Newjournal org часть октябрь 2022 образование наука и инновационные

Tayanch so'zlar: Suv-tuz balansi, sug'oriladigan maydon, drenaj, 
differentsial tenglamalar, transpiratsiya, vertikal suv almashinuvi. 
Kirish 

---

 
newjournal.org
часть 7.2 октябрь 2022 
138 
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ 
ИДЕИ В МИРЕ
 
ISSN-2181-3817 
Sayxunobod tumanidagi Shoʻroʻzak massivi yerlari Sirdaryoning chap 
qirgʻogʻida joylashgan tekislik boʻlib, bu yerlar boʻz tuproqdan iborat. Mexanik 
tarkibga ko'ra, tuproqlar og'ir va o'rta qumloqlar bilan ifodalanadi va muhim 
miqdorda ozuqaviy moddalarni o'z ichiga oladi, ular yuqori unumdorligi bilan 
ajralib turadi. Bu yerlar yer osti suvlarining yaqinligi va drenajning yomonligi 
tufayli ikkilamchi shoʻrlanishga moyil. Bu tuproqlarning meliorativ holati 
koʻpincha yer osti suvlarining koʻp boʻlishi, ularning minerallashuvi kuchayishi 
bilan bogʻliq boʻladi [1]. Shu sababli, bunday tuproqlarning meliorativ holatini 
yaxshilash jarayonida ko'p hollarda ularni drenajlash, yuvish va yer osti 
suvlarini tuzsizlantirish choralarini ko'rish talab etiladi [2] . A. N. Kostyakov 
sug'oriladigan yerlarning suv balansini tashkil etuvchi omillarning sifat va 
miqdor xususiyatlarini, ularning o'zgarishi va o'zaro ta'sirini aniqlash uchun 
melioratsiya qilingan yerlarning suv balansi nazariyasini taklif qildi [3]. Aks 
holda, qishloq xo'jaligi ishlarini olib borish va yuqori barqarorlikka erishish 
imkonini beradigan tuproq namligini yaratish uchun qachon va qanday suvni va 
qancha miqdorda yo'naltirish yoki aksincha, suvni ushlab turish va qo'shimcha 
ravishda qancha miqdorda yetkazib berish kerakligini aniqlash qiyin. 
Tuproqning vegetatsiya davridagi aeratsiya zonasida namlikning va shunga mos 
ravishda shoʻrlanishning oʻzgarishi, suv-tuz balansi tenglamalari A.N., 
S.F.Averyanov, N.G.Minashina, A.E. Nerozin, A.S. Ovchinnikov, D.M. Katz, 
V.A. Duxovniy, R.K. Ikromov va boshqalar tomonida tuzib chiqilgan [3] , [4] , 
[5] , [6] , [7] , [8] , [9] . Ushbu olimlarning tadqiqotlari shuni ko'rsatdiki, suv-tuz 
rejimining prognozi tabiiy yer osti oqimi imkoniyatlarining chegaraviy 
qiymatini aniqlash va sug'oriladigan yerlarda kollektor-drenaj tizimlari 
zarurligini yoki yetarli darajada ta'minlanishini asoslash imkonini beradi. 
Tadqiqot usuli 
Sirdaryo viloyati Sayxunobod tumanidagi Sho‘ro‘zak massividagi 
sug‘oriladigan yerlar va fermer xo‘jaliklarida dala tadqiqot ishlari olib borilib, 

---