Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti magistratura bo


Download 0.66 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/5
Sana14.12.2020
Hajmi0.66 Mb.
#166380
1   2   3   4   5
Bog'liq
boshlangich talim darslarini integratsiyalashga pedagogik psixologik yondashuv


 

BOB  YUZASIDAN XULOSALAR 

O‘tkazilgan tajriba-sinov ishlaridan keyin o‘quvchilarda bilish faolligi ortdi, 

o‘qishga, o‘quv  fanlariga bo‘lgan qiziqish  ortdi. Integratsiyalashgan darslar sinfda 

bolalarni ijodiy qobilyatlarini namoyon qilish imkonini yaratish bilan birga, darsga 

bo‘lgan  ijobiy  emotsional  kayfiyatni    ko‘tarishga  xizmat  qildi.  O‘quvchilarda 

fikrlarini  erkin  ifodalash  hissi  va    muloqotga  kirishuvchanlik  ortdi,  o‘qishga 

o‘rganishga  bo‘lgan  havas    uyg‘ondi,  qiyinchiliklardan  qo‘rqmaslik  kabi  ijobiy 

sifatlar  ortdi.  Tajriba-sinov  ishlari  yakunlari  tahlili  ilmiy  farazimizning  asosli 

ekanligini ko‘rsatdi. 


72 

 

UMUMIY XULOSA 

Ilmiy  manbalarning tahlili sharq mutafakkirlari, xorij va o‘zbek pedagoglari 

integratsiyalashgan  darslarni  amaliyotga  tadbiq  etishga  harakat  qilganliklarini 

ko‘rsatdi.  Ta'lim  jarayoni  samaradorligini  oshiradigan  omillar  ichida  darslarni 

integratsiyalashgan  asosda  tashkil  etish  alohida  ahamiyat  kasb    etadi.  

O‘zbekistonda ta'lim jarayoniga integratsiyalashgan darslarni   olib kirish  dolzarb 

muammolardan  biridir.  Bugungi  kunda  ta'lim  jarayoniga  integratsiyalashgan 

darslarni  olib  kirish  bo‘yicha  keng  qamrovli  ishlar  olib  borilmoqda.  Ta'lim 

jarayonini  integratsiyalashgan  darslar  asosida        tashkil  etishning  qulayligi 

shundaki,  unda  o‘quvchining  o‘quv  materiallarini  o‘zlashtirishda    olamni  yagona 

bir  butunlikda  ekanligi,  tabiatdagi  mavjud  o‘zgarishlar  bir-biri  bilan  bog‘liqlikda 

ekanligi  haqida  ta'limotga  ega  bo‘lishlariga        imkoniyat  yaratiladi.  Ta'lim 

jarayonini  integratsiyalashgan  darslardan  foydalanish  o‘quvchilarni  bilim 

olishlaridagi  eng  muhim  omillardan  biri  hisoblanib,  o‘quvchilarni  bilimlarni 

o‘zlashtirishlarida  yuqori samara beradi. 



Tavsiyalar: 

Magistrlik  dissertatsiyasida  to‘plangan  ma'lumotlardan  boshlang‘ich  ta'lim 

yo‘nalishi 

talabalari 

bilan 

mutaxassislik 



fanlaridan 

olib 


boriladigan 

mashg‘ulotlarda,  pedagogik  amaliyotda,  maxsus  seminarlarda,  ilmiy-amaliy 

konferensiyalarda foydalanish mumkin.  

 Darslarni integratsiyalash asosida tashkil etishning   o‘ziga xos xususiyati – 

bu  mashg‘ulotlar  pedagogga  dars  mazmunini  boshqarish,  o‘quvchilarda  olam  bir 

butun ekanligi tuyg‘ularini shakllantirish imkoniyatini beradi. 

Darslarni 

integratsiyalash 

tizimini 

nazariy-metodik 

jihatdan 

takomillashtirish,  ta'lim  jarayoniga    innovatsion  yondashuvga  doir  didaktik 

materiallar yaratish lozim. 

Boshlang‘ich  sinf  darslari  uchun  tavsiya  etiladigan  darslik  va  qo‘llanmalar 

yaratishda  tadqiqotimiz  davomida  ishlab  chiqilgan  xulosalardan  foydalanish 

maqsadga muvofiq. 



