Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti masofaviy ta

Hikoyat. Suqrot hakimni o’ldirish uchun olib borishayotgan chog’da shogirdlardan 
bir jamoa unga hamroh bo’lib borar edilar. Ular  yig’lab, zorlig’ qilib  so’radilar:  «Hay 

---

70 
 
hakim, endi o’limga ko’ngil qo’ymishsan, aytgil, seni qaysi yerga dafn etaylik?» Suqrot 
tabassum  qilib  dedi:  «Qay  joyni  ko’nglingiz  tilasa,  ul  joyga  dafn  qiling,  ya’ni  mening 
jasadim qayda bo’lsa, so’ngaklarim unda bo’lg’ay, faqat meni yod qilsangiz bas». 
 
Odamlar bila do’stliging o’rtacha bo’lsun, 
Do’stlaringning e’tiqodidan g’ofil bo’lmang. 
 
Do’stlikni  farog’likda  va  tangdastlikda  imtihon  qilg’il,
 
farog’likda  roz  va  taom 
bila,  tangdastlikda  sud  va  ziyon  bila.  Har  do’stki,  sening  dushmaningni  dushman 
tutmas, uni do’st demag’il. Ta’magir, kekchi do’stdin uzoq bo’lg’ul. 
Yusuf Xos Hojib ham «Kutadg’u bilig» asarida ulfat tutish haqida, ularga hamisha 
e’tiborli  bo’lish,  hamdardlik  ko’rsatish,  zinhor  dillariga  ozor  yetkazib,    do’stni 
dushmanga aylantirmaslik haqida fikr bildradi.  
 
 
CHunonchi: 
Ko’ngil deganlari misoli shisha, 
Sinib qolmasin u, uni hamisha. 
Ko’ngil nozikligi bu so’zga nishon, 
U issiq-sovuqda bog’liq har qachon. 
Jura ko’ngli sinsa, bular ichki yov., 
Qayda yov bo’larkan, keki-beayov. 
 
Yovi bor odamning hayoti totli bo’larmidi? Yovi bo’lgan, yovi bilan urisha-urisha 
qarigan kishi nima deydi, eshitgin: 
 
Dushmanim kichik deb g’aflatda qolma, 
Nega qo’rqayin deb sen shov-shuv solma. 
Yoving bo’lmasa, aslo g’omil bo’lmagin, 
Yovga yov, yaxshiga yaxshi bo’l, tolma. 
 
Muallif  fikrini  davom  ettirib  kimning  do’sti  ko’p  bo’lsa,  uning  ismi  yoyiladi. 
Barcha ishlari o’z vaqtida ado etiladi. Do’stlar kishining yaxshi tomonini oshiradi, ayb-
nuqsonlarini yashiradi, deydi. 
Agar yaqin do’stlar, qarindosh-urug’lar sendan oyoq uzib ketgudek bo’lsalar, sen 
o’zing yaqinlik iplarini ulagin, deb nasihat qiladi. 
 
Yaqin bo’lsa ko’ngil, yiroq yer yaqin, 
Vafo bilan ammo yaqinlik tag’in. 
SHarqu G’arb orasi bir o’rlam yerdir, 
Vafo deb bilsa kim yaqinlik haqin. 
 
Do’stlik,  o’rtoqlik,  hamkorlik,  birodarlik,  ahillik  va  birlikning  ulur  kuchi  haqida 
maqollar, hikmatlarda ham ajoyib fikrlar mavjud: 
Birlashgan daryo bo’lar, Tarqalgan irmoq bo’lar. 
Birlashgan kuch – yengilmas; Do’stdan-do’st kamol topadi. 

---

71 
 
Do’sting mingta bo’lsa ham nam degin, Dushmaning bitta bo’lsa ham ko’p bilgin. 
Inson  hamma  vaqt  yaxshi  kishilarga  yaqinlashishga  harakat  qiladi,  bu  xususiyat 
juda  erta,  bolalik  chog’idan  boshlanadi.  Har  birimiz  yoshlikdanoq  o’z  tengimiz  bilan 
o’ynab,  do’st  tutinishga  iitilamiz,  hayot  va  mehnatda,  boshga  har  xil  ish  tushganda 
sinashda  bo’lganlar  bilan  do’stlashamiz.  Ba’zi  do’stlar  sodiq  bo’lib  qoladi,  ba’zilari 
ajrashib ketadi. Zotan, dono do’st, shinavanda ulfat, g’amguzor o’rtoq orttirish jo’n ish 
emas, albatta. 
Bu  o’rinda,  do’st  va  o’rtoq  orttirish  haqida  bir  rivoyat  keltirib  o’tishni  lozim 
topdik.