Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti ‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Sport o‘yinlari elementlariga o‘rgatish. Velosipedda va samokatda uchishga o‘rgatish metodikasi. Sport mashg‘ulotlariga velosipedda haydash, skuter va suzish kiradi. Sport mashqlari asosiy mushak guruhlarini mustahkamlash, suyak, yurak-qon tomir, nafas olish va asab tizimlarini rivojlantirishga yordam beradi. Ular psixofizik fazilatlarni rivojlantiradi (epchillik, tezkorlik, chidamlilik va boshqalar), shuningdek harakatlarni muvofiqlashtirishni, ritmni, kosmosdagi yo’nalishni, muvozanat funksiyalarini shakllantiradi.
Ochiq havoda sayr paytida, tegishli kiyimdagi har xil havo haroratida bolaning tanadagi himoya kuchlari va undagi metabolik jarayonlar kuchayadi.
Bundan tashqari, sport mashqlari bolalar tomonidan tabiat hodisalarini bilishga hissa qo‘shadi, ular qor, suv, muz, sirpanish, tormozlanish xususiyatlari haqida tushunchalarni egallaydilar; velosiped qurilmasi va boshqalar. Bolaning so‘z boyligi sezilarli darajada kengayadi, axloqiy fazilatlar rivojlanadi: do‘stona o‘zaro yordam, intizom, jamoadagi harakatlarni muvofiqlashtirish, jasorat, chidamlilik, qat’iyatlilik va boshqa shaxsiy xususiyatlar.
Jismoniy tarbiya jihozlariga g‘amxo‘rlik qilish, bola mehnat ko‘nikmalarini egallaydi, tejamkorlikni, ozoda bo‘lishni o‘rganadi
Maktabgacha tarbiya tashkilotlarida uch g‘ildirakli va ikki g‘ildirakli velosipedlardan foydalaniladi. Avvalo bolalarni velosipedda yurish qoidalari bilan tanishtiriladi. Bolalar ikki yoshdan uch g‘ildirakli, besh yoshdan ikki g‘ildirakli velosipedda yurishga o‘rgatiladi: velosipedga o‘tirishga undan tushishga, to‘g‘riga, aylana bo‘lib, «ilon izi» bo‘lib haydash, ortga burish topshirig‘i beriladi. Shundan so‘ng bolalarni velosipedda to‘g‘riga haydash, burilishlar qilishga (kattalar yordamida) o‘rgatiladi.
Velosiped uchishga o‘rgatishda bolalarni ketma-ket tarzda mashqlarga o‘rgatish lozim:
- velosiped qismlari bilan tanishish;
- rulni ushlab velosipedni to‘g‘ri, aylana bo‘ylab haydash;
- oyoqni o‘rindiq ustidan oshirib o‘tkazib joyida turgan velosipedga o‘tirish (bunda o‘rindiq bolaning oyoqlari yerga tegadigan holatga tushirilgan bo‘lishi kerak);
- oyoqlari bilan yerdan itarilib, to‘g‘ri yo‘ldan velosipedda muvozanat saqlab uchish (1 – 2 marta tarbiyachi velosiped egaridan ushlab yordam beradi, keyin bola mashqni mustaqil bajaradi);
- oyoqlarini ko‘tarib, muvozanat saqlab, kichikroq masofani yurib o‘tish (oyoqlar yordamida yerdan itarilish bilan tezlik olinadi);
- oyoqlar bilan yerdan itarilib, to‘g‘ri yo‘ldan kichikroq masofalarni o‘tish (bunda avval bir oyoq, keyin har ikki oyoq pedalga qo‘yiladi);
- oyoqlar bilan yerdan itarilib tezlik olgandan keyin oyoqlarni pedalga qo‘yish va uni aylantirish, oyoqni pedaldan olish va ularni yerga tekkizib, velosipedning yurishini sekinlashtirib uni to‘xtatish;
- pedallarni aylantirib, to‘g‘ri yo‘ldan velosiped uchish;
- katta aylana bo‘ylab uchish;
- to‘xtash va velosipeddan tushish;
- yo‘nalishga hamda boshqa velosipedchilardan 4-5 metrlik masofaga rioya qilib, aylana bo‘ylab velosiped uchish.
Tarbiyachi velosipedga o‘tirishni, qoidalarning bajarilishini, harakatlarni dozalashni kuzatib boradi. Agar toliqish alomatini sezsa, bolaga haydashni bas qilishni aytadi.