73 

 

Bo‘lajak 



boshlang‘ich 

 

sinf 



o‘qituvchilarini 

tayyorlash 

tizimini 

takomillashtirish  zarur.  Ayniqsa,  ularda  o‘quvchilar  bilan  ishlashga  doir  amaliy 

ko‘nikma va malakalar hosil qilishga e'tibor qaratish zarur. 

Integratsiyaning  u  yoki  bu  darajasini  ta'lim  jarayonida  qo‘llash  natijasida 

o‘quvchining  vaqti  va  kuchi  tejaladi,  uning  bilish  imkoniyatlari  kengayadi.  Ota-

onalarning  hamda  davlatning  o‘qish  jarayoniga  sarflaydigan  mablag‘ini  iqtisod 

qilish  imkoniyati  vujudga  keladi;  mavzulararo  integratsiya  asosida  o‘quv-biluv 

jarayoni 

natijalarini 

istiqbollik 

qilish 

mexanizmlari 



yaratiladi; 

integratsiyalashtirilgan  ta'lim  jarayonini  boshqaradigan  o‘qituvchilarini  tayyorlash 

va  malakasini  oshirishni  yo‘lga  qo‘yish  uchun  huquqiy  metodik  imkoniyatlar 

yaratiladi;  integral  dasturlar  asosida  o‘quv-biluv  jarayonining  iqtisodiy  jihatdan 

samaradorlik  darajasi  aniqlanadi;  o‘quv-biluv  jarayonini  integral  dasturlar  asosida 

tashkil  etish  sohasidagi  xalqaro  tajribalardan  keng  foydalanish  uchun  qulay 

imkoniyatlar tug‘iladi.  

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 


74 

 

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI 



 

I O‘zbekiston Respublikasi Qonunlari. 

1. O‘zbekiston Respublikasi “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” //Barkamol avlod-

O‘zbekiston  taraqqiyotining  poydevori.  –T.:  “Sharq”  nashriyot  matbaa-konserni. 

1997-yil. 

2. O‘zbekiston Respublikasining “Ta'lim to‘g‘risida”gi Qonuni // Barkamol avlod-

O‘zbekiston  taraqqiyotining  poydevori.  –T.:  “Sharq”  nashriyot  matbaa-konserni. 

1997-yil. 

3. O‘zbekiston  Respublikasi    Konstitutsiyasi.    –T.:  “Sharq”  nashriyot  matbaa-

konserni. 1992-yil. 

II O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmonlari va Vazirlar 

Mahkamasining Qarorlari. 

4. O‘zbekiston 

Respublikasi 

Prezidentining 

2002-yil 

30-maydagi 

“Kompyuterlashtirishni  yanada  rivojlantirish  va  axborot  texnologiyalarini  joriy 

etish to‘g‘risida”gi PF-3080 sonli farmoni. 

5. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasining jamoat 

ta'lim  axborot  tarmog‘ini  tashkil  etish  to‘g‘risida”  2005-yil  28-sentabrdagi  PQ-

191-sonli Qarori. 

6. O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining  “Kompyuterlashtirishni 

yanada  rivojlantirish  va  axborot-kommunikatsiya  texnologiyalarini  joriy  etish 

chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 2002-yil 6-iyundagi 200-sonli Qarori. 

7. O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining  “Pedagog  kadrlarni  qayta 

tayyorlash  va  ularning  malakasini  oshirish  tizimini  yanada  takomillashtirish 

to‘g‘risida”gi 2006-yil 16-fevraldagi 25-sonli Qarori. 

8. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasining jamoat 

ta'lim  axborot  tarmog‘ini  tashkil  etish  to‘g‘risida”  2005-yil  28-sentabrdagi  PQ-

191-sonli Qarori. 



 

 

75 

 

III. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning asarlari. 

9. Karimov  I.  A.  Barkamol  avlod  –  O‘zbekiston  taraqqiyotining  poydevori.  –T.: 

Sharq nashriyot – matbaa konserni. 1997. -63 b.  

10.  Karimov I. A. O‘zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida. –T.: 2011-y. 

11.  Karimov.  I.  A.  Barkamol  avlod  orzusi.  –T.:  “Sharq”  nashriyot-matbaa 

konserni. 1998. 144 bet.  

