Navoiy viloyati Qiziltepa tumani xtb qarashli 27–umumiy o`rta ta`lim maktabi jismoniy tarbiya fani o`qituvchisi shodmonova iroda otaqulovnaning

YENGIL ATLETIKANING MAZMUNI VA TUSHUNCHALARI

Yengil atletika atamasi shartli bo'lib, bu sport turiga kiradigan

hamma mashqlarning tabiiy ahamiyatini yoritib bera olmaydi. Shu bilan birga yengil atletika qadimiy yunoncha “atletika” so‘zidan
olingan bo‘lib, “mashq”, “kurash”, “bellashuv” m a’nosini anglatadi.
Qadimiy Yunonistonda kuchlilik va chaqqonlikda musobaqalashgan kishilarni atletlar deb ataganlar.
Hozirgi kunda jism oniy kamolotli kishilar atlet deyiladi. Ayrim
mamlakatlarda yengil atletikani “Atletika” (Fransiyada), “y o 'lk a va maydondagi mashqlar” (AQSH va Angliyada) deb ataydilar.
Yengil atletika hayotda keng tarqalgan eng kerakli mashqlar —
yurish, yugurish, sakrash va uloqtirish mashqlarini birlashgan eng
ommaviy sport turi hisoblanadi.
Ko'pgina yengil atletika mashqlarini umumiy omma - eng kichik
yoshdagi bolalardan boshlab kattalargacha bu mashqlar kundalik
hayotda har-xil turda uchraydi vaturlicha me’yorlanadi. Yengil atletika bilan-yil davomida shug‘ullansa boMadi. Shu sabablarga ko‘ra yengil atletika mashqlari (yurish, yugurish, sakrash va uloqtirish) Respublika maxsus testlar majmuasini “Alpomish va Barchinoy” ko'pchilik qismining amaliy m e’zonlarini tashkil etadi.
Yengil atletikani ko‘pincha “Sport malikasi” deb atashadi. Respub-
lika xalqaro musobaqalar Olimpia o'yinlarining hamma dasturlariga kiritilgan, shu bilan birga o'ynaladigan medallarning majmuasi va soni bo'yicha eng ko‘p hisoblanadi.


JISMONIY TARBIYA TIZIMIDA YENGIL ATLETIKANING O‘RNI

Yengil atletika yurish vugurish, sakrash, uloqtirish va ko'pkurash

turidir. Maxsus jism oniy tarbiya o ‘quv yurtlarida va pedagogika insti- tutlarida, jismoniy madaniyat fakultetlarida esa yengil atletika mazkur
sport turining nazariyasidan, amaliy ishlardan hamda uni o'qitish
metodikasidan iborat darsdir.
Yengil atletika shu sohada ilmiy tadqiqotlar o'tkaziladigan fandir.

Yugurish: insonning joydan joyga ko'chishini tabiiy usulidir. Bu

jismoniy mashqning tarqalgan turi bo‘lib juda ko‘p sport turlari (futbol, basketbol, qo‘l to ‘pi va boshqalar) tarkibiga kiradi. Yugurishning juda ko‘p xillari yengil atletika har xil turlarining organik qismi hisob­
lanadi. Yengil atletikada yugurishning yengil yugurish, to'siqlar osha
yugurish, estafetali yugurish va tabiiy sharoitda yugurish xillari bo‘la-di. Yugurishning xillari va masofa uzoqligi va yaqinligiga qarab yaqin
masofaga, o ‘rta masofaga va marafoncha yugurishlar kiradi.
Sakrash: - to ‘siqlardan o'tishning tabiiy usuli bo'lib, qisqa vaqt
ichida asab muskul kuchiga maksimal zo ‘r berish bilan harakterlidir.
Yengil atletika, sakrash mashg'ulotlarida sportchilaming o'ztanalarini
idora qila bilish, kuchlarini yig‘a bilish qobiliyatlari takomillashadi.
Kuch, tezlik, chaqqonlik, mardlik orta boradi. Sakrash-oyoq va tana muskullarini kuchaytirish va sakrovchanlikni hosil qilish va eng
yaxshi mashqlardan biri bo‘lib, faqat yengil atletikachilarga emas,
sportning boshqa turlariga ham zarurdir.