Neft-gaz sintezi asoslari

Butil-benzoat efir

Reaktivlar:

1. 
   benzoat kislota - 5 g.
   
2. 
   Butil spirt - 12 ml.
   
3. 
   Sulfat kislota (kons.) - 2 ml.
   

Etil benzoat hosil qilingan metodga ushlash metod bilan butil benzoat olish mumkin. Buning uchun benzoat kislotani sulfat kislota ishtirokida butil spirt bilan birga qizdirishda foydalaniladi (5-rasm).


152

6. 
   Propil - benzoat
   

Reaktivlar:

1. 
   Benzoat kislota - 5 g.
   
2. 
   Propil spirt - 12 ml.
   
3. 
   Sulfat kislota (kons.) - 2 ml.
   

Propil benzoat efir benzoat kislotani propil spirt bilan (suvni tortib oluvchi vosita sulfat kislota ishtirokida) qizdirish orqali hosil qilinadi (5-rasm). Propil benzoatning qaynash temperaturasi 223- 230°C ga teng. Ishning unumi 3 g.

Reaksiya sxemasi:

^ ^O ^ ^O

C₄H₅ - C + CH₃ CH₂ CH₃ OH ^H2SO4 C₆H₅ - C + HO

45 323 65 2

ON < ^} OCH₂CH₂CH₃


III bo‘lim yuzasidan sinov savollari.

1. 
   Gazlarning tarkibiy qismi qanday ajratiladi?
   
2. 
   Sorbsiya usulini tushuntirib bering.
   
3. 
   Kompressiya usuli nega qo‘llaniladi?
   
4. 
   Quyi haroratli rektifikatsiya usulining vazifasi qanday?
   
5. 
   Gaz holidagi olefinlar tarkibi qanday?
   
6. 
   Butadienni olishning sanoat usuli qanday?
   
7. 
   Etil spirtidan butadien olish reaksiyasini yozib bering.
   
8. 
   Piroliz jarayonining vazifasi nimadan iborat?
   
9. 
   Gazlarni piroliz qilish jarayoni parametrlari qanday?
   
10. 
    Atsetilenni gaz tarkibidan ajratib olish jarayonini tushuntirib bering.
    
11. 
    Katalitik riforming jarayonining vazifalari.
    

153



Neftkimyo sintezidan test savollari

1. 
   «Kimyo spravochnigi” nechta jilddan iborat?
   