12.  Karimov. I. A. Yuksak ma`naviyat-engilmas kuch. –T.: “Ma`naviyat”  2008.    



 

IV Asosiy adabiyotlar. 

1. Амоношвили 

Ш. 

К 

«Каждому 



ребенку-индивидуалный 

подход» 


Воспитание основы (началная школа 1991г).  

2.  Бухарева  Л.  Н.  Интеграция  учебных  занятий  в  началной  школе  на 

краеведеческой основе (началная школа 1991г №8).  

3.  Выготский Л. С. Педагогическая психология. М., 1991. - С.89. 

4.  Колягин  Ю.М.,  Алексеенко  О.Ж.  Интеграция  школьного  обучения.  // 

Нач.школа.-1990, № 9. С. 28-36.  

5.  Кузмин  Л.  Л.  ,  Зырина  С.  В.  ,  Малгорова  О.  В.  Проверочные  задания  по 

темам  «Растения  весной»,  «Насыкомые  и  птицы  весной».  М.  Просвещение 

1991г. 

6.  Ян Амос Коменский. Буюк дидактика. Тошкент.1991 



7.  Мавлонова  Р.,  Раҳмакулова  Н.  Бошланғич  таълимни  интеграциялаш. 

Тошкент 2011й. 

8. Мавлонова  Р.,  Воҳидова  Н.,  Раҳмонқулова  И.,  Педагогика  назарияси  ва 

тарихи (дарслик) –Т:, “Фан ва технология” нашриёти 2010-йил. 464-бет. 

9. Мавлонова  Р.А.  ва  бошқалар.  Педагогика  (дарслик).  Т:  “Ўқитувчи” 

нашриёти. 2002 йил. 

10.  Новиков  А.М.  Интеграция  базового  процесса  образования.  Педагогика. 

№ 3, 1997.-С. 19-22.  

11.   Проблемы  интеграции  в  образовании:  материалы  науч.  практич.  конф.-

Орел: ОГПУ-ИУУ, 1996. С. 6-11.  



76 

 

12.   Раченко  И.П.  Интегрированная  педагогика.  Част  1.  Пятигорск:  Изд. 



Пятигорского  государственного  лингвистического  университета,  1997.  -212 

с.  


13.   Умумий 

психология. 

А.В.Петровский., 

Брушлинский 

А.В., 

В.П.Зинченко.  – Тошкент: Ўқитувчи, 1992. – 512 б. 



14.   Фетисов  Б.Ҳ.  Психолого  педагогические  основы  профессионалной 

адаптации курсантов в средних учебных заведениях МВД РФ: Автореф.дисс. 

канд. пед. наук. - Брянск, 1996. - 18 с.  

15.   Фоминых 

Ю.Ф. 

Интегративный 



подход 

к 

формированию 



мировоззрения школников // Педагогика. 1997 г. № 5. - С. 26-29.  

16.  Франк С.Л. Смысл жизни // Вопросы философии. 1990.- № 6.- С.68 - 93.  

17.  Чапаев  Н.К.  Средства  интеграции  педагогического  и  технического 

знания  в  дидактике  профтехобразования  //  Интеграционные  процессы  в 

педагогической  теории  и  практике:  Сб. научн.  тр.  Свердловск,  1990.  -  С.  22-

26.  


18.  Haydarov F.I., Xalilova N.I., Umumiy psixologiya. –T.: 2010-yil. 

19.  Haydarov  F.I.,  Xalilov  N.I.  Psixologiya  fanlarini  o‘qitish  metodikasi  (o‘quv 

qo‘llanma). –T.: “Mehnat” nashriyoti, 2007-yil, 178 b. 

Qo‘shimcha adabiyotlar. 

20.   Abdullaeva  M.  (ma'sul  muxarrir),  Jalolov  A.,  Nazarov  Q.,  Nosirov  R., 

Otamurodov  S.,  Ochildiev  A.,  Ro‘ziev  R  (rahbar),  Sharipov  A.,  Shermuhamedov 

S., Haitov Sh., Hoshimova I.  Falsafa: ensiklopedik  lug‘at. T.: “O‘zbekiston  milliy 

ensiklopediyasi” Davlat ilmiy nashriyoti, 2010-yil, 344 b. 

