Nizo tabiati, nizo turlari, nizo jarayoni dinamikasi, nizoni hal etish strategiyasi

Adaptatsiya jarayonini shakllantirish imkoniyatlari.

Adaptatsiya(Lot. Adaptation – moslashuv) degan ma’noni anglatadi va moslashuv ikki ko’rinishda talqin qilinadi:

1)organizimning turli yashash sharoyitlariga moslashish;

2)sezgi azolarining o’ziga ta’sir etadigan qo’zg’atuvchilarga moslashishi natijasida ularda sezgirlik darajasining o’zgarishi (mas, ko’zning yorug’lik yoki qorong’ilikka moslashuvi).

Qo’zg’atuvchining ta’sir kuchi o’zgarishi bilan sezgirlik hamo’zgaradi.Qo’zg’atuvchilar sust ta’sir etganda sezgirlik oshadi, kuchli ta’sir etganda esa kamayadi. Adaptatsiya hodisasi hamma tashqi sezgilar (ko’rish, eshitish, hid, ta’m, badan sesgisi) ga xosdir. Taktil, harorat, hid va ko’rish sezgilarida. Adaptatsiya eshiish va og’riq sezgilarida kuchsizdir. Adaptatsiya ichki sezgilar (mas, tashnalik, ochlik)ga nisbatan hosil bo’lmaydi. Shuningdek adaptatsiya organizmning normal hayot faoliyatini saqlab turishni, atrof muhitning turli omillari: tempratura va iqlimning o’zgarishi va boshqalar.

Boshqaruv sohasida xodimlarni yunaltirishda hal qiluvchi davr ularning o‘z istagi yoki zaruratiga ko`ra, tanlagan va uning mehnat yo‘lini belgilaydigan kasbga kirishish davridir. Bu davr shuning uchun ham hal qiluvchi, kishining mehnat yo‘li bo‘lishi, bu yulda u qanchalik uzoq vaqt muvaffaqiyatli bora olishi ishlab chiqarishni xodimlar o‘rtasidagi muomalani haqiqiy xodim sifatida, balki boshqa rolni malakali xodim rolini qanchalik oson yoki qiyin, tez yoki sekin o‘zlashtirishiga bog‘liq.

Kasbiy moslashuv - bu yosh insonning asta-sekin kasbiy mehnat sharoitiga kirish vazifasiga ko`ra emas, balki uning psixik xususiyatiga ko`ra talaba o‘quvchilikdan malakali xodimga aylanishidir.

Organizmningishlabchiqarishmuhitivamehnatrejimigamoslashishtarzidabiologikko‘nikishelementlarinihamo‘zichigaolganholdakasbgako‘nikishbirbutunlikdaijtimoiyko‘nikishningasosiyturihisoblanadi. Bularningbarchasishaxspsixikasigatashqita`sirlarorqalietkaziladivajavobriyaksiyasisifatidainsontomonidananglanilgantarizdaqaytariladi. O`z-o`zidan savol tug`iladi. Psixikani o`zi nima? Uning bosh miyaga qanday bog’liqlik joyi bor? Ushbu savollarga javob topish maqsadida avvalo psixikaga yuzlanamiz.

Psixika– ob’ektiv olamni sub’ektiv tarizda inson miyasida aks etishidir. Bosh miya esa insonning barcha turdagi faoliyatini tartibga solib turuvchi psixikaning modiy asosidir

32.