Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti maxmutazimova yulduz raxmatovna

Raqamli intellekt DQ instituti tomonidan 
"umuminsoniy 
axloqiy qadriyatlarga asoslangan va shaxslarga raqamli hayotning 
qiyinchiliklariga duch kelish va imkoniyatlaridan foydalanish 
imkoniyatini beradigan texnik, kognitiv, meta-kognitiv va ijtimoiy- 
emotsional kompetensiyalaming to'liq to'plami" deb ta'rif berilgan. 
Raqamli aql - bu raqamli dunyoda shaxslarga qiyinchiliklarga dosh 
berishga va hayot talablariga moslashishga imkon beradigan ijtimoiy, 
hissiy va bilim qobiliyatlarining y ig 'in d is i^ Insonning Axborot 
texnologiyalari bilan o'zaro ta'siri natijasida rivoj lanib kelayotgan 
razvedka, ushbu aqlni tan olish 21-asrda o'qitish va o'qitish ko'lamini 
kengaytiradi, degan fikrlar bildirildi.
Media savodxonlik - odamlarga kirish, tanqidiy baholash va 
yaratish yoki manipulyatsiya qilishga imkon beradigan amaliyotlami 
o'z ichiga oladi ommaviy axborot vositalari. M edia savodxonligi bitta 
vosita bilan cheklanmaydi. Media savodxonligini o'rganadigan eng 
qadimgi tashkilot bu Milliy Telemedia Kengashi Viskonsin shtati- 
ning M adison shahrida joylashgan va o ’sha davrda M edia 
Savodxonlik jum ali nashr etildi.
M edia savodxonlik ta'limi ommaviy axborot vositalarining ta'siri 
to'g'risida xabardorlikni oshirish va ommaviy axborot vositalarini 
iste'mol qilish va yaratishda faol pozitsiyani yaratish uchun 
mo'ljallangan.Media savodxonligi bo'yicha ta'lim Amerika Qo'shma 
Shtatlari va ba'zi Yevropa Ittifoqi mamlakatlarida o'quv dasturining 
bir qismidir va media-savodxonlik fanlari va o'qituvchilarining 
fanlararo global hamjamiyati ilmiy va professional jum allar va milliy 
a'zolik uyushmalari orqali bilim almashish bilan shug'ullanadi.
M edia savodxonligi bo'yicha ta'lim ko'pincha odamlami tomosha 
qilgan, eshitgan va o'qigan narsalari to'g'risida savollar berishga 
undaydigan so'rovga asoslangan pedagogik modeldan foydalanadi. 
M edia savodxonlik an'anaviy yozma va bosma matn formatidan 
tashqariga chiqib, zamonaviy 
electron resurslami o'rganishga 
o'tmoqda. M edia savodxonlikning ayrim misollari qatoriga televizor, 
video o'yinlar, fotolavhalar va audio xabarlar kiradi lekin ular bilan 
cheklanmaydi. Media-savodxonlik ta'limi odamlarga xabarlami 
tanqidiy tahlil qilish uchun qabul qiluvchi media qobiliyatini 
rivoj lantirishga 
yordam 
beradigan 
vositalami 
taqdim 
etadi, 
o'quvchilarga ommaviy axborot vositalari haqidagi tajribalarini
56

---

kengaytirish imkoniyatlarini taqdim etadi va o'zlarining media- 
xabarlarini 
tayyorlashda 
ijodiy 
qobiliyatlami 
oshirish 
uchun 
ommaviy axborot vositalarining qobiliyatini rivojlantirishga yordam 
beradi.
Media savodxonlik ta'limining asosiy printsiplari "tomonidan 
belgilab qo'yilganidek," media-savodxonlik ta'limining maqsadi har 
qanday 
yoshdagi 
odamlarda 
zamonaviy 
dunyodagi 
tanqidiy 
fikrlovchi, samarali kommunikator va faol fuqaro bo'lishlari kerakligi 
to'g'risida izlanish va fikr bildirish odatlarini rivojlantirishga yordam 
berishdir". M edia savodxonligi to'g'risida ma'lumot erta bolalikdan 
ko'proq tanqidiy fikrlash va matnlami chuqurroq 
tahlil qilish va 
so'roq 
qilish 
atrofida 
pedagogikani 
rivojlantirish 
orqali 
boshlanadi. Ommaviy axborot savodxonligini o'rganish ommaviy 
axborot vositalarida axloqiy va texnik bilimlami aniqlashda, 
shuningdek, ommaviy axborot vositalari orqali 
ulaming bilim, 
ijtimoiy va hissiy ehtiyojlari bilan qanday bog'liqligini tushunishda 
samarali bo'ladi.