21.   Djuraev  R.X.,  Tolipov  O‘.Q,  Safarova  R.F.,  To‘raqulov  X.O.,  Inoyatova 

M.E., Divanova M.S. Pedagogik atamalar lug‘ati. –T.: “Fan” nashriyoti, 2008-yil.  

22.   Hasanboev  J.,  To‘raqulov  X.,  Haydarov  M.,  Hasanboeva  O.,  Pedagogika 

fanidan izohli lug‘at. –T.: “Fan va texnologiya” nashriyoti, 2008-yil. 480-bet. 

23.   Qiyomiddin  Nazirov  (tuzuvchi).  Falsafa  qomusiy  lug‘at.  –T:  “Sharq” 

nashriyoti. 2004-yil, 496 bet. 


77 

 

24.   O‘zbekiston  milliy  ensiklopediyasi.  4  tom.  Toshkent.:  “O‘zbekiston  milliy 



ensiklopediyasi” davlat ilmiy nashriyoti. 2002-yil. 704-bet. 

VI. Davriy nashrlar va ilmiy maqolalar to‘plami. 

1. “Kasb-hunar ta'limi” jurnali 2007-yil. №1. 

2.  Boshlang`ich ta`lim jurnali 2014-yil. №8. 

3. 


  

Начальная школа. - 1991. -   8.  - С.  48-51. 

4. “Kasb-hunar ta'limi” jurnali. 2008-yil. №2 

5. Народное  образование.  -  1996.  -№1. - С.  87-89. 

6. 

Узлуксиз таълим. –2005. -.№1. - Б.14.



 

7. “Ma'rifat” gazetasi. 2012-yil. 28-noyabr, № 94 (8535). 

8.  Xalq so‘zi, 2012 yil 17 fevral. 

9. “Milliy tiklanish” demokratik partiyasiningijtimoiy-siyosiy gazetasi. 2012-yil. 7-

noyabr. №45(210). 

10.  “O‘quvchilarning 

milliy 

ma'naviyatini 



shakllantirishda 

boshlang‘ich 

ta'limning  o‘rni”  mavzusuga  bag‘ishlangan  ilmiy  maqolalar  to‘plami.  Nizomiy 

nomidagi TDPU. Toshkent. 2010-yil. 



VII. Internet saytlari 

http//www.Norma.uz. O‘zbekiston respublikasi qonun hujjatlar to‘plami sayti. 

 http//www.pedagog.uz.  

 http//www.ziyo.net.uz. O‘zbekiston respublikasi talim sayti. 

http://www.edustorng.ru/main/book/pedagogtechno.htm 

http://dl.nw.ru/theories/technologies  (Kraevskiy  V.V.  Problemы  nauchnogo 

obosnovaniya obucheniya. – M.: 1977 g.) 

http://www.Uzedu.uz,  e-mail:  info@  uzedu.uz  O‘zbekiston  Respublikasi  xalq 

ta’limi  vazirligi  qarorlari.  Uzviylashtirilgan  Davlat  ta’lim  standarti  va  o‘quv 

dasturi. – T.: Respublika ta’lim markazi. 2010-y. 143 b. 138-142 betlar. 

 

 

 



 

78 

 

ILOVALAR 

Ilova-1 

O‘qish, matematika, ashula, mehnat darslari integratsiyasi. 

4- Sinf. O‘qish darsi.   

Dars nomi: Non eng aziz ne'mat. 

Kun hikmati:  

Non aziz, eng halol  

Non serob bemalol 

Bo‘lmasin hyech uvol 

Uvog‘in terib ol. 

Dars  mavzusi: Qambar O‘taevning  ”Non qaerdan keladi” she'ri.   

Darsning maqsadi:  

1.Ta'limiy  maqsad:  Qambar  O‘taevning  “Non  qaerdan  keladi?”  she'rini 

o‘rganish. 

2. Tarbiyaviy maqsad: nonning –aziz ne'mat ekanligini uqtirish, uni uvol 

qilmaslikka  o‘rgatish,  she'r  orqali  o‘quvchilarda  nonni  e'zozlash  qadrlash 

hissini uyg‘otish. 

