Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti
Download 3.43 Mb. Pdf ko'rish
|
1-курс. КИ лаборатория 2-сем. (узб)
|
Nivelirni nuqtaga markazlashtirish va gorizontal holatga keltirish 43 1) Nivelirning mahkamlash vintiga shovun ilinadi. 2) Mahkamlash vinti yengil bo‘shatilib, shovun nuqta bilan to‘g‘ri turganicha asbob shtativ ustida sekin suriladi. 3) Shovun nuqta bilan to‘g‘ri turgandan so‘ng mahkamlash vinti mahkamlanadi. 4) A va B ko‘tarish vintlarini bir vaqtning o‘zida rasmda ko‘rsatilgandek, sharsimon adilakdagi havo pufakchasi (T) bilan kesishguncha buraladi. 5) C ko‘tarish vinti rasmda ko‘rsatilgandek, sharsimon adilakdagi havo pufakchasi markazga kelganicha buraladi. Nivelirni tekshirish. Shtativdagi metal va yog‘och qismlarining birlashgan qismlari mustahkam qotirilgan bo‘lishi kerak. Buning uchun mahkamlash kaliti orqali vintlar tortib chiqiladi. Niveliri quyidagi shartlar bo‘yicha tekshiriladi: 44 1. Doiraviy adilak o‘qi nivelirning aylanish o‘qiga parallel bo‘lishi kerak. Buni tekshirish uchun uchta ko‘tarish vinti buralib, pufakcha adilak markazidagi doiracha o‘rtasiga keltiriladi, keyin u 180° aylantiriladi. Agar pufakcha doiracha markazidan chetga chiqmasa, shart bajarilgan bo‘ladi, aks holda adilak tagidagi tuzatish vintlari vositasida pufakcha markazidan surilganining yarmi qadar teskariga suriladi. 2. Iplar to‘rining gorizontal ipi nivelirning aylanish o‘qiga perpendikulyar bo‘lishi kerak. Tekshirish uchun gorizontal ipning bir uchi 40—50 m masofadagi qo‘zg‘almas nuqtaga qaratilib, truba qaratish vinti vositasida o‘ng va chapga suriladi, agar shunda ip qaratilgan nuqtadan siljimasa, shart bajarilgan bo‘ladi, aks holda to‘r qopqog‘ini olib, trubaning okulyar kismini ob’ektiv tirsagiga mahkamlaydigan to‘rtta shurupni otvyortka bilan bo‘shatib, okulyar qismi bir oz buraladi-da, ip gorizontal qilinadi. 3. Ko‘rish o‘qi gorizontal bo‘lishi kerak. Agar sharsimon adilak tuzatilgan bo‘lsa, ko‘rish nuri gorizontal bo‘lishi kerak. Buning uchun notekis joyda taxminan 30 m masofada A va B nuqtalarga nivelir reykalari qo‘yiladi. Nuqtalar o‘rtasiga l 1 nuqtaga nivelir o‘rnatiladi va A va B reykalardan sanoq olinadi. Rasmdagi ko‘rsatkich bo‘yicha: A=1.832 m B=1.616 m ∆H=A-B=0.216 m Nivelir A nuqtadagi reykaga 1 m masofagacha yaqinlashtiriladi, A nuqta sanog‘i 1.604 m ga teng. Shunda B nuqtadagi nominal sanog‘imiz A-∆H=1.604- 0.216=1.388 m ga teng bo‘ladi. B nuqtaning nominal va faktik qiymatlari solishtiriladi. |
