
IV.6.	Elektr xavfsizligi …………………………………………….	44
IV.7.	sanoat korxonalarining elektr xavfi bo’yicha sinflarga bo`linishi …………………………………………………….	44
V.bob	Texnik iqtisodiy jixatlar.........................................	45
	XULOSA……………………………………………………..	47
	Foydalanilgan adabiyotlar.......................................................	48
	Ilovalar………………….........................................................	50

KIRISH
Bugungi kunda davlat va jamiyat qurilishi sohasida mamlakatimiz oldida o’zining miqiyosi va qamroviga ko’ra ulkan vazifalar turibdi. Jahon moliyaviy –iqtisodiy inqirozi hali –beri davom etayotgan oғir bir sharoitda iqtisodiyotimizning yanada barqaror rivojlanishini ta’minlash, uni diversifikatsiya va modernizatsiya qilish, ishlab chiqarishni texnik qayta jihozlash borasidagi ishlarni izchil davom ettirishimiz zarur.
Konchilik sanoatida mavjud texnologiyalarning samaradorligini tushirmaslik, hamda rivojlanish yo’lida texnologik jarayonlarni modernizatsiyalash maqsadida takliflar kiritish ko’zda tutilmoqda. Respublikamizning Birinchi Prezidenti I.A. Karimov ta’kidlaganlaridek, bu masalalarni zamon shiddati va davr talablari asosida muntazam o’zgartirib borish talab etiladi.
Respublikaning foydali qazilmalaridan oqilona foydalanish dolzarb masala hisoblanadi. U atrof – muhitni muxofaza qilishning bosh omillaridan biridir. Foydali qazilmalarni qazib olish va qayta ishlash chog’ida katta isrofgarchiliklarga yo’l qo’yilmoqda. Eskirgan uskunalarni almashtirish, yangi texnologiyalarni joriy etish, ayrim sexlar, uchastkalar va butun boshli zavodlarni rekonstruksiyalash asosida foydali qazilmalarni sanoat usulida yanada to’liq va oqilona qazib olish muhim masala bo’lib turibdi[2].
Atrof muhitni muxofaza qilish nuqtai nazaridan qaralganda, tog’ kon sanoati chiqindilarini o’zlashtirishni yanada kengaytirish hamda buzilgan erlarni qayta yaroqli holga keltirish muxim ahamiyat kasb etadi.
O’zbekiston iqtisodiy islohotlarni boshidan kechirar ekan, mustaqillikning dastlabki kunlaridanoq u o’zining imkoniyatlaridan foydalanish, iqtisodiyotni, ishlab chiqarishni dunyodagi eng ilg’or texnologiyalar asosida izchillik bilan rivojlantirishni maqsad qilib oldi. Ayni paytda mamlakatimizda bir necha o’n minglab qo’shma korxonalar faoliyat ko’rsatmoqda. Sanoat korxonalarining ishlab chiqarish texnologiyasi butunlay o’zgarib bormoqda. Natijada xom ashyo bazasidan oqilona foydalanib o’z-o’zimizni ta’minlash va xorijga tayyor mahsulot chiqarish xajmi tobora ortmoqda. Mazkur o’zgarishlar korxonalarni yangilash va texnik qayta jihozlashga mamlakatning boy tabiiy va mineral xomashyo salohiyatidan to’la va samarali foydalanishga, eksportga moslashgan va import o’rnini bosuvchi mahsulotlar ishlab chiqaradigan quvvatlarni barpo etishga qaratilmog’i zarur[3].
O’zbekiston qimmatbaho va nodir metallar- sof oltin, kumush , uran va boshqa noyob metallar zahiralari hamda ularni qazib chiqarish jihatidan ham ajralib turadi. Respublikamizda 30 dan ortiq oltin konlari topilgan, ulardagi oltin zahiralari 4 ming tonnadan ortadi. Qazib chiqariladigan oltinning umumiy xajmi jihatidan respublikamiz MDH mamlakatlari orasida ikkinchi o’rinda, jahonda sakkizinchi o’rinda, axoli jon boshiga oltin qazib chiqarish jihatidan esa beshinchi o’rinda turadi. O’zbek oltinining sifati eng yuqori jahon andozalariga mos keladi, o’zbek oltini uch marta xalqaro sovrinni olishga sazovor bo’lgan.
Xozirda yangi ishlab chiarish quvvatlarini yaratish, mavjudlarini modernizatsiya qilish, texnik va texnologik jihatdan yangilash bo’yicha umumiy qiymati 2 trillion 400 mln so’mlik investitsiya loyihasini amalga oshirish rejasi tuzilmoqda[1].
Xullas, Respublikamiz iqtisodyotini yuqori darajaga ko’tarishda oltinning o’rni beqiyos. Rudadan oltin ajratib olish texnologiyalari xilma-xilligi bilan ajralib turadi. Qaysi texnologiyani tanlash oltinli rudalarning xususiyatiga, moddiy tarkibiga, oltin zarralarini o’lchami va h.k larga bog’liq. Mening bitiruv malakaviy ishim sianli eritmalardan oltinni sementatsiya usulida ajratishning texnologik sxemasini ishlab chiqish va hisoblashga bag’ishlangan