3. Rivojlantiruvchi maqsad: o‘quvchilarda ifodali o‘qish malakalarini va 

nonni tayyorlash malakalarini rivojlantirish. 

Dars turi:  yangi bilim beruvchi, noan'anaviy  

Dars  metodi:  guruhlarda  ishlash,      Aqliy  hujum,  o‘z-o‘zini  baholash, 

boshqarish, boshqotirma, Muammo texnologiyasi, Klaster,Toifalash jadvali.  

Dars jihozi:  

Didaktik  vositalar:  non  turlari  aks  etgan  rasmlar,  bug‘doy,  un,   

boshqotirma usuliga tarqatmalar. 

Texnik vositalar: proektor, ekran, kompyuter, disk. 

Darsning borishi: 

Darsning blok sxemasi:  

 


79 

 

№ 



Dars bosqichlari 

Vaqti 


Tashkiliy qism. 

3 minut 

Yangi mavzuni tushuntirish. 



12 minut 

Yangi mavzuni mustahkamlash. 



25 minut 

O‘quvchilarni  baholash  va  uyga  vazifa 



berish. 

5 minut 


  

I Tashkiliy qism. 

O‘qituvchi  tomonidan  dars  nomi  va  kun  hikmati  e'lon  qilinadi. 

O‘quvchilarning darsga tayyorgarligi tekshiriladi. 

II Yangi mavzuni tushuntirish. 

O‘qituvchi  bugungi  mavzuni  e'lon  qiladi  va  o‘quvchilarni  guruhlarga 

ajratadi. 

Bugun  darsda  shoir  Qambar  O‘taevning “Non  qaerdan  keladi?    she'rini 

o‘tamiz.  Avvaldan  tayyorlanib  kelgan  o‘quvchi      shoirning  biografiyasi  haqida 

gapirib beradi. Shundan so‘ng o‘quvchilarga shoirning tug‘ilgan kuni va oyini son 

bilan  yozish  topshirig‘ini  beraman.  Bunda  o‘quvchilarni  sanani  to‘g‘ri  yozishga 

o‘rganadilar.   

“Aqliy hujum” metodi o‘tkaziladi. 

Non  qaerdan  keladi?  Savoliga  o‘quvchilarning  javobi  tinglanadi. 

Javoblar umumlashtiriladi.  

Ekranda  ovozli  slayd  qo‘yib  ko‘rsatiladi.  Unda  nonning  qanday  paydo 

bo‘lishi  va  uning  tayyor  bo‘lib,  dasturxonimizga  yetib  kelguncha  bo‘lgan 

kishilar  mehnati      hikoya  qilinadi.  She'r  o‘qituvchi  tomonidan  ifodali  o‘qib 

beriladi.  So‘ng  har  bir  guruh  o‘quvchilari  o‘qiydilar.  Lug‘at  ustida ishlash  va 

ohangdosh  so‘zlarni  topish  guruhlarga  vazifa  qilib  beriladi.  She'r  o‘quvchilar 

tomonidan  qismlarga  bo‘linib,  o‘qituvchi  bilan  birgalikda  tahlil  qilinadi. 

She'rning birinchi to‘rtligida mehmon kelganda dasturxon yozilib, oldiga non 

qo‘yish kerakligini odobnoma darslaridan ham ma'lumligi esga olinadi.   

 


80 

 

III Yangi mavzuni mustahkamlash. 



O‘quvchilarda  “Non  qaerdan  keladi”  degan  savolga  nonni  dunyoga 

kelguniga  qadar  insonlarni  mehnati  haqidagi  bilimlarini  bilishlari  va 

farqlashlashlari   bo‘yicha “Toifalash jadvali” trening  o‘tkaziladi.  

Toifalash  sharhini  tuzish  qoidasi:  Toifa-xususiyat  va  munosabatlarni 

muhimligini namoyon qiluvchi (umumiy) alomat. 

Ajratilgan 

alomatlar 

asosida 

olingan 


ma'lumotlarni 

birlashtirishni 

ta'minlaydi. 

Tizimli 


fikrlash, 

ma'lumotlarni 

tuzilmaga 

keltirish, 

tizimlashtirish 

ko‘nikmalarini rivojlantiradi. 

1.  Toifalar  bo‘yicha  ma'lumotlarni  taqsimlashning  yagona  usuli  mavjud 

emas. 


