Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti konchilik fakulteti

AYLANADIGAN JISMLARNI STATIK BALANSLASH

Ishning maqsadi: Silindrsimon shakldagi aylanuvchi detallarni statik muvozanatlash usuli bilan tanishish.


Qisqacha nazariy ma'lumotlar

Balanslash deganda mexanizmlarning muvozanatlashuvi tushuniladi. Tez aylanadigan mashina qismlarni muvozanatda bo'lmasligi mashina tayanshiga zararli dinamik kuch paydo bo`ladi. Ularni to`g`rilash uchun balanslashdan foydalaniladi. Uning uchun massalar tekshirilib, unga qarshi qo`shimcha massalar qo`shiladi. Ikki xil balanslash turi bor: dinamik va statik. Dinamik balanslash muvozanatlashtiruvchdetallari (rotorlar, turbinalar, miller, mil, va hokazo).

statik muvozanatlash uchun maxsus detallar ishlab chiqariladi. statik muvozanatlovchi detallar ning og`irlik markazi aylanish o'qida yotadi. Statik balanslash uchun jismga ixtiyoriy qo`shimcha massa qo`shiladi.


Laboratoriya uskunasining tavsifi

Tajriba uchun TMt - 05M qurilmasi silindrsimon shakldagi aylanuvchi detali.

statik muvozanatlash uchun mo'ljallangan. Qurilma TMM - 05M (1-rasm) ish stoli plita 1dan iborat bo'lib va ularning ustiga to'rtta qo'llab-quvvatlaydi 2 tayach yordamida 4 tomoni mahkamlangan.
ularning balandligini moslovchi 3 vint va ikki parallel prizmalar 4 ikki tayanchga gorizontal tekislikda joylashgan.Yon tomonda Prizmalardan biriga 5 vizirga1 mm li bo'linish bilan chiziqli shkala ko`rsatilgan. Prizma yo`nalishi bo`ylab aylanuvchi 6 - rotor harakatlanadi. Rotor yuzasiga da 12 ta silindr shaklidagi bo`shliq mavjud 7 vintlar bilan mahkamlangan. Rotor o'qi 8prizmalarning chetlariga o'rnatilgan.

1 - plastinka;

2 - tayanch
3. Balandlikni moslovchi vint tayanchi;
4 - prizma;
5 - ko'rish;
6 - rotor;

7 - rotorli vint;
8 - rotor o'qi.


Ish tartibi


Vazifa 1. TMT - 05M qurilmasi bilan tanishish:
1.1. Qurilmaning asosiy detallari va tarkibiy qismlari bilan tanishib chiqing. TMT - 05M qurilmasi sxemasini daftaringizga chizing.
1.2. TMT - 05M qurilmasida statik muvozanatlash detallari qismlari bilan tanishish.
Agar rotorning og'irligi markazi prizma qirralariga o'rnatilgan TMt - 05M, aylanish o'qi bilan mos kelmasa - rotor muvozanatda bolmaydi. Barqaror holatda emas.Muvozanatda bo`lmagan rotor prizmalarning qirralarini bo'ylab yura boshlaydi qachonki uning og`irlik markazi C nuqta holatiga kelmaguncha. Rotorning og`irlik markazi AC diametrda vertikal holatda bo`ladi.

Rotorni muvozanatlash uchun C nuqtaga qarama- qarshi joylashgan nuqtalariga qo`shimcha massa qo`shiladi.Og`irlik markazini aniqligini oshirish uchun rotor bir necha marta 90<sup>0</sup> o`ngga va chapga aylantirilib ko`riladi. Rotor to`xtaganda yuqori A₁ va A₂ belgilab olinadi. Nuqta A esa belgilangan nuqtalar o`rtasida joylashadi.

TMT - 05M qurilmasida bilan balanslashda bu rotorni A nuqtasida (og`irlik markazi qarshisida) qarama – qarshi komplekt bo`shliqlariga massa qo`shiladi. Rotorning ixtiyoriy 12 bo`shliqlaridan bir nechtasiga massa qo`shish mumkin.
Ayrim paytda tajribani oson o`tkazish uchun bo`shliq o`rniga plastilindan foydaliniladi. Rotorning og`irlik markaziga qarama – qarshi nuqtalariga plastilin yopishtiriladi. .Prizma qirralariga turgan rotorni plastilin massasi muvozanatlaydi. Rotor bo`shliqlariga qo`shiladigan massani plastilin bilan almashtirish mumkin.