1. 
   5 ta
   
2. 
   6 ta
   
3. 
   8 ta
   
4. 
   7 ta
   

2. 
   C, H, S, N va O₂ miqdorlari neft tarkibida necha foizni tashkil etadi?
   

1. 
   C - 82 - 87%, H -11 %, S - 9%, N - 2%, O₂ -1,5%
   
2. 
   C - 82 - 87%, H -11 -15%, S - 0,1 - 7%, N - 2,2%, O₂ -1,5%
   
3. 
   C2 - 87%, H -18%, S - 9 - 7%,N - 2,2%, O₂ -1,5%
   
4. 
   C - 85%, H -14%, S - 7%, N - 2,5%, O₂ -1,5%
   

3. 
   Berilgan mavzu bo‘yicha referat qanday tuziladi?
   

1. 
   Tajriba bo‘limi, tanqidiy baho, tilak, istak va xulosa
   
2. 
   Adabiy umumlashma, tajriba bo‘limi, kelib chiquvchi g‘oyalar, ishga tanqidiy baho, tilak, istak va xulosalar
   
3. 
   Adabiy bo‘lim, tajriba va undan kelib chiquvchi g‘oyalar, xulosa
   
4. 
   Adabiy umumlashma va tilak, istaklar
   

4. 
   Biologik usul bilan analiz qilish mavjudmi?
   

1. 
   Aromatik uglevodorodlar aniqlanadi
   
2. 
   Yo‘q
   
3. 
   Ha, masalan, ^H2^S ni havoda va gazdagi miqdorini aniqlashda
   
4. 
   Naften va aromatik uglevodorodlar aniqlanadi
   

5. 
   Bu jarayonni kim va qachon o‘rgangan?
   

1. 
   1927-yilda Nils Bor
   
2. 
   1911-yilda D.I.Mendeleyev
   
3. 
   1887-yilda le-Shatelye
   
4. 
   1892-yilda Lavuazye
   

6. 
   Gazlar tarkibidagi H₂S va CO₂ qo‘shimchalar qanday usul bilan tozala- nadi?
   

1. 
   Adsorbsiya-ekstraksiya usuli bilan, 30°C da
   
2. 
   Rektifikatsiya va ekstratsiya usuli bilan, 80°C da
   
3. 
   Absorbsiya usuli bilan (etanolaminlar ishtirokida) 35°C da
   
4. 
   Piroliz qilish usuli bilan, 500°C da
   

7. 
   Differensial termik analiz usuli (DTA) nima?
   

1. 
   Moddalarni qizdirib bug‘latish
   
2. 
   Moddalarning bug‘lanib kondensatsiyalanishini o‘rganish
   
3. 
   Moddalarni qizdirish jarayonida uning issiqlik effekti bilan sodir bo‘luvchi jarayonni o‘rganish
   
4. 
   Moddalarning parchalanish jarayonini aniqlash
   

154

8. 
   DTAdagi o‘zgarish effektlari nimalarga bog‘liq?
   

1. 
   O‘zgarish effektlari hech nimalarga bog‘liq emas
   
2. 
   Moddalarning agregat holatiga
   
3. 
   Moddalarning kristall panjarasiga
   
4. 
   Jarayondagi fizik-kimyoviy o‘zgarishlarga
   

9. 
   DTA kimyoviy reaksiyalarning qanday holatlarini aniqlashga yordam beradi?
   

1. 
   Moddalar konsentratsiyasini vaqt birligi ichida o‘zgarishini
   
2. 
   Boshlanishi, borishi va tugashi, haroratlarining o‘zgarishlar tezligini va moddalar miqdorining to‘yishiga
   
3. 
   Hech qanday o‘zgarishni aniqlab bo‘lmaydi
   
4. 
   Faqat fizik-kimyoviy kattaliklarni
   

10. 
    DTA da qo‘llaniladigan o‘ramlarni qizdirish natijasida qanday kuch hosil bo‘ladi?
    

1. 
   Qizdirilish natijasida elektr yurituvchi kuch (EYK)
   
2. 
   Teskari jarayon issiqlik effekti
   
3. 
   To‘g‘ri jarayon issiqlik effekti kuchi
   
4. 
   To‘g‘ri jarayonning Gibbs energiyasi
   

11. 
    Ilm tarmoqlarini aniqlang.
    

1. 
   Faqat texnikaviy va tabiiy ilm
   
2. 
   Ijtimoiy, texnikaviy va tabiiy
   
3. 
   Ijtimoiy-texnikaviy ilm
   
4. 
   Ilmning tarmoqlari mavjud emas
   

12. 
    Ilmiy-tadqiqot ishlari qanday tarzda olib boriladi?
    

1. 
   Oldindan tajribalar o‘tkazib natija olinadi
   
2. 
   Adabiy materiallari oldindan o‘rganiladi
   
3. 
   Ish rejasini tuzish
   
4. 
   To‘g‘ridan to‘g‘ri olib borilgan tajribalar tahlili bo‘yicha o‘tkaziladi
   

13. 
    Ilmiy-tadqiqot ishlarini rivojlantirishning asosiy tamoyillari?
    

1. 
   Patent, ixtiro, kashfiyotlarni yaratish va ularga litsenziyalar olish
   
2. 
   Asosiy maqsadni rejalashtirish
   
3. 
   Ixtiro va yangiliklar yaratish
   
4. 
   Muammo va vazifalar, samaradorligini, unumdorligini modellash, rasmiylashtirish
   

14. 
    Ilmiy ishlar natijasi qaysi ko‘rsatkichlarga ega?
    

1. 
   Original va yangiligi, takrorlanmaydigan natijalari va tavakkalligi ko‘rsatkichlari bilan ifodalanadi
   
2. 
   Hech qayerda takrorlanmaydi va originaldir
   
3. 
   Originalligi bilan ajralib turadi
   
4. 
   Takrorlanmaydi va yangilikga ega tadqiqot
   

15. 
    Ilmiy maqola qanday rasmiylashtiriladi?
    

1. 
   Xat, annotatsiya va xulosa yoziladi
   

155

2. 
   Unga annotatsiya va xulosa yoziladi
   
3. 
   Annotatsiya, referat yoziladi va taqriz qilinib, kafedra yig‘ilishida muhokama etiladi, hamda akt ekspertiza, taqdim xati ilova qilinib, jurnal hay’atiga yuboriladi
   
4. 
   Akt, xat va taqriz yoziladi
   

16. 
    Ilmiy ma’ruza qanday qismlardan tashkil topadi?
    

1. 
   Referat, asosiy qism va xulosa
   
2. 
   Kirish va natijalar tahlili (rasm bilan)
   
3. 
   Kirish, ishning asosiy ma’nosi va natijalar
   
4. 
   Kirish va eksponatlarni namoyish qilish
   

17. 
    Ilmiy-tadqiqot ishlaridagi obyektni tahlil qilish usullarini ko‘rsating.
    

1. 
   Hozircha hech qanday usullari mavjud emas
   
2. 
   Deduktiv, ilmiy abstraktlashtirish, formalizatsiya va analogiya usuli
   
3. 
   Sintez, induktiv, formalizatsiya usullari
   
4. 
   Sintez, induktiv, deduktiv, ilmiy abstratsiyalash, formalizatsiya, mate- matizatsiya va analogiya
   

18. 
    Ilmiy-tadqiqot ishlarini rejalashtirish muddatlari.
    

1. 
   Yilning bir oyiga
   
2. 
   Direktiv, kvartal va oylar bo‘yicha
   
3. 
   Faqat direktiv reja tuziladi
   
4. 
   Yilning faqat bir choragiga
   

19. 
    Ilmiy tahlil qilish usullari nechta?
    

1. 
   7 ta
   
2. 
   12 ta
   
3. 
   3 ta
   
4. 
   8 ta
   

20. 
    Ilmiy fanlar faoliyati bo‘yicha natijalar nima qilinadi?
    

1. 
   Hech qayerda e’lon qilinmaydi
   
2. 
   Nashr etiladi, ixtiro shaklida e’lon qilinadi
   
3. 
   Nashr etiladi, ixtiro, patent, konstruktorlik ishi, tajriba-texnologik ish va boshqalar shaklida rasmiylashtiriladi
   