2.  Bitta  mini-guruhda  toifalarga  ajratish  boshqa  guruhda  ajratilgan 

toifalardan farq qilishi mumkin. 

3.  Ta'lim  oluvchilarga    oldindan  tayyorlab  qo‘yilgan  toifalarni  berish 

mumkin emas bu ularning mustaqil tanlovi bo‘ladi. 



Misol (namuna)      Toifalash jadvali 

Kishilar mehnati 

Dehqon mehnati 

Un 

kombinatidagi 

ishchilari  mehnati 

Nonvoy mehnati 

Bizning 


dasturxonimizdagi 

kulcha,  patir,  shirmoy 

nonlarga 

solinadigan    

bug‘doy unini   dehqon 

yetishtiradi.  Bug‘doyni 

yetishtirish 

uchun, 


dehqon 

uni 


ekadi, 

sug‘oradi,  mineral o‘g‘it 

bilan o‘g‘itlaydi,  o‘radi, 

tegirmonga topshiradi. 

 

Un  kombinatida  ishchilar 



maxsus 

zamonaviy 

tegirmon 

apparatlarida 

bug‘doydan 

un  


tayyorlaydilar. 

Unlarni 


qoplarga 

joylaydilar, 

so‘ngra 

unlarni 


magazinlarga, 

savdo 


rastalariga, 

bozorlarga 

savdoga chiqaradilar. 

 Nonvoy  nonni  yasashda 

juda  ko‘p  mehnat  qiladi. 

Nonvoy 


nonni 

tayyorlash 

insonlar 

dasturxoniga 

yetkazish 

uchun  bir  kun  avvaldan 

xamir 

qoradi. 


Erta 

tongda  uyg‘onib,  undan 

non 

uchun 


zuvala 

yasaydi,  nonni  yasaydi. 

Tandirga  olov  qalaydi. 

Non 


yaxshi 

pishishi 

uchun  tandirni  yaxshilab 


81 

 

qizdiradi. 



Qaynoq 

tandirga nonlarni yopadi. 

Pishgan 

nonlarni  

tandirdan  uzib,  insonlar 

dasturxoniga yetkazadi. 

 

3-bosqich.  O‘quvchilarning  bilimini  yanada  musahkamlash  uchun  “Non 

qaerdan  keladi”  vazifasi  bo‘yicha  klaster  (g‘uncha  bog‘lam)  metodini  bajarish 

topshirig‘i beriladi.  

Klaster  tuzish  qoidasi. (Klaster-tutam, bog‘lam)  Bilimlarni  faollashtirishni 

tezlashtiradi,  fikrlash  jarayoniga  mavzu  bo‘yicha  yangi  o‘zaro  bog‘lanishli 

tasavvurlarni erkin va ochiq jalb qilishga yordam beradi 

1.  Aqlingizga  nima  kelsa,  barchasini  yozing.  G‘oyalari  sifatini  muhokama 

qilmang faqat ularni yozing. 

2. Xatni to‘xtatadigan imlo xatolariga va boshqa omillarga e'tibor bermang. 

3.  Ajratilgan  vaqt  tugaguncha  yozishni  to‘xtatmang.  Agarda  aqlingizda 

g‘oyalar  kelishi  birdan  to‘xtasa,  u  holda  qachonki  yangi  g‘oyalar  kelmaguncha 

qog‘ozga rasm chizib turing. 

Misol (namuna) Klaster. 

Yuqoridagi  berilgan  interfaol  metodlarni  o‘quvchilar  bajargandan  keyin, 

o‘qituvchi  nonni  dasturxonimizga  kelguniga  qadar  bo‘ladigan  insonlar  mehnatini 

qadrlash zarurligini eslatib o‘tadi.     

Mavzu  yuzasidan    o‘quvchilarda  malaka  hosil    qilish  uchun  “Non  isrofi” 

mavzusida «Muammo» texnologiyasi bajarishni o‘quvchilarga taqdim etadi.  



