Nawayí MÁmleketlik kánshilik hám texnologiyalar universiteti jan

FIO	Variant №	Sane	Gruppasi
Bet

5-súwret. Korrektrlewshi apparattıń sxeması 6 -súwret. Korrektlengen sistemanıń struktur sxeması 7-súwret. Korrektlengen sistemanıń ózgertirilgen ekvivalant struktur sxeması Elementlerdiń óz-ara baylanısıw shárti tómendegishe boladı : (14) (14) ni (13) ga qoyıp, Koshi kórinisindegi differensial teńlemeler sistemasın payda etemiz:
FIO	Variant №	Sane	Gruppasi	Bet

(15) O'tkinchi processti alıw ushın (15) teńlemeni EHMda berilgen baslanǵısh shártlerde integrallaw kerek. EHMda esaplawda sanlı integrallawdıń Rung-Kutta metodına tiykarlanǵan standart programmadan paydalanamız (2-qosımsha ). Onıń ushın EHMga: a) parametrler san bahaları menen berilgen (15) teńlemeni; b) esaplaw waqtında ; v) qaǵazǵa shıǵarıw noqatların ; g) kirisiw tásiri úlkenligin (x=1) ni kirgiziw kerek. EHMda esaplanǵan h (t) grafigi 8-suwretde kórsetilgen. 8-súwret. Korrektlengen sistemanıń birlik teksheli kirisiw tásirindegi o'tkinchi procesi grafigi8-súwret. Korrektlengen sistemanıń birlik teksheli kirisiw tásirindegi o'tkinchi procesi grafigi Grafikten otiwshi mugdari ni hám o'tkinchi process waqıtı to‘=0.28 c ni tabamız. Korrektlengen sistemanıń bul bahalai joybarlanıp atırǵan sistemaǵa qoyılǵan talaplardı qánaatlantıradı. Keri jaǵdayda zárúrli sistema LAChXsi basqatdan qurılıp, jańa korrektlovchi apparat tabılıwı kerek.
FIO	Variant №	Sane	Gruppasi	Bet

Avtomatikalıq basqarıw sistemalarına qoyılǵan tiykarǵı talaplardan biri-qarar rejimde sistemanıń shıǵıwında kirisiw signalın jetkilikli anıqlıqta qayta jaratıw bolıp tabıladı. Qarar qátelikti Esaplaw tómendegi izbe-izlilikde ámelge asıriladı : Berilgen shártler bunda -jaǵday qátelik, -tezlik boyınsha qátelik hám t.b. F (r) -tuyıq sistemanıń qátelik boyınsha uzatıw funksiyası (16) F (r) ni tómendegishe jazıw múmkin (17) Bul jerde koefficiyentler qátelik koeffitsintlari bolıp, tómendegishe tabıladı : Atqarılıp atırǵan kurs jumısı ushın : S0=0; S1=0,009; S2=0,005 ge ten. Korrektlengen sistema ushın qateiklarni hár túrlı kirisiw signallarında esaplaymiz: a) x(t)=1(t); x^1(t)=0; x^11(t)=0; b) x(t)=t; x^1(t)=1; x^11(t)=0; v) x(t)=t^2; x^1(t)=2t; x^11(t)=2; Esaplaw nátiyjelerin analiz etip, bul sistema tek ózgermeytuǵın kirisiw signalına salıstırǵanda ástetik sistema ekenligin aytiw múmkin. Karrektlevshi apparattıń parametr bahaların esaplaw. Karrektlovchi apparat sapamda diffirensiallovchi hám integrallaytuǵın apparatlar isletiledi. Onıń parametrlerin tómendegishe esaplab tabamız. Bunıń biz kandensatorga 1-5 mkf ge shekem bolǵan bahanı beremiz. S=2 mkf bahanı qoyıp qalgan parametrlerdi tabamız.
FIO	Variant №	Sane	Gruppasi	Bet

Differensialawshi ushin Integrallawshi ushin Bunnan kórinip turıptı, olda diffirensiallawshinin shıǵıwı daǵı qarsılıq integrallovchining kiriwindegi qarsılıqtan úlkenlew. II-BAP.Kurs jumisin ameliy bolimi 1. Berilgen anıqlıqtı támiyinleytuǵın sistemanı uzatıw koefficiyentin esaplaw. Esaplaw ushın berilgen: struktur sxema Impuls elementi parametrleri: uzatıw koefficiyenti K1=1, impulslarning tákirarlanıw dáwiri T=1s hám salıstırmalı múddeti =0.4 Impuls sistemanı turaqlılıǵın Gurvits kriteryası járdeminde anıqlaw Sızıqlı impuls sistemanıń turaqlılıǵın analiz qılıw ushın onıń struktur sxemasın esaplawǵa qolay kóriniske keltiriledi. Onıń ushın amplituda-impulsiv element izbe-iz jalǵanǵan ideal impuls element hám formalaytuǵın element menen almastırıladı. Ideal impuls element úzliksiz signaldı (t) impulslarga, formalaytuǵın element bolsa (t) impulslardan haqıyqıy impulslar alıw ushın qollanıladı. Formalaytuǵın element uzatıw funksiyası Ga teń boladı, bunda Kn= Kl=1. Agar <Turaqlılıqtı analiz qılıw tomendegi tártipte ámelge asıriladı :
FIO	Variant №	Sane	Gruppasi	Bet

Gurvits kritetiysi Berilgen sistema ushın ni tabamız : Z-ózgertiwler kesteinen paydalanıp, ashıq impuls sistemanıń uzatıw funksiyasın anıqlaymız: Bunda San manisin qoyip ni tawamiz almastirip kiritip, payda etemiz. Berilgen sistema turaqlı bolıp tabıladı, sebebi Gurvits kriteryaına tiykarınan ekinshi tártipli sistemalar turaqlı bolıwı ushın hámme koefficiyentlerdiń oń bolıwlıǵı jetkilikli bolıp tabıladı. Impulsli sitemaning o'tkinchi process grafigini qurıw ushın ni súwretin bólimine bólemiz hám hár bir noqattı absisaga onıń ma`nisin ordinataǵa jaylastırıp grafik quramız.
FIO	Variant №	Sane	Gruppasi	Bet

9 -súwret:Impulsli sistemanıń o'tkinchi process grafigi 2. Zárúrli elementlerden shólkemlesken chizqli sistemalardıń turaqlılıǵın analiz qılıw Esaplaw berilgen: a/ struktur sxema b/ elementlerdiń uzatıw koefficiyentleri hám waqıt turaqlılıǵı K=104s^-1; T1=0,05s; T2=0,35s
FIO	Variant №	Sane	Gruppasi	Bet

V/ siziqli emes element parametrleri S=15 B=5; Avtotebranishlar payda bolıwı múmkinshiligi tómendegi tártipte tekseredim: Berilgen shártler Bul esaplaw sxemasına tiykarınan San bahaları ornına qoyıp tawamiz. Berilgen siziqli emes elementtiń ekvivalent uzatıw koefficiyenti ni qosımsha 4 ten tabamız. Bul formulaǵa c dıń san bahaların qoyıp hám 3 ten ∞ ge shekem ózgertirip kompleks tegislikte ni chizamiz. Sol tegislikte w ga 0 den ∞ ge shekem baha berip ni quramız /10 -súwret/. Ramsda ni joqarı bólegi A joq, tómengi bólegi 3≤A<∞ bahalarına sáykes keledi. Goldfarm metodına tiykarınan turaqlı avtotebranishlarga ZH(A) dıń tómengi bólegindegi ZH(A) hám Wch(jw) dıń óz-ara kesilisiw noqatı sáykes keledi, sebebi bul noqat ZH(A) iymek sızig'i A asıwı menen sızıqlı bólim AFXsi qorshap alǵan kontirdin ishki tarepi tarepine shigadi.
FIO	Variant №	Sane	Gruppasi	Bet

10 -súwret. Sızıqlı bólim AFXsi hám nochiziqli elementtiń garmonik xarakteristkasi. Grafikten turaqlı avtotebreniwlerge uyqas keliwshi amplituda A=20. 5 hám chastota w=7.55 s^-1 ni taptık.
FIO	Variant №	Sane	Gruppasi	Bet

5. Juwmaq Kurs jumısın orınlaw dawamında avtomatlastırıw hám basqarıw tarawına ta'luqli bir qansha bilimlerge iye boldım. Sistemalardıń pag'onali signal tásirinde alatuǵın reaksiyasın yaǵnıy ótiw procesin qanday júz bolıwı hám bunı sistema parametrlerine baylanıslılıǵın túsinip jettim. Sitema noturg'un sharayatında sitemaga tiyisli karrektlovchi apparattı tańlawdı úyrenedim. Karrektlovchi úskenediń parametrlerin tabıw boyınsha ilimiy potencialǵa iye boldım. Avtomatlastırıw hám basqarıwǵa tiyisli bolǵan bir qansha ádebiyatlardı úyrenedim, olar menen islew kónlikpesin payda etedim. Sitemaning turaqlılıq shártleri, lagarifmik amplitud chastota xarakteristikaları (LAChX) haqqındaǵı túsinikmni bayitib aldım. Sistemada impulsli process ketiwi qaysı tártipte bolıwın bilip aldım jáne onıń o'tkinchi process grafigini qurıwdı ózlestiredim.
FIO	Variant №	Sane	Gruppasi	Bet

Adebiyatlar 1.Besekerskiy V.A., Popov Ye.P. Teoriya sistem avtomaticheskogo uprav-leniya. –SPb.: Professiya, 2004. – 752 s. 2.Voronov A.A., Kim D.P., Loxin V.M. i dr. Teoriya avtomaticheskogo up-ravleniya. Uchebnik. 1, 2 ch. – M.: Vıssh.shk., 1986. 3.Spravochnik po teorii avtomaticheskogo upravleniya / Pod red. A.A. Krasovskogo. – M.: Nauka, 1987. – 712 s. 4.Topcheev Yu.I. Atlas po proektirovaniyu sistem upravleniya. – M: Mash-inostroenie, 1991. 5.Metodı klassicheskoy i sovremennoy teorii avtomaticheskogo upravleniya / Pod red. K.A.Pupkova. TOM 1–4. – M.: MGTU im. Baumana, 2004. 6.Rotach V.Ya. Teoriya avtomaticheskogo upravleniya. M.: Izd-vo MEI. 2004. – 400 s. 7.Vostrikov A.S. Teoriya avtomaticheskogo regulirovaniya. Ucheb. posobie dlya vuzov / A.S.Vostrikov, G.A.Frantsuzova. – M.: Vыssh.shk., 2004. – 365 s. 8.Spravochnoe posobie po teorii sistem avtomaticheskogo regulirovaniya i upravleniya / Pod red. Sankovskogo Ye.A. –Minsk.: «Vısshaya shkola», 1973. –s.760. 9.Metyuz Dj.G., Fink K.D. CHislennıe metodы. Ispolzovanie MATLAB. Per. s angl. – M.: Izd. Dom «Vilyams», 2001. – 720 s. 10.Yusupbekov N.R., Muxamedov B.E., Gulomov Sh.M. Texnologik jarayonlarni boshqarish sistemalari. «O’qituvchi», Toshkent, 1997. – 352b. 11.Miraxmedov D.A. Avtomatik boshqarish nazariyasi. – T.: O’zbekiston, 1993. 12.Dyakonov V.P. MATLAB 6. Uchebnıy kurs. – SPb.: Piter, 2001.– 592 s. 13.Dyakonov V. SIMULINK 4. Spetsialnıy spravochnik. – SPb.: Piter, 2002. – 528 s.
FIO	Variant №	Sane	Gruppasi	Bet