Newjournal org часть октябрь 2022 образование наука и инновационные

newjournal.org
часть 7.2 октябрь 2022 
139 
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ 
ИДЕИ В МИРЕ
 
ISSN-2181-3817 
umumiy bug'lanish va yer osti suvlarining holati va drenaj tezligi S. F. 
Averyanov [10] , [11] formulasi bilan aniqlandi. 
Suv-tuz rejimini prognozlash vazifalari quyidagilardan iborat: tabiiy 
sharoitda sug'oriladigan maydonning suv-tuz rejimini belgilovchi omillarni 
hisobga olish va baholash; tuproqdagi yer osti suvlari rejimi va tuz zahiralarini 
hisoblash va shu asosda meliorativ tadbirlarni o‘tkazish zarurligini belgilash; 
yuvish va drenajlash parametrlarini hisoblash. 
Zamonaviy meliorativ amaliyotda suv-tuz rejimini bashorat qilish uchun 
quyidagi usullar qo'llaniladi: 
1) suv va tuz balanslari tenglamalarini yechishga asoslangan balans; 
2) har xil differensial tenglamalarni, shu jumladan chekli ayirma usulida 
yechishga asoslangan analitik metodlar; 
3) kompyuter dasturlari orqali tadqiq qilish va boshqalar. 
Hozirgi vaqtda asosiysi balans usuli bo'lib, unda prognozlash suv-tuz 
balansi tenglamalarini va tuproqdagi namlik va tuzlarning harakati 
tenglamalarini yechishga asoslangan. S. F. Averyanov quyidagilarni aniqlashni 
taklif qildi: yer usti va yer osti suvlari va aeratsiya zonasi suvlarini hisobga 
olgan holda sug'oriladigan maydonning suv balansini, tuproq va yer osti suvlari 
balansini aniqlash, m
3
/ga [2] , [3] , [4] , [5] . 
Drenaj mavjud bo'lganda sug'oriladigan maydonning suv balansi 
quyiidagi tenglamalardan aniqlanishi kerak [9] , [12] (1-rasm):
a) umumiy suv balansi quyidagi formula bilan ifodalanadi: 
b) aeratsiya zonasidagi yer usti suvi va namlik balansi quyidagi tenglama 
bilan aniqlanishi kerak: 
c) yer osti suvlari balansi quyidagi formula bo'yicha hisoblanadi : 

---