Mashgulotni  o‘tkazish  tartibi:    O‘qituvchi    o‘quvchilarni  guruxlarga 

ajratib,  ularni  mos  o‘rinlariga  joylashtirgandan  so‘ng,  mashg‘ulotni  o‘tkazish 

tartib-qoidalari va talablarini tushuntiradi, ya'ni u mashg‘ulotni bosqichli bo‘lishini 

va har bir bosqich o‘quvchilardan katta  diqqat-e'tibor talab kilishini,  mashg‘ulot 

davomida  ular  yakka,  guruh  va  jamoa  bo‘lib  ishlashlarini  aytadi.  Bunday 

kayfiyat    o‘quvchilarga  berilgan  topshiriqlarni  bajarishga  tayyor  bo‘lishlariga 

yordam beradi va bajarishga qiziqish uyg‘otadi. 


82 

 

O‘qituvchilar  tomonidan  mashg‘ulot  uchun  tayyorlangsh  kinolavhani   



diqqat   bilan   tomosha qilib,  unda    yoritilgan    muammoni aniqlashga    harakat   

qilish,   xotirada   saqlab qolish   yoki daftarlariga belgilab qo‘yish (agar kinofilm 

ko‘rsatishning  imkoniyati  bo‘lmasa,  u  holda  o‘qituvchi  o‘quv  predmetining 

mavzusi  bo‘yicha  plakat,  rasm,  afisha  yoki  biro  muammo  bayon  qilingan  matn, 

kitobdagi  o‘quv  materialidan  foydalanishi  mumkin);  har  bir  guruh  a'zolari 

tomonidan  ushbu  lavhadan  (rasmdan,  matndan  hayotiy    voqyeadan)    birgalikda  

aniqlangan      muammolarni      vatman    yoki      A-4  formatdagi  qog‘ozga  flomaster 

bilan  yozib chiqadi; berilgan  aniq   vaqt   tugagach,   tayyorlangan   ishni  guruh 

vakili  tomonidan  o‘qib  eshittiriladi;  o‘qituvchi      guruxlar  tomonidan  tanlangan  va 

muammolar  yozilgan  qog‘ozlarni  almashtirgan  holda  guruhlarga  tarqatadi; 

tarqatilgan kog‘ozlarda guruhlar tomonidan yozilgan muammolardan har bir guruh 

a'zosi  o‘zini  qiziqtirgan  muammodan  birini  tanlab  oladi;  o‘qituvchi  tomonidan 

tarqatilgan  quyidagi  chizmaga  har  bir  gurux  a'zosi  tanlab  olgan  muammosini 

yozib, mustaqil ravishda tahlil etadi. 



Misol (namuna)  «Muammo» texnologiyasi 

Muammo  Yuzaga  kelish 

sababi 

Salbiy  

oqibatlar 

Hal etish 

yo‘llari 

Shaxsan  men nima 

qilshim mumkin? 

Non isrofi    Iste'moldan 

ortiqcha  nonnii 

sotib olish 

 Nonning  uvol 

bo‘lishi 

va 

boshqalar 



Iste'moldan 

ortiqcha 

nonnii 

sotib 


olmaslik, 

nonni 


nisbatan 

isrof  qilganlarga 

befarq 

bo‘lmaslik 



va 

boshqalar  

 Birinchi 

navbatda 

iste'molga 

yarasha 


nonni  sotib  olishga 

o‘rganishim, 

mabodo        non  ortib 

qolsa,  undan  qotgan 

non 

tayyorlab 



qo‘yishim 

va boshqalar  

 

“Blits”  tezkor  savol-javob.  Bunda  o‘quvchilarga  birgina  nonni  yuzaga 



kelishiga doir qiziqarli matematik savollar beriladi. 

1  gektar  bug‘doyni  sug‘orish  uchun  dehqon  6  soat  mehnat  qiladi,  5  gektar 

yerni sug‘orishga qancha soat mehnat talab qilinadi?  


83 

 

Bir tandir nonga 4 kg un ishlatiladi, 10ta tandirga necha kg un kerak? 



Bir tandir nonni yopish uchun nonvoy  4 soat mehnat qiladi. Aytingchi, agar 

nonvoy bir kunda 4 tandir non yopsa, u necha soat mehnat qilishi kerak? 

Dam olish daqiqasi. 

Musiqa  faniga  bog‘langan  holda  o‘tkaziladi.  “Non  aziz  –  eng  halol” 

qo‘shig‘i o‘quvchilar bilan rubob jo‘rligida ijro etiladi. 