4. 
   Material tajriba-texnologik ko‘rinishda nashr etiladi
   

21. 
    Ilmiy faoliyatlar qanday tavsiflanadi?
    

1. 
   Ijobiy va salbiy holatlari bilan
   
2. 
   Originalligi va yangiligi bo‘yicha
   
3. 
   Takrorlanmasligi va ko‘rinishi bo‘yicha
   
4. 
   Turi va diapazoni hamda tadqiqotning usuli bo‘yicha
   

22. 
    Ilmiy-tadqiqot ishlarini induktiv usul bilan tahlil qilish nima uchun qo‘laniladi?
    

1. 
   Umuman qo‘llanmasa ham bo‘ladi
   
2. 
   Shunchaki tahlil etish uchun
   

156

3. 
   Ishlarni taqqoslash uchun
   
4. 
   Birlamchi (dastlabki) hodisalarni kuzatish uchun
   

23. 
    Ilmiy-tadqiqot ishlarini modellash nimani anglatadi?
    

1. 
   Fizik-kimyoviy xossalarni aniqlash
   
2. 
   Obyektni yoki uning ko‘rinishini namunaviy tadqiqotlarda olib borish
   
3. 
   Faqat fizikaviy tabiatini o‘rganish
   
4. 
   Namunalar olishni
   

24. 
    Ilmiy-tadqiqot ishlarini rivojlantirish tamoyillari necha xil?
    

1. 
   Uchta (ishlab chiqarishga oid muammo va vazifalarni aniqlash, mavzu tanlash va modellashtirish)
   
2. 
   To‘rtta
   
3. 
   Ikkita (mavzu tanlash va modellashtirish)
   
4. 
   Beshta (muammoni aniqlash, mavzu tanlash, modellashtirish, rasmiylashtirish va patent olish)
   

25. 
    Ilmning elementlari nechta?
    

1. 
   Ikkita (bilimni to‘plash va shaxs faoliyati)
   
2. 
   Uchta
   
3. 
   Ilmni elementlari mavjud emas
   
4. 
   Bitta (bilimni to‘plash)
   

26. 
    Institutda qaysi jurnal chiqariladi?
    

1. 
   Hozircha jurnal chiqarilmaydi
   
2. 
   Kimyoviy texnologiya
   
3. 
   Kimyo va kimyo texnologiyasi
   
4. 
   Informatika va kimyo texnologiyasi
   

27. 
    Ixtiro deb nimaga aytiladi?
    

1. 
   Bor priborni takomillashtirish
   
2. 
   Avtorlik guvohnomasi berilmasligiga
   
3. 
   Ratsionalizatorlik taklifiga
   
4. 
   Xalq xo‘jaligida biron-bir yangi va texnik muammoning yechimini topish majmuidir
   

28. 
    Ixtiro turlari necha xil?
    

1. 
   1 ta (asosiy)
   
2. 
   3 ta (asosiy, qo‘shimcha va kombinatsion ixtiro)
   
3. 
   4 ta
   
4. 
   2 ta (asosiy va qo‘shimcha)
   

29. 
    Qaysi ixtironi mustaqil ravishda qo‘llash mumkin?
    

1. 
   faqat qo‘shimcha ixtironi
   
2. 
   asosiy va kombinatsion ixtironi
   
3. 
   asosiy ixtironi
   
4. 
   faqat kombinatsion ixtironi
   

157

30. 
    Katalitik krekinglash jarayoni mexanizmi qanaqa?
    

1. 
   Karboniy ion radikallari hosil bo‘lishi bilan boruvchi zanjir reaksiya
   
2. 
   Oddiy reaksiyalardan iborat
   
3. 
   Polimerlanish va oksidlanish reaksiyalaridan iborat
   
4. 
   Zanjirni uzilishi mexanizmi bilan
   

31. 
    Katalitik riforming nima uchun ishlatiladi?
    

1. 
   Kerosin va gazoyl yoqilg‘ilarini olish uchun
   
2. 
   Dizel yoqilg‘isi va mazut olish uchun
   
3. 
   Benzinlarni oktan sonini oshirish va aromatik uglevodorodlar olish uchun
   
4. 
   Faqat aromatik uglevodorodlar olish uchun
   

32. 
    Kimyo fanini referativ jurnali (RJX) nechta sonda bosib chiqariladi?
    

1. 
   Yiliga 12 sonda
   
2. 
   18 sonda
   
3. 
   9 seriyada 48 marotaba
   
4. 
   Yiliga 24 sonda
   

33. 
    Kimyoviy reaksiyalarning boshlanishi, borishi, tugashi haroratlarini topishga, o‘zgarishlar tezligini aniqlashga qaysi usulyordam beradi?
    

1. 
   Barcha fizik-kimyoviy usullar
   
2. 
   DTA usuli
   
3. 
   Infraqizil soektroskopiya usuli
   
4. 
   Faqat fizikaviy usullar
   

34. 
    K_kqsjm nimalarga bog‘liq?
    

1. 
   Harorat va rH ga
   
2. 
   Modda harakatchanligi, harorat va rH ga
   
3. 
   Modda va fazalar tabiatiga harorat, rN, eritma konsentratsiyasi va ion kuchiga
   
4. 
   Moddaning tabiati va rH ga
   

35. 
    Litsenziya nimani anglatadi?
    

1. 
   Litsenziya - patent egasi bilan shartnoma asosida undan foydalanuvchi o‘rtasidagi bitim
   
2. 
   Litsenziya - o‘zaro pul o‘tkazish
   
3. 
   Litsenziya - xalqaro kelishuv bitimi
   
4. 
   Litsenziya - sotish huquqini beruvchi bitim
   

36. 
    Litsenziya ro‘yxatdan o‘tkaziladimi?
    

1. 
   Ha, ariza bilan murojaat qilinmasa ham bo‘ladi
   
2. 
   O‘tkaziladi, faqat og‘zaki tarzda kelishuv asosida
   
3. 
   Yo‘q, faqat talabnoma berilsa bo‘ladi
   
4. 
   O‘tkaziladi
   

37. 
    Masalani qo‘yish nimani belgilaydi?
    

1. 
   O‘zgarishlarni aniqlash, tanlab olish, aniqlash va fiksatsiya qilish
   

158

2. 
   Maqsadni ishlab chiqish va o‘zgarishlami tanlab fiksatsiyalash
   
3. 
   Tajriba maqsadini ishlab chiqish, aniqlash, faktorlami tanlab olish, ko‘rsatkichlami fiksatsiyalash
   
4. 
   Ko‘rsatkich va faktorlami topish
   

38. 
    Matematik modellash qachon mavjud bo‘ladi?
    

1. 
   Fizik-kimyoviy parametrlar aniqlanganda
   
2. 
   Matematik tenglamalar bilan ifodalansa
   
3. 
   Fizikaviy modellash sodir bo‘lsa
   
4. 
   Moddiy modellash ro‘y bermasa
   

39. 
    Moddalar tarkibi bilan uning analitik xossalari orasidagi bog‘liqlik qanday aniqlanadi?
    

1. 
   Miqdoriy usulda tortish bilan
   
2. 
   Grafik usulda emas
   
3. 
   Kalibrovka grafigi bilan
   
4. 
   To‘g‘ridan to‘g‘ri tarzda bug‘latish bilan
   

40. 
    Moddalarning juda kichik miqdordagi konsentratsiyalari qanday topiladi?
    

1. 
   Sifat analizlarini o‘tkazish bilan
   
2. 
   Kinetik usullar yordamida
   
3. 
   Kimyoviy reaksiyalar olib borish bilan
   
4. 
   Tarozida tortish orqali
   

41. 
    Moddaning tuzilishi va tarkibini qaysi usul bilan analiz qilish mumkin?
    

1. 
   Oddiy tortish (vesovoy) usul bilan
   
2. 
   Rengenostrukturaviy analiz usuli bilan
   
3. 
   Haydash va kondensatlash usuli bilan
   
4. 
   Fizik usullar bilan
   

42. 
    Moddaning tuzilishi, fizikxossalari, laboratoriya texnikasi haqidagi ma’lumotlar «Kimyo spravochnik”ning qaysi jildida berilgan?
    

1. 
   Bunday ma’lumotlar mavjud emas
   
2. 
   7-jildida
   
3. 
   1-jildida
   
4. 
   6-jildida
   

43. 
    Modelda sodir bo‘ladigan jarayon olingan obyektda o‘tkazilgan jarayondan farq qilsa nima sodir bo‘ladi?
    

1. 
   Fizik-kimyoviy xossasi o‘zgargan bo‘ladi
   
2. 
   Fizikaviy modellash ro‘y beradi
   
3. 
   Sun’iy modellash hosil bo‘ladi
   
4. 
   Hech narsa o‘zgarmaydi
   

44. 
    Neft va gaz xomashyosini qayta ishlashda hosil bo‘luvchi mahsulotlar miqdorini aniqlash nimaga bog‘liq?
    

1. 
   Strukturaviy tuzilishga
   
2. 
   Suyuqlanib parchalanishga
   

159

3. 
   Qizdirgan vaqtda nur o‘tkazish yoki yutishga
   
4. 
   Hech qanday ta’sirga bog‘liq emas
   

45. 
    Neft va gazdan asosan qanday mahsulotlar olinadi?
    

1. 
   Faqat yoqilg‘i va bitum
   
2. 
   Yoqilg‘i, maxsus suyuqliklar va bitum
   
3. 
   Yoqilg‘i va moylovchi yog‘lar
   
4. 
   Yoqilg‘i, moylovchi yog‘lar, maxsus suyuqliklar, koks, bitum va boshqalar
   

46. 
    Neft va gazni qayta ishlash bo‘yicha olib boriladigan ilmiy-tadqiqot ishlarida qo‘llaniladigan grafik va analitik usullar nimalarga bog‘liq?
    

1. 
   Ilmiy-tadqiqot olib borilayotgan obyektning muhiti, sharoiti, holati va boshqa ko‘rsatkichlariga bog‘liq
   
2. 
   Neft va gaz tarkibidagi uglevodorodlar miqdoriga
   
3. 
   Motor yoqilg‘ilari sifati, aromatik uglevodorodlar miqdori va turli katalizatorlarga
   
4. 
   Neft va gazdagi yuqori molekulali uglevodorodlarga
   

47. 
    Neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi qanday jarayon?
    

1. 
   Ketma-ket ravishda boruvchi oddiy reaksiyalardan iborat
   
2. 
   Zanjir reaksiyalar bilan boruvchi
   
3. 
   Murakkab jarayonlar tizimidan iborat
   
4. 
   Qaytmas va qaytar jarayonlardan
   

48. 
    Neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi qanday sharoitlarda olib boriladi?
    

1. 
   Yuqori haroratlarda
   
2. 
   Murakkab sharoitlarda
   
3. 
   Past bosim va haroratlarda
   
4. 
   Yuqori harorat va katalizator yordamida
   

49. 
    Neft va gazni qayta ishlash texnologiyasida xromatografik usui qo‘llaniladimi?
    

1. 
   Ekstraksiya, adsorbsiya usullari bilan birga qo‘llaniladi
   
2. 
   Yo‘q, faqat kinetik tenglamalarni aniqlashda qo‘llaniladi
   
3. 
   Umuman qo‘llanilmaydi
   
4. 
   Ha
   

50. 
    Neft va gazni qayta ishlashda xomashyo va mahsulotlar tarkibi qanday analiz qilinadi?
    

1. 
   Faqat kimyoviy usullar bilan
   
2. 
   Sifat analizi usullari bilan
   
3. 
   Kimyoviy va fizik-kimyoviy usullar bilan
   
4. 
   Fizik usullar bilan
   

51. 
    Agressiv gazlarni missollarda keltiring.
    

1. 
   H₂ S, Cl₂ SO₃, F₂
   
2. 
   Tabiiy gazlar
   

160

100. 
     CO₂ SO₂, n₂o
     

4. 
   Havo bilan CO₂ aralashmasi
   

52. 
    Adsorbentlar nima?
    

1. 
   Tuzlar: Ca Cl₂ (suvsizlantiruvchi)
   
2. 
   Mineral oksidlar murakkab birikmasi
   
3. 
   Alumosilikatlar - seolitlar ( CaX, NaX 20 El:), gaz tozalash uchun
   
4. 
   Bentonitlar (tabiiy oksidlar)
   

52. 
    Alifatik uglevodorodlarni ajratib olib, lak bo'yoqlar uchun erituvchilarni olish
    

qanday amalga oshiriladi?

1. 
   To‘g‘ri haydash
   
2. 
   Past haroratli fraksiyalarni rektifikatsion ajratilgani shu xossali alifatik erituvchilar hosil bo‘ladi.
   
3. 
   To‘g‘ridan to‘g‘ri erituvchi qilib ishlatish
   
4. 
   Ekstraksiyalab aramatiklilarini ajratib, mahsulot erituvchi xossalarini mo‘tadillashtirish
   

52. 
    Aminlar yordamida gazlarni nordon gazlar ^H₂^S va CO₂ lardan tozalash
    

texnologiyasining matni nima?

1. 
   Eritmalarni regeneratsiyalash va qayta qo‘llash usuli yordamida
   
2. 
   Absorbentlar yordamida tozalash
   
3. 
   Sharoitlarni tanlash usulini qo‘llash bilan, eritmalarni regeneratsiyalash va qayta qo‘llash usuli yordamida
   
4. 
   Absorbsion tozalash texnologiyasi yordamida. Etonolaminlar - absorbentlari yordamida gazlarni ximosorbsion tozalash, suv va ishqorlar eritmalari yordamida gazlarni absorbsion tozalash.
   

52. 
    Aminli eritmaning regeneratsiyasi jarayonini izohlang.
    

1. 
   Gaz va stabil kondensatning mahsulot ko‘rsatkichlar darajasiga keltirish, eritmaning sorbsion xossasini tiklash
   
2. 
   Sulfidlangan, eritmani parchalash
   
3. 
   140 - 150°C haroratda vodorod bog‘i bilan bog‘langan
   

H ₂ S va CO₂ da dietonolaminning 30% li eritmasini ishlab, uni

sorbsion xossasini qayta tiklash

4. 
   Eritmaning sorbsion xossasini tiklash
   

52. 
    Aromatik uglevodorodlarni xlormetillash nima?
    

1. 
   Katalitik sulfoxlorlash
   
2. 
   37% CHO va 40% HCl eritmalarida gazkondensati aromatik ugle- vodorodlarini 80°C da xlormetillash
   
3. 
   Gaz kondensatini degidridli sulfoxlorid bilan alkillash
   
4. 
   Uglevodorodni xlorlash
   

161

52. 
    Asfalten-smolasimon moddalar neftlarda qanday miqdorda bo‘ladi?
    

1. 
   5-8%
   
2. 
   10-50%
   
3. 
   1-3%
   
4. 
   60-70%
   

52. 
    Beshburchakli alkanlar qanday nom bilan yuritiladi?
    

1. 
   siklogeksan
   
2. 
   siklopentan
   
3. 
   siklopropan
   
4. 
   siklobutan
   

52. 
    Bosim ostida izotonik suyultirish nima?
    

1. 
   Etanni - 163°C da suyultirish
   
2. 
   V = const bo‘lmaganda past haroratda gazni yumshoq sharoitda suyultirish B. Kompressorlash bilan
   
3. 
   Past haroratli suyuq erituvchida eritib suyultirish
   
4. 
   V = const bo‘lganda past haroratda gazni yumshoq sharoitda suyultirish B. Kompressorlash bilan
   

52. 
    Gaz aralashmasini kriogen ajratishda sovitilgan propanning ahamiyatini izohlang.
    

1. 
   Massa almashinishni yaxshilash uchun
   
2. 
   Yurituvchi gaz sifatida gaz aralashmasi ajralishini yaxshilaydi, massa almashinishni yaxshilash uchun, haroratni pasaytirish uchun
   
3. 
   Haroratni pasaytirish uchun
   
4. 
   Suyuq va sovuq propan rektifikatsion minoraning asosiy yuvib tushiradigan erituvchi vosita hisoblanadi va deprponizatsiya jarayonining samarasini oshiradi
   

52. 
    Gaz qanday xossalari bilan farqlanadi?
    

1. 
   Solishtirma og‘irligi bilan
   
2. 
   Vizual tadqiqot yordamida
   
3. 
   Idishda bosim hosil qilish, past haroratlarda qaynashi, zichligining normal sharoitda kichikligi, ayrim gazlarning hidi.
   
4. 
   Qaynash haroratining farqi bilan, solishtirma og‘irligi bilan, vizual tadqiqot yordamida
   

52. 
    Gaz kimyosi nima?
    

1. 
   Gazlarning kimyoviy xossalarini qiyosiy tahlil qilib, ularning foydali xususiyatlarini ochib, iste’molchilar talablarini qondirish.
   
2. 
   Gazlarning fizik xossalarini o‘rganish
   
3. 
   Gazlarni solishtirma tahlil qilish
   
4. 
   Gazlarda sharoit o‘zgarishi bilan bo‘ladigan hollarni o‘rganish, gazlarni solishtirma tahlil qilish
   

52. 
    Gaz kondensati nima?
    

1. 
   Metanli, naftenli va aromatik uglevodorodlar aralashmasi.
   

162

2. 
   Gazlardan ajraladigan suyuq uglevodorodlar aralashmasi
   
3. 
   Gazsimon va boshqa uglevodorodlar aralashmasi
   
4. 
   Yonilg‘isimon xomashyo
   

52. 
    Gaz kondensatidan alifatik erituvchilar qanday qilib ajratib olinadi?
    

1. 
   Stabil kondensatni haydab
   
2. 
   Yengil uglevodorodlarni haydab
   
3. 
   Joriy jarayonlar sharoitlardan foydalanib, alifatik erituvchilar ajratib olinadi, yengil uglevodorodlarni haydab
   
4. 
   Propan - butanni seoaratsiyalash va gaz kondensatlari xossalarini stabillash uskunasi sharoitlaridan kelib chiqib, erituvchilar turlarini texnologik sikllar tizimi sharoitida samarali olish
   

52. 
    Gaz kondensatidan benzin, kerosin, dizel yoqilg‘isi olish qanday amalga oshiriladi?
    

1. 
   Neftni qayta ishlash texnologiyasi tizimida
   
2. 
   Stabillash uskunasi ish rejasidan foydalanib
   
3. 
   Neft 20% va gaz kondensati 80% aralashtirilib rektifikatsiyalash natijasida (Buxoro NQ‘IZda).
   
4. 
   Turli aralashmalardan xomashyoni normallashtirish va haydab olish hisobiga
   

52. 
    Gaz kondensatidan benzol, toluol, ksilollarni (BTK) qanday qilib ajratib olinadi?
    

1. 
   Rektifikatsion fraksiyalab, adsorbsion ajratish usuli
   
2. 
   Adsorbsion ajratish usuli
   
3. 
   Ekstrogentlar yordamida normal sharoitda BTKni ekstraksiyalab ajratib olinadi va erituvchi haydab yuboriladi.
   
4. 
   To‘g‘ri haydab
   

52. 
    Gaz kondensatidan qanday qilibyoqilg‘ilarga orisatkalar olish mumkin?
    

1. 
   Degidridlab monoolefinlar olish va ularni spirtlar bilan eterifikatsiyalash.
   
2. 
   Oksidli ammonoliz qilish
   
3. 
   Sulfolash va ularning efirlarini olish
   
4. 
   Nitrolab oksogenatni aktivlash
   

52. 
    Gaz kondensatining asosiy fizik xossalari nimalar?
    

1. 
   Fazali xossalari
   
2. 
   Sirt va miqdor tarkibi
   
3. 
   Vizual ko‘rsatkichlari
   
4. 
   Zichligi, sirt tarangligi, nur sindirish ko‘rsatkichi, ekstraksion harorat tarkibi, ularning ko‘rsatkichlari
   

52. 
    Gaz kondensatining guruhli uglevodorodlarini ajratish usullari:
    

1. 
   Aromatik uglevodorodlarni ekstraksion ajratish
   
2. 
   Qoldiq miqdordan naftenli uglevodorodlarni ajratib olish, aromatik uglevodorodlarni ekstraksion ajratish
   

163

3. 
   Deparafinlash, ekstarksiyalash va dekontatsiyalash usullari bilan gaz- kondensatining guruhli tarkibini ajratib aniqlanadi
   
4. 
   Karbomidli deoarafinizatsiya
   

52. 
    Gaz kondensatining fizik-kimyoviy xossalari qanday?
    

1. 
   Aniq qaynash haroratining o‘zgarishi, solishtirma og‘irligi, vakuumda haydash ko‘rsatkichlari
   
2. 
   Zichligi, qaynash harorati (boshlanishi, oxiri), fraksiyalanish haroratlarining o‘zgarishi, mineral moddalarining miqdori va h.k.
   
3. 
   Solishtirma og‘irligi
   
4. 
   Vakuumda haydash ko‘rsatkichlari
   

52. 
    Gaz kondensatlar gazlardan qanday ajratiladi?
    

1. 
   Past haroratli separatsiya jarayonida past haroratning vinturi quvuridan gazning yuqori bosimdan past bosimga tushirilishida gaz kondensati suyulib ajratiladi
   
2. 
   Xomashyo nasoslarida ajratiladi, rezervuarlarda to‘planishi
   
3. 
   Rezervuarlarda to‘planishi
   
4. 
   Separatorlarda
   

52. 
    Gaz holati nima?
    

1. 
   Suyuq holati
   
2. 
   Modda molekulalarining normal sharoitdagi erkin harakati, holati
   
3. 
   Moddaning qattiq holati
   
4. 
   Havo, suyuq holati, moddaning qattiq holati
   

52. 
    Gazkondensati kislorodli birikmalarini olish haqida izoh bering.
    

1. 
   Uglevodorodlarni oksidlash
   
2. 
   Gazkondensatidan kislorodli birikmalari ajratib olish.
   
3. 
   Spirtlar bilan uglevodorodlarni alkillab oksigentlar olish
   
4. 
   Gazkondensatini havo kislorodi bilan katalitik oksidlab soirtlar, efirlar va kislotalar sintez qilish.
   

52. 
    Gazkondensatidan mashinasozlik uchun erituvchi olishni ta’riflang.
    

1. 
   Gazkondensati xossalarini stabillash uskunasida erituvchi olish
   
2. 
   Yengil uglevodorodlarni haydab olish
   
3. 
   80-120°C uglevodorodli fraksiyani maxsus ajratuvchi uskunada olish
   
4. 
   Shu fraksiyali uglevodorodlar aralashmasi tarkibini normallash tizimi.
   

52. 
    Gazkondensatidan olingan yoqilg‘ilarning xossalari qanday?
    

1. 
   Yoqilg‘ilar ko‘rsatkichlari normallashmagan
   
2. 
   Asfoltenlar yo‘q darajada, ammo gaz kondensatida mazut miqdori 5-6% tashkil qiladi.
   
3. 
   Benzin 50%, kerosin 30% va dizel yoqilg‘isi 20%
   
4. 
   Smola miqdori 3% gacha
   

52. 
    Gazkondensatini stabillash texnologiyasini izohlang.
    

1. 
   Gazkondensati uglevodorodlarini gazlardan degazominlash
   

164

2. 
   Gazkondensatini tovar mahsulot talablari ko‘rsatkichlariga keltirish, gazkondensati uglevodorodlarini gazlardan degazominlash
   
3. 
   Gazkondensatini rektifikatsion minoralarda tanlangan sharoitlarda fraksiyalab, uni kerakli sharoitli ko‘rsatkichlarga javob beradigan qilib olish.
   
4. 
   Gazkondensatini rektifikatsiyalab ajratish.
   

52. 
    Gazkondensatining gaz tarkibida tabiiy haydash qanday bo‘lgan?
    

1. 
   Yer qa’ri parametridan va sharoitlari evaziga hosil bo‘lgan fazali holat
   
2. 
   Yer qa’ridagi slonets va ko‘mir qatlamida destruksiv o‘zgarish natijasida hosil bo‘lgan mahsulotlarning yer flyudasi va suv harakati mahsulotlari yordamida
   
3. 
   Olam yoqilg‘i majmuasi bir butun strukturasi va turlicha holatlarda namoyon bo‘lishning ko‘rinishi
   
4. 
   Umumiy neft-gaz hosil bo‘lish nazariyalarining talqini va amaldagi ko‘rinishi sifatida
   

52. 
    Gazkondensatining guruhlanishi qanday?
    

1. 
   Yuqori oltingugurtli, aromatik uglevodorodli.
   
2. 
   Hamma javob to‘g‘ri
   
3. 
   Oltingugurtli, yuqori parafinli
   
4. 
   Kam oltingugurtli, aromatik uglevodorodli
   

52. 
    Gazkondensatlar kimyoviy xomashyo sifatida qanday ishlatilishi mumkin?
    

1. 
   Erituvchilar olinishi texnologiyasi yaratilishi mumkin
   
2. 
   Kompleks kimyoviy qayta ishlatilishi mumkin
   
3. 
   Parafinli uglevodorodlarni oksidlab kislorodli birikmalar olish.
   
4. 
   Aromatik uglevodorodlar olish mumkin
   

52. 
    Gazkondensatlariningguruhli uglevodorodlari qanchadan?
    

1. 
   Yuqori parafinli 25-50%
   
2. 
   O‘rtacha: parafinlar 30-40% naftenlar 20-30% aromatik u.v. 20-30%
   
3. 
   Yuqori naftenli 25-30%
   
4. 
   Yuqori aromatikli 20-35%
   

52. 
    Gazlar aralashmasi qanday ajratiladi?
    

1. 
   Ekstraksion usul bilan
   
2. 
   Haydash yo‘li bilan
   
3. 
   Aralashmani aziotrop rektifikatsyalash, hamda past haroratli ekstrak- gentlarda yuvib ajratib olinadi.
   
4. 
   Gaz absorbsion yuvib tozalandi, ekstraksion usul bilan, haydash yo‘li bilan
   

52. 
    Gazlar gomologik qatori nima?
    

1. 
   Metan, etan, propan, butan
   
2. 
   Havodagi gazlar qatori
   
3. 
   Neft birgalik gazlar qatori
   
4. 
   Sanoat gazlari qatori
   

165

52. 
    Gazlar qanday qilib quritiladi?
    

1. 
   Haydash usuli bilan
   
2. 
   Deemulgatorlar yordamida suvsizlantirish, haydash usuli bilan
   
3. 
   Adsorbsion (seolitlarda) va absorbsion usullar yordamida suvsizlantirish
   
4. 
   To‘g‘ri javob yo‘q
   

52. 
    Gazlarda shudringlanish harorati nima?
    

1. 
   Gazlarning suyultirishjarayonlari ko‘rsatkichlari, bosim ko‘tarilib, suyulish haroratining pasayishi
   
2. 
   Suyulish harorati
   
3. 
   Bosim ko‘tarilib, suyulish haroratining pasayishi
   
4. 
   Yuqori bosim va past haroratlarda shudringlanib tomchi tushishi hodisasi tushuniladi.
   

52. 
    Gazlarni ajratish usullarini ko‘rsating.
    

1. 
   To‘g‘ri haydash
   
2. 
   Sovuq haroratlarda suyuq ekstrogent (propan) bilan yuvib ajratish usulini qo‘llash.
   
3. 
   Aziotron haydash usuli yordamida gazlarni ajratish.
   
4. 
   Suyuq azot gaz yurituvchi yordamida gazlarni suyultirib ajratib olish, aziotrop haydash usuli yordamida gazlarni ajratish.
   

52. 
    Gazlarni aminli absorbentlar yordamida tozalashning izohini bering.
    

1. 
   Absorbsiyalash bilan H₂S va CO₂ ni ajratish
   
2. 
   Aminlar (etanolaminlar) bilan xemosorbtsion gazni tozalash
   
3. 
   Tanlangan konsentratsiyali eritmada H₂ S va CO₂ larni yutdirish
   
4. 
   Dietanolamin yoki metildietanolaminlarni 30-40% suvli eritmasida keltirilgan agressiv gazlardan xemosorbsiyalab ajratish
   

52. 
    Gazlarni qayta ishlash mahsulotlari nimalar?
    

1. 
   Suv va boshqa kam miqdordagi mineral birikmalar, ekologik toza yoqilg‘i
   
2. 
   Ekologik toza yoqilg‘i
   
3. 
   Yoqilg‘i, CO₂, H₂NH₃,CO(NH₂)₂, CH₃OH,C₆H₁₂, N₄, ch₂o va boshqalar
   
4. 
   H₂ S 20 CO₂
   

52. 
    Gazlarning solishtirma og‘irligi qanday qilib aniqlanadi?
    

1. 
   Tarozida o‘lchab
   
2. 
   Suv bilan taqqoslab
   
3. 
   Gaz pipetkali piknometrga gazni qamab normal sharoitda uni analitik tarozida tortib, suvni 4°C dagi zichligiga taqqoslab aniqlanadi.
   
4. 
   Piknometr yordamida, suv bilan taqqoslab, tarozida o‘lchab
   

52. 
    Gazni qayta ishlash zavodining tavsifi qanday?
    

1. 
   Gaz konlarini quvurlar bilan birlashgan joyi, gaz konini ekspluatatsiya qilish uchun yaratilgan ishlab chiqarish tizimi.
   

166

2. 
   Tabiiy gaz konlar tizimini birlashtirib ham gazni zaharli komponentlaridan tozalab, gazkondensatidan ajratib, suvsizlantirib, iste’molchiga yoqilg‘i sifatida tayyorlashga javob beradigan sanoat tizimi
   
3. 
   Gaz separatorlari joylashtirilgan ishlab chiqarish korxonasi
   
4. 
   Gaz konini ekspluatatsiya qilish uchun yaratilgan ishlab chiqarish tizimi.
   

52. 
    Gazni suvsizlantirishni izohlang.
    

1. 
   Adsorberdan gazni o‘tkazish
   
2. 
   Seolitlarda adsorbsion va absorbsion (dietilenglikolda) nam gazni quritish jarayoni.
   
3. 
   Absorberda nam gazni qayta ishlash
   
4. 
   Separatorda gazni tindirish.
   

52. 
    Generator va transformator gazlari nima?
    

1. 
   Qayta ishlash usullar mahsulotlari, ya’ni to‘yingan va to‘yinmagan gazlar
   
2. 
   Transformator gazi yuqori kuchlanishli galtok kuchidan hosil bo‘lganlari
   
3. 
   Generatorda karbit kalsiyni suv bilan reaksiyasida hosil bo‘lgani, transformator gazi yuqori kuchlanishli galtok kuchidan hosil bo‘lganlari
   
4. 
   Transformatorlar ishlash jarayonlardagi va generatorda karbid solib atsetilen olinish jarayonidan hosil bo‘luvchi.
   

52. 
    Divinil, izopropen va izobutilen qanday olinadi?
    

1. 
   Sho‘rton GKM bug‘li piroliz asosida etilen bilan birgalikda divinil 4,1%, oropilen 3,7%, izobutilen 2,6%, 2% izopropen olinadi.
   
2. 
   Degidrirovaniya qilib divinil olish.
   
3. 
   Butanni degidrirovaniya qilib izobuten olish, degidrirovaniya qilib divinil olish.
   
4. 
   Propanni propilenga 87% konversiyasi
   

52. 
    Dimetil disufidni etanni bug‘lipirolizda ishlatishni tushuntiring.
    

1. 
   Etanni yonib ketishni cheklash uchun
   
2. 
   Etanni 800°C bug‘ bilan aralashmasini qizigan quvurda yonib qurum hosil bo‘lishni oldini olish maqsadida dimitilbisulfid xomashyoga qo‘shib yuboriladi
   
3. 
   Etanni etilga aylanishini boshqarish uchun etanni yonib ketishini cheklash uchun, radikallarni ingibitri uchun
   
4. 
   Radikallar ingibitri uchun
   

52. 
    Yer ostida gaz boyliklari qanday holda uchraydi?
    

1. 
   Bug‘ holida
   
2. 
   Vakuum ostida
   
3. 
   Bosim ostida
   
4. 
   Qattiq holda
   

52. 
    Yer ostida qazib olinayotgan 11 neft tarkibida qancha miqdorda suv bor?
    

1. 
   500-600 kg
   
2. 
   2-5 kg
   

167

3. 
   200-300 kg
   
4. 
   450-500 kg
   

52. 
    Qazib olinayotgan neftni 1 tonnasi o‘zi bilan necha м gaz olib chiqadi?
    

1. 
   450-500 м³
   
2. 
   400-600 м³
   
3. 
   500-600 м³
   
4. 
   50-100 м³
   

52. 
    Qazib olingan neft qurilma nimalardan tozalanadi?
    

1. 
   Mineral chiqindilardan
   
2. 
   Suv va tuzlardan
   
3. 
   Gaz, suv, tuz va mineral chiqindilardan
   
4. 
   Gazlardan
   

52. 
    Qayta ishlash gazlarini tahlil qiling va ajrating.
    

1. 
   Riforming gazlar, degidridlash gazlari va b.q.
   
2. 
   Neft mahsuloti riforming gazlari ^CH4,C₃^H6,C₃H_n lar
   
3. 
   Riforming gazlari: metan, propan, propilen, butan
   
4. 
   Generator va transformator gazlari
   

52. 
    Kam oltingugurtli neftda oltingugurtning miqdori necha % ni tashkil etadi?
    

1. 
   3,0%
   
2. 
   1,5%
   
3. 
   0,5%
   
4. 
   2,5%
   

52. 
    Karbamidning tarkibi qanday organik moddalardan iborat?
    

1. 
   Uglerod, kislorod, azot, vodorod
   
2. 
   Azot
   
3. 
   Uglerod, kislorod
   
4. 
   Azot, uglerod
   

168