“Amaliy  ish”  metodi.  Bu  metod  mehnat  faniga  bog‘lash  maqsadida  

o‘tkaziladi.  Har  bir  guruh  o‘quvchilariga  avvaldan  uyda  un  mahsulotidan 

xamir  qorib  kelish  vazifa  qilib  beriladi.  Mehnat  fanida  o‘quvchilar  plastilin 

bilan ishlash bo‘limidagi narsa buyumlarni yasash mavzusi esga solinadi. 

Bolajonlar,  hozir  ”Eng  yaxshi    nonvoy“  tanlovi  o‘tkaziladi. 

Ko‘raylikchi,  tanlovda  qaysi  guruh  a'zolari  chiroyli  non  yasab  g‘olib  bo‘lar 

ekan?  


Bu  metod  nonni  yasashning  qanchalik  murakkabligi,  mashaqqat  va 

qiyinchiliklari  bilan  tayyorlanishini  his  etish  va  o‘quvchilarni  nonvoylik 

kasbiga  mehr  uyg‘otishga  yo‘naltirish  maqsadida  o‘tkaziladi.  O‘quvchilarga 

vaqt  beriladi.  Jarayon  tugaguncha  guruhdagi  boshqa  a'zolarga  “Boshqotirma 

usuli o‘tkaziladi.  

 

nin 



Uvo  

non  Non  

g‘i  


ham 

 

3  ta  guruhga  ham  topshiriq  beriladi.  Berilgan  bo‘g‘inlardan  maqol 



tuziladi.  ”Nonning  uvog‘i  ham  non”  maqolini  birinchi  bo‘lib  topgan  guruh 

maqolni  she'rga  bog‘langan  holda  izohlab  beradilar.  Nonni  nima  uchun 

qadrlash  kerakligi  o‘quvchilardan  so‘raladi.  O‘quvchilarning  fikrlarini 

o‘qituvchi xulosalaydi. Dars boshida e'lon qilingan kun hikmati yoritiladi. 

 

 


84 

 

                                               Non aziz – eng halol 



                                                Non serob bemalol 

                                                Bo‘lmasin hyech uvol 

                                                Uvog‘in terib ol. 

V O‘quvchilarni baholash va uyga vazifa berish   

Amaliy  ishlar  natijasiga  ko‘ra  “Eng  yaxshi  nonvoy  tanlovi”  bo‘yicha 

o‘quvchilar  taqdimotga  chiqadilar  va  ballar  e'lon  qilinadi.  G‘olib  o‘quvchiga 

“Eng  yaxshi  nonvoy  “  (nominatsiyasi)    sovg‘asi  beriladi  qolgan  o‘quvchilar 

ham rag‘batlantirilib  baholanadilar. 

Uyga  vazifa:    Qambar  O‘taevning  “Non  qaerdan  keladi?”  she'rini  yod 

olish. Dars yakunlanadi. 

Ilova 2 

4-sinfda  O‘qish  kitobidagi  quyidagi  mavzularni  boshqa  fanlar  bilan 

intergatsiyalashgan dars sifatida o‘tish mumkin.  

O‘qish 


Tabiatshunoslik 

Tasviriy san'at 

Matematika 

 

 “Boychechak”  



Tog‘  o‘rmonlari 

va o‘tloqlari 

Boychechak 

rasmini 


chizish 

-  


 

 “Tuyalar”  

Uy hayvonlari  

Tuyani rasmini chizish  Tuya  mehnatiga 

doir  misol  va 

masalalar 

yechish 

 

 “Oftob 



chiqdi 

olamga”  

 O‘zbekiston 

quyoshli diyor   

Erkin 

ravishda 



“Quyoshli 

o‘lka” 


rasmini chizish 

O‘zbekistonnin

 

quyoshli 



kunlariga 

doir 


tezkor 

savol 


javoblar   

 

 “Laylak keldi, yoz 



bo‘ldi”  

Qushlar 


Laylakni 

rasmini 


chizish 

«Hidi, 



tilimi 

va 


mazasidan» 

Ona 


yurtim 

O‘zbekiston 

Qovunning 

rasmini 


chizish 

 

  



 

Download